بررسی مبانی حقوقی طرح آزمایش موشکی ایران در شورای امنیت

به گزارش خبرنگار سیاسی ایرنا، روز سه شنبه و در ادامه مرحله نهایی رزمایش اقتدار ولایت ، موشکهای بالستیک نسل شهاب و موشک های دوربرد نقطه زن قدر شلیک و اهداف از پیش تعیین شده را منهدم کردند.
موشک های شهاب 1 و 2 و موشک های قدر H و F از جمله موشک های شلیک شده در این مرحله از رزمایش بودند که با موفقیت به اهداف از پیش تعیین شده اصابت و آنها را منهدم کردند.
به دنبال این آزمایش، سامانتا پاور سفیر ایالات متحده آمریکا در سازمان ملل متحد روز جمعه در بیانیه ای اعلام کرد:آمریکا درباره آزمایش های موشکی ایران عمیقا نگران است.
وی از شورای امنیت خواسته روز دوشنبه(امروز) برای بررسی آنچه را که او آزمایش های «تحریک آمیز و بی ثبات کننده» قلمداد کرد، تشکیل جلسه دهد.
از سویی دیگر، جمهوری اسلامی ایران همواره تاکید کرده است که محدودیت بر توان دفاعی خود را نمی پذیرد و بلافاصله در بیانیه ای که پس از تصویب قطعنامه 2231 شورای امنیت سازمان ملل به تصویب رسید، تصریح کرد:«جمهوری اسلامی ایران تدابیر لازم برای تقویت توانمندی های دفاعی خود به منظور حراست از حاکمیت، استقلال و تمامیت ارضی خویش در مقابل هرگونه تجاوز و همچنین مقابله با تهدید تروریسم در منطقه را ادامه خواهد داد. در این چارچوب، توانمندی های نظامی ایران از جمله موشک های بالستیک، منحصرا برای دفاع مشروع هستند. این تجهیزات برای قابلیت حمل سلاح های هسته ای طراحی نشده اند و بنابراین خارج از حیطه یا صلاحیت قطعنامه شورای امنیت و پیوست های آن هستند.»
کارشناسان حقوق بین الملل هم به این اظهارات نماینده آمریکا که گویا متاثر از فضای ایران هراسی رژیم صهیونیستی سخن گفته است، واکنش نشان دادند.

** دو سوال نصری از پاور

رضا نصری حقوقدان و عضو موسسه مطالعات عالی بین المللی ژنو در نامه ای به سامانتا پاور نوشت:در قطعنامهٔ 2231، شورای امنیت تعمدا زبان «دستوری» و الزام آور قطعنامهٔ 1929 در مورد محدودیت های فعالیت های موشکی ایران را با یک «زبان ترغیبی» و غیرالزآم آور جایگزین کرده است. اینجانب معتقدم که تعویض فعل دستوری «تصمیم می گیرد» (آنطور که در قطعنامه 1929 آمده) با فعل ترغیبی «فرامی خواند» (آنطور که در قطعنامه 2231 آمده) اثر حقوقی دارد.
وی افزود: در قطعنامه 2231، شورای امنیت مقرر می دارد که فراخوان او (یا دعوت او از ایران) برای پذیرش برخی محدودیت ها در مورد برنامه ٔ موشکی بالیستیک ، صرفا در مورد موشک هایی صدق می کند که برای حمل سلاح هسته ای «طراحی شده» باشد. افزودن تعمدی عبارت «طراحی شده برای...» به جملهٔ «موشک های قادر به حمل سلاح هسته ای» نیز بی دلیل نیست و اثر حقوقی دارد.
نصری با اشاره به بخش دیگری از قطعنامه 2231 گفت: در قطعنامهٔ 2231، شورای امنیت عبارتی که در قطعنامهٔ 1929 همهٔ کشورها را به اتخاذ «همه اقدامات لازم» برای جلوگیری از توسعهٔ برنامهٔ موشکی ایران ملزم می ساخت را تعمداً حذف کرده است. اینجانب معتقدم که حذف این عبارت نیز حذف معناداری است که اثر حقوقی دارد.
این حقوقدان بین الملل در مورد موشک های بالستیک هم نوشت:در قطعنامهٔ 2231، شورای امنیت موضوع «موشک های بالیستیک» را - که در متن اصلی (یا بدنهٔ) قطعنامه 1929 قرار داشت - از «متن» به «ضمیمهٔ B» خود منتقل کرده است.امری که نشان می دهد پس از انعقاد برجام، شورای امنیت برای «موضوع موشک ها بالیستیک» اولویت و اهمیت کمتری قائل شده است.
نصری تاکید کرد:در فقدان یک برنامهٔ هسته ای که احیانا منتهی به تولید سلاح هسته ای شود (چیزی که مدعی هستید برجام انجام داده)، شورای امنیت به این حقیقت واقف شده که محدودیت های پیشین برای برنامهٔ موشکی ایران نیز بلاموضوع گشته است.
این حقوقدان پس از ذکر این نکات ، دو سوال از سامانتا پاور پرسیده است. نخستین پرسش این است که « آیا قبول دارید که تغییرات مذکور - که از قطعنامهٔ 1929 تا قطعنامهٔ 2231 صورت گرفته - اثر حقوقی دارد؟» و دیگر این که « آیا قبول دارید که قطعنامه های 1929 و 2231 رویکرد متفاوتی نسبت به برنامهٔ موشکی بالیستیک ایران دارند؟ اگر نه، چرا شورای امنیت تعمداً به این تغییرات تن داده است؟
** بعیدی نژاد: شنیدن دیدگاه آمریکا ودیگران، و بعد ختم جلسه

حمید بعیدی نژاد مدیر کل سیاسی و امنیت بین الملل وزارت امور خارجه هم بر روشن بودن برجام و قطعنامه 2231 شورای امنیت در خصوص آزمایشات موشکی ایران تاکید کرد و گفت:در برجام اصلا به بحث موشکی ایران هم پرداخته نشده است.
به گفته وی، ایران هیچ گاه در زمان مذاکرات نپذیرفت که بحث موشکی بخشی از موضوعات مذاکره باشد چرا که عمیقا اعتقاد داشت که بحث مربوط به توان دفاعی ایران از جمله بحث توسعه توان موشک های متعارف از چارچوب برجام خارج است و طرف های 1+5 هم نهایتا این امر را پذیرفتند.
بعیدی نژاد افزود: از جانب دیگر، در قطعنامه 2231 شورای امنیت در دو سطح به بحث موشک پرداخته شده است؛ اول آنکه محدودیت ها علیه نقل و انتقال تجهیزات موشکی به ایران تا پایان یک دوره هشت ساله ادامه یابد و دوم آنکه شورای امنیت به ایران توصیه کرده است که از توسعه موشک های بالستیکی که توانایی حمل سلاح های هسته ای را دارند، خودداری کند.
وی ادامه داد: اگرچه افراط گرایان در کنگره آمریکا از آزمایشات موشکی ایران عصبانی هستند و هر طور شده می خواهند دولت آمریکا حتی شده برجام را بخاطر این آزمایشات برهم بزنند و یا تحریم های جدیدی را علیه ایران وضع کنند. با این حال تعهد و مسئولیت دولت آمریکا بعنوان عضو گروه 1+5 و عضو دائم شورای امنیت حکم می کند که به ابتدایی ترین اصول حقوق بین الملل و توافقات خود در تفاهم هسته ای و مفاد قطعنامه 2231 وفادار باشد و به این قواعد پایبند بماند.
عضو تیم مذاکره کننده هسته ای در متنی که روز گذشته در کانال تلگرامی خود نوشت اظهار داشت: آمریکا می بایست مانند موضع منطقی برخی دیگر از اعضای شورای امنیت مانند روسیه، پاسخ نمایندگان تندروی خود را می داد که آزمایشات موشکی ایران چون برای افزایش توان دفاعی متعارف ایران است، اصولا در چارچوب مفاد قطعنامه شورای امنیت قرار نمی گیرد اما اگر دولت آمریکا به علت فشار این جریان ها مجبور به طرح موضوع در شورای امنیت است، حداقل انتظار آن است که در بررسی موضوع در شورای امنیت که دوشنبه صبح به وقت نیویورک انجام خواهد گرفت، آمریکا به چارچوب تصمیم شورای امنیت متعهد بماند.
بر اساس اظهارات بعیدی نژاد اگر شورای امنیت در نگرانی آمریکا سهیم شد، آن وقت این موضوعی خواهد بود که ایران قطعا بعنوان یک مطالبه جدی از شورای امنیت در نقض صریح مفاد قطعنامه 2231 بنحو مقتضی با شورای امنیت وارد یک بحث جدی خواهد شد و آن را پیگیری خواهد کرد.
وی تاکید کرد: اما اگر دیگر اعضای شورای امنیت با نگرانی آمریکا هم نظر نشدند،انتظار می رود آمریکا به نظر جمع و تصمیم شورای امنیت احترام بگذارد. هر گونه اقدام یکجانبه توسط آمریکا بی اعتمادی موجود میان ایران و آمریکا را افزایشی قابل ملاحظه خواهد داد.
در هر صورت شورای امنیت سازمان ملل متحد امروز دوشنبه درباره آزمایشات موشکی ایران وارد بحث می شود که به گفته بعیدی نژاد شورای امنیت چهارگونه تصمیم دارد:١- قطعنامه،٢-بیانیه رئیس شورای امنیت،٣- بیانیه مطبوعاتی شورای امنیت و ٤- یادداشت رئیس شورا که نوعی گزارش دهی به شورای امنیت از سوی رئیس می باشد.
از بین چهار تصمیم فوق بجز قطعنامه و یادداشت که اصلا در مورد بحث موشکی ایران موضوعیت ندارند، انتخاب های دوم و سوم هم به هیچ وجه توسط شورای امنیت در خصوص بررسی بحث آزمایش موشکی ایران متصور نیست،چرا که قطعنامه 2231شورای امنیت که مبنای حقوقی بررسی موضوع در شورای امنیت است فقط به ایران توصیه کرده است که از توسعه موشک هایی که توانایی حمل کلاهک های سلاح هسته ای را دارند، خودداری کند.
به گفته مدیر کل سیاسی و امنیت بین الملل وزارت امور خارجه بنابراین طبیعی ترین کار شورای امنیت در جلسه دوشنبه، شنیدن دیدگاه آمریکا و احتمالا دیگر اعضا و بعد ختم جلسه است.

4949