پسابرجام و آغاز فصل نوین همکاری‌ها

سفر تاريخي دكتر روحاني به ايتاليا، آغاز فصل نويني از همكاري هاي دوجانبه در زمينه هاي اقتصادي، سياسي، تجاري و مبارزه با افراط گرايي بين دو كشور و اروپا محسوب مي شود. ايتاليا بطور سنتي پل ارتباطي غرب با خاورميانه محسوب گرديده است و به ويژه در دهه هاي اخير و پس از جنگ جهاني دوم، نزديكي و همدلي مقامات و مردم اين كشور و به ويژه احزاب چپ با مسايل خاورميانه و از جمله آرمان ملت فلسطين باعث گرديده است كه اين كشور مهم اروپايي كه همزمان يكي از اعضاي گروه هشت كشور صنعتي جهان و همينطور عضو موثر پيمان آتلانتيك شمالي يا ناتو است، نقش غير قابل آنكارا در تعديل مواضع غرب در قبال مسايل خاورميانه و از جمله ايران داشته باشد.

كساني كه با تاريخ و جايگاه ايتالياي معاصر پس از جنگ جهاني دوم و به ويژه احزاب چپ و سوسياليست ايتاليا دراروپا و جهان غرب آشنايي دارند، بر روابط حسنه اين كشور و دولت هاي حاكم در اين كشور با ايران إذعان دارند. با توجه به نقش سنتي ايتاليا در دهه هاي بعد از جنگ جهاني دوم در نزديكي خاورميانه و غرب، هرگاه اين كشور از اين نقش سنتي دور شده يا فاصله گرفته است، قدرت تاثير گذاري اين كشور در معادلات و سياست هاي جهاني به شدت كاهش يافته يا متضرر شده است. اين موضوع با فراز و نشيب هايي در دهه هاي قبل به ويژه تا قبل از دهه ٩٠ ميلادي تداوم داشته است و اين كشور در تلاش است به جايگاه قبلي خود در آن سال ها بازگردد. در سال هاي دهه نود و در جريان ماجراي دست هاي پاك ( يا بقول ايتاليايي ها Mani Pulite ) بسياري از مقامات چپ دولتي در ايتاليا كه روابط و مواضع مثبتي در قبال خاورميانه و آرمان فلسطين داشتند، با ادعاي ارتباطشان با مافيا و فساد مالي و اداري محاكمه و از كار بركنار شدند. از جمله بنيتو كراكسي، رهبر مقدر حزب سوسياليست ايتاليا و نخست وزير سابق اين كشور در پي محاكمه و محكوميت به تونس فرار كرد و در اين كشور عربي و خاورميانه اي در گذشت كه اين مسايل ضربه سختي به چپ ها و سياستمداران سنتي و ايتاليا زد. با اين حال ارتباط نزديك با خاورميانه و از جمله همدلي با آرمان ملت فلسطين كماكان در ميان أقشار جامعه و مقامات دولتي ايتاليا با شدت و ضعف هايي ادامه داشته است.

مي توان گفت به جز برخي مقاطع محدود و كوتاه مدت در زمان نخست وزيري سيلويو بلوسكوني، نخست وزير سابق اين كشور، ايتاليا نقشي مثبت و متوازن كننده خود در قبال خاورميانه داشته است. بسياري از سياستمداران چپ ايتاليا و از جمله ماسيمو دالما، نخست وزير و وزير امور خارجه سابق اين كشور، سابقه اي طولاني در فعاليت و يا حتي زنداني شدن به خاطر شركت در تظاهرات ضد اسرائيلي و يا به نفع فلسطيني ها در ايام جواني يا بعد از آن را داشته اند.

در رابطه با ايران، ايتاليا هيچگاه جزو كشورهاي پيش قدم و پيشرو در اعمال تحريم بر عليه ايران يا انجام اقدامات ضد ايراني نبوده است و به همين خاطر اين كشور جزو آخرين اعضاي اتحاديه اروپايي بوده كه با اكراه و فشار به اين اقدامات تن داده است. برعكس، در مقاطعي مهم از تاريخ روابط دو جانبه، ايتاليا از اولين كشورهايي بوده است كه با تحريم و انزواي ايران مخالف كرده يا عملا بر عليه اين اقدامات عمل كرده است. بعنوان مثال رومانو پرودي، نخست وزير چپ گرا و محبوب اين كشور ، اولين رييس دولت غربي و اروپايي بود كه در فضاي سنگين بعد از دادگاه ميكونوس، فضاي تحريم ها عليه ايران را شكست و به ايران سفر كرد. پرودي هميشه و حتي زماني كه كميسر اتحاديه اروپايي بود ديدگاههاي مثبت نسبت به ايران داشته است و اين ديدگاه مثبت را تا به امروز حفظ كرده است.

به همين دلايل و در شرايطي كه دولتي چپگرا در ايتاليا حاكم است كه بطور سنتي بيشترين همدلي را با خاورميانه و ايران در ميان كشورهاي اروپايي و غربي داشته است و رومانو پرودي هنوز شخصيتي محترم و پدر معنوي چپ ايتاليا محسوب مي شود، سفر دكتر روحاني به ايتاليا به عنوان اولين سفر اروپايي ايشان بسيار به جا و هوشمندانه تلقي مي شود. قطعا ايتاليايي ها اهميت اين سفر را بهتر از هر كسي مي دانند و به همين خاطر علاوه بر اين كه در ميزباني سنگ تمام گذاشته اند، از هر اقدامي كه موجب رنجش يا آزردگي مهمانشان شود خودداري كرده اند.

به همين دلايل مي شود نتيجه گرفت كه گمانه زني هايي كه به منظور تحت الشُعَاع قرار دادن اين سفر تاريخي و موفق در فضاي پسابرجام و بعد از يك دهه انجام مي گيرد، قطعا مقرون به واقعيت نيستند، ضمن اين كه داده هاي تاريخي نيز چنين ادعاهايي را تاييد نمي كنند. برجام و فضاي مثبت حاصل شده پس از آن ثمره ٣٧ سال مقاومت قهرمانانه ملت شريف ايران و به ويژه هزينه هاي سنگين ١٢ سال گذشته بوده است و تمامي گروهها و جناح هاي كشور مي بايست با همدلي و ديدگاني باز به استفاده حداكثري از اين دستاوردها و فضاي ايجاد شده كمك كنند و از گمانه زني هاي غير مفيد در جهت منافع ملي اجتناب نمايند.

4949