پنج گزینه ایران برای خرید بوئینگ

رقابت شرکت‌های هواپیمایی خارجی برای ورود به بازار ایران بعد از لغو تحریم‌ها شدت گرفته است؛ به‌گونه‌ای که قرارداد شرکت فرانسوی ایرباس برای فروش 118 فروند هواپیما و شرکت ATR ایتالیا برای فروش 20فروند هواپیما به ایران، بزرگ‌ترین رقیب آنها یعنی بوئینگ آمریکا را نیز به جنب‌وجوش واداشته است. این شرکت برای جبران عقب‌ماندگی خود از رقیبی همچون ایرباس، اخیرا توانسته مجوز فروش هواپیما به ایران را دریافت کند. در همین راستا طرف ایرانی نیز ضمن اعلام موضع خود درخصوص همکاری با بوئینگ، از مذاکرات غیرمستقیم این شرکت با وزارت امور خارجه خبر داده است.

مجوز به بوئینگ برای آغاز مذاکرات تجاری با ایرلاین‌های ایرانی راه را برای فروش نخستین هواپیماهای مسافربری آمریکایی به ایران از زمان پیروزی انقلاب اسلامی در سال 57 هموار می‌کند. بوئینگ پیش از انقلاب اسلامی ایران بزرگ‌ترین تامین‌کننده هواپیماهای مسافربری برای کشور بود و هواپیماهای ساخت این شرکت آمریکایی در بیش از دو دهه گذشته همچنان در خطوط هوایی ایران پرواز می‌کنند. از سویی رسانه‌های بین‌المللی با اشاره به امضای چند توافقنامه بین ایران و شرکت‌های هواپیماسازی خارجی اعلام کرده‌اند که شرکت‌های بزرگ هواپیماسازی به بازار ایران چشم دوخته‌اند و نسبت به از سرگیری فعالیت در چنین بازاری، خوشبین هستند. به عقیده کارشناسان این اجماع نظر در فضای بین‌المللی می‌تواند در این شرایط بهترین انتخاب‌ها را برای ایران به دنبال داشته باشد. موافقت دولت آمریکا با آغاز مذاکرات شرکت بوئینگ با ایران در رابطه با احتمال فروش هواپیماهای جت ساخت این شرکت، نشانه‌ای در زمینه خوش‌بینی شرکت‌های سازنده هواپیماهای غیرنظامی نسبت به آینده است.

مذاکرات غیرمستقیم بوئینگ

اصغر فخریه‌کاشان، قائم مقام وزیر راه و شهرسازی در امور بین‌الملل و سرمایه‌گذاری از دریافت‌ پیام‌هایی از طرف شرکت بوئینگ از کانال وزارت امور خارجه خبر داد و گفت: قرارداد ایرباس با شرکت هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران، شرکت بوئینگ را برای مذاکره با ایران به تکاپو انداخت. وی درباره اقدامات شرکت هواپیماسازی بوئینگ بعد از گرفتن مجوز دولت آمریکا برای آغاز مذاکرات تجاری با ایرلاین‌های ایرانی گفت: تاکنون عکس‌العمل رسمی از طرف بوئینگ مشاهده نشده اما پیام‌هایی از طرف آنها مبنی بر آمادگی برای مذاکره با ایران از طرف وزارت امور خارجه دریافت کرده‌ایم. وی افزود: شرکت بوئینگ باید به‌طور رسمی برای مذاکره با ایران اعلام آمادگی کند، در این صورت ما نیز آمادگی برای مذاکره با این شرکت را خواهیم داشت، ضمن اینکه پیش‌تر هم این آمادگی از سوی کشورمان وجود داشت و تازگی ندارد. قائم مقام وزیر راه و شهرسازی در امور بین‌الملل و سرمایه‌گذاری گفت: شرکت هواپیماساز بوئینگ به دنبال بازار ایران است و قطعا اگر این شرکت تمایل به حضور در بازار ایران نداشت، نسبت به دریافت مجوز از دولت آمریکا اقدام نمی‌کرد. قائم مقام وزیر راه و شهرسازی در امور بین‌الملل و سرمایه‌گذاری، در پاسخ به این سوال که قرارداد ایرباس با شرکت‌ هواپیمایی جمهوری اسلامی چقدر در تمایل بوئینگ برای مذاکره با ایران موثر بود گفت: قطعا این قرارداد شرکت بوئینگ را به تکاپو انداخت و در انگیزه این شرکت برای مذاکره با کشورمان تاثیر داشت چراکه دو شرکت هواپیماساز ایرباس و بوئینگ در جهان با یکدیگر رقیب هستند و تلاش می‌کنند سهم بیشتری از بازار بین‌المللی را در اختیار خود بگیرند. فخریه‌کاشان درباره نحوه همکاری ایران با بوئینگ در صورت دریافت پیام‌های رسمی از این شرکت گفت: قطعا مذاکرات با بوئینگ نیز همچون ایرباس برای تامین هواپیما به روش اجاره به شرط تملیک خواهد بود که نحوه تامین فاینانس آن از طرف شرکت فروشنده یا بانک‌های خارجی انجام می‌شود که البته جزئیات آن باید در مذاکرات مشخص شود.

آمادگی بوئینگ برای تجارت با ایران

بوئینگ آخرین‌بار با مجوز دولت دستورالعمل‌های تعمیر و نگهداری برای شرکت‌های هواپیمایی ایرانی فراهم کرد و برای برقراری روابط تجاری طولانی مدت به‌دنبال مجوز دولت خواهد بود. روزنامه آمریکایی وال‌استریت‌ژورنال به نقل از سخنگوی شرکت بوئینگ نوشت: ما پیچیدگی اوضاع در منطقه و وضعیت دائما در حال تغییر آن را درک می‌کنیم و پیوسته در پی راهنمایی‌های دولت آمریکا درباره فعالیت‌های تجاری در ایران هستیم. سخنگوی بوئینگ اعلام کرد: «این مجوز به ما اجازه می‌دهد با شرکت‌های هواپیمایی ایرانی مورد تایید برای بررسی نیازهای ناوگان‌شان مذاکره کنیم.» جنرال الکتریک هم اعلام کرده برای دریافت مجوز فروش موتورها و قطعات یدکی به شرکت‌های هواپیمایی ایرانی درخواست اجازه کرده اما به گفته سخنگوی این شرکت، هنوز موافقت دولت را دریافت نکرده است. براساس گزارش وال‌استریت‌ژورنال، شرکت‌های هواپیمایی ایرانی به دلیل اینکه چند دهه در تحریم به‌سر برده‌اند یکی از فرسوده‌ترین ناوگان‌های دنیا را دارند و نتوانسته‌اند از برتری موقعیت جغرافیایی و بازار داخلی ۸۰ میلیون مصرف‌کننده سود ببرند. در حالی که کشورهای همسایه در منطقه خلیج‌فارس مانند قطر، امارات و همچنین ترکیه از موقعیت و هواپیماهای جدید برای توسعه سریع هواپیمایی تجاری استفاده کرده‌اند. «اینترنشنال بیزینس تایمز» نیز در گزارشی نوشته است: شرکت‌های هواپیماسازی جهانی از زمان لغو تحریم‌های غرب علیه ایران طی ماه گذشته، علاقه‌مند بازگشت به بازار ایران هستند؛ کشوری که انتظار دارد ناوگان فرسوده خود را با خرید هواپیماهای جدید، نوسازی کند. براساس گزارش مرکز هوانوردی (CAPA) که مقر اصلی آن در استرالیا است، 14 شرکت هواپیمایی ایران از جمله شرکت دولتی ایران‌ایر، در مجموع از ظرفیت حمل 22 میلیون مسافر در سال برخوردارند. این مرکز افزود: تحریم‌های ایران بر سر برنامه هسته‌ای‌اش باعث شد حدود 130 هواپیما به دلیل نیاز به قطعات یدکی زمین‌گیر شوند. لغو تحریم‌ها در ماه گذشته راه را برای جایگزین کردن ناوگان هوایی فرسوده ایران هموار کرد. ایران اکنون به دنبال ایجاد تحول در صنعت هوانوردی غیرنظامی‌اش است. برآورد سازمان هوانوردی تجاری و غیرنظامی ایران (CAO) نشان می‌دهد این کشور برای تامین نیازهای بازار داخلی با توجه به جمعیت 80 میلیونی‌اش، سالانه به حدود 80 تا 90 هواپیمای جدید طی پنج سال آینده و 550 هواپیما در یک دهه نیاز دارد.

آمار بوئینگ

شرکت هواپیماسازی بوئینگ 159 هزار و 469 نفر کارمند در سراسر جهان دارد. درآمد این شرکت در سال 2014 بالغ بر 78/ 90 میلیارد دلار بود. این رقم اما در سال 2015 به 114/ 96 میلیارد دلار رسید و سود 176/ 5 میلیارد دلاری را عاید این شرکت کرد. این شرکت به‌طور متوسط سالانه 745 فروند هواپیما تولید می‌کند. محصولات شرکت هواپیماسازی بوئینگ طیف نسبتا وسیعی را شامل می‌شود که در اینجا به معرفی مشهورترین و پرطرفدارترین نمونه‌های آن می‌پردازیم:

بوئینگ 737

این هواپیمای متوسط با دو موتور جزو باریک پیکرترین نمونه‌های شرکت بوئینگ است و بین 85 تا 215 مسافر گنجایش دارد. نسل‌های نوین‌تر آن شامل 700-737، 800-737 و ER900-737 است. از این مدل از زمان ساخت و اولین پرواز آن در سال 1967 تا امروز 8 هزار و 880 فروند به ایرلاین‌های سراسر جهان تحویل داده شده است و 4 هزار و 417 سفارش نیز هنوز در دست ساخت است.

بوئینگ 787 

بوئینگ 787 هواپیمایی است پهن پیکر و طویل که ظرفیت 242 تا 335 مسافر را دارد. وجود سازه‌های ترکیبی در بدنه آن باعث شده تا از لحاظ مصرف سوخت کاراترین نوع هواپیمای شرکت بوئینگ باشد. اولین نمونه آن در سال 2011 به بازار تحویل داده شد و تا ژانویه 2016 از 62 مشتری هزار و 143 فروند سفارش دریافت شده است. در سال‌های ابتدایی پرواز مشکلات فنی برای آن به وجود آمد که باعث شد کلیه پروازهای آن در آمریکا ممنوع شود. پس از اصلاحات فنی در سال 2013 تمامی مدل‌ها به فعالیت بازگشتند.

بوئینگ 777 

این هواپیما بزرگ‌ترین هواپیمای دو موتوره جهان است که گنجایش 314 تا 451 مسافر را دارد. این هواپیما که برای نخستین بار در سال 1994 به بازار تحویل داده شد، بین 9 هزار و 695 کیلومتر تا 17 هزار و 594 کیلومتر توان پرواز بدون فرود دارد. هدف از ساخت این هواپیما رفع معایب و ترکیب مزایای دو مدل 767 و 747 بوده است. مدل‌های 200-777 و ER200-777 و 300-777 و ER300-777 و LR200-777 به ترتیب در سال‌های 1995، 1997، 1998، 2004 و 2006 به بازار معرفی شدند که تفاوت آنها علاوه بر اندازه بلندتر نسبت به مدل اولیه (1/ 10 متر) تجهیزات پیشرفته‌تر الکتریکی و کامپیوتری در آنها بود. تا امروز 60 مشتری تعداد هزار و 891 فروند سفارش داده‌اند که هزار و 367 فروند از سوی بوئینگ تاکنون به آنها تحویل داده شده است. پرواز سال 2013 هواپیمایی آسیانا با این مدل که به تصادف هوایی مرگباری ختم شد، اولین شکست آن طی 18 سال پرواز به شمار می‌رود. 

بوئینگ 747

مدل 747اولین هواپیمای پهن پیکر‌ جهان است که لقب «ملکه آسمان» را به آن داده‌اند. از 1968 تولید آن آغاز شده و تا کنون هزار و 520 فروند از این هواپیما ساخته شده است و مدل‌های سری 8-747 هنوز 19 سفارش تکمیل نشده دارد. مدل‌های 100-747 و 200-747 و 300-747 که بین سال‌های 1967 تا 1982 ساخته شدند بین 24 تا 83 میلیون دلار قیمت دارند در حالی که نمونه‌‌های جدیدتر I81-747 و F8-747 که در سال‌های 2011 و 2012 به بازار تحویل داده شدند حدود 350 میلیون دلار به فروش می‌روند. نمونه اولیه و اصلی آن دوونیم برابر بزرگ‌تر از بوئینگ 707 ساخته شده بود. مدل 400-747 محبوب‌ترین مدل آن بوده و تا 920 کیلومتر بر ساعت سرعت دارد و قادر است بدون فرود مسافتی بین 8 هزار و 350 تا 13 هزار و 450 کیلومتر را طی کند. این هواپیمای 4 موتوره گنجایش 524 مسافر را دارد و طراحی آن به نحوی است که می‌توان با تخلیه صندلی‌ها از تالار هواپیما از آن به‌عنوان هواپیمای باربری استفاده کرد. 

بوئینگ 767 

از سال 1982 کار خود را آغاز کرد و مدل‌های دیگر آن F300-767، ER300-767، 46-KC و 767-KC در سال‌های 1995، 2003، 2005 و 2015 به بازار معرفی شدند. نمونه F300-767 در سال 2013 در قیمت 188 میلیون دلار به فروش رفت. بسته به مدل آن گنجایش 181 تا 375 مسافر را دارد و بین 7 هزار و 130 تا 11 هزار و 825 کیلومتر دامنه پرواز بدون فرود آن است. برای این هواپیمای پهن پیکر تا کنون از 74 مشتری هزار و 163 سفارش ثبت شده که هزار و 83 فروند آن تاکنون ساخته و تحویل داده شده است.

3535