نمایشگاه بی‌خانمان کتاب تهران

آذر مهاجر: از سال 1386 نمایشگاه کتاب تهران در مصلی برگزار می‌شود، هر سال برگزاری نمایشگاه با مشکلات و مسائلی همراه بوده ‌است.

امسال نیز رواق‌های مصلی در اختیار برگزار کنندگان نمایشگاه قرار نگرفته‌است. این در حالیست که نمیه سال گذشته وزیر ارشاد از مسئولان مصلی خواست بازسازی آن را در زمان برگزاری نمایشگاه کتاب متوقف کنند،  اما روند ساخت و ساز با سرعت بیشتری پیگری شد تا جایی که از همان زمان مسئولان برگزاری نمایشگاه، از برپایی برخی غرفه‌ها زیر چادر خبر دادند.

حالا به گفته مسئولان برگزاری نمایشگاه، ستاد برگزاری به کمک سازه‌هایی مناسب، غرفه هایی را در محوطه مصلی تدارک دیده ‌است. طبیعتا این بخش نیازمند امکاناتی چون آب و برق و تلفن بوده که با همکاری نهادهای مرتبط انجام شده‌اند.

حمید قبادی معاون اجرایی نمایشگاه کتاب تهران درباره تغییرات در نمایشگاهامسال گفت: «با توجه به تغییر ساختار و شکل نمایشگاه و اینکه امسال رواق‌های مصلی را در اختیار نداریم، بخشی از نمایشگاه در ضلع شرقی مصلی و از جنوب‌ شرقی تا شمال‌ شرقی برپا خواهد شد و این نکته ایجاب می‌کرد که تاسیسات برق نمایشگاه جابجا شود که این کار با همکاری وزارت نیرو و همکاری شرکت توزیع برق منطقه‌ای تهران، عملیات طراحی و اجرای نقشه برق نمایشگاه از 7 فروردین آغاز شد.»

بر اساس گفته‌های قبادی برای استفرار همه بخش‌هایی که سال گذشته در رواق مصلی مستقر بودند، برنامه ریزی و جانمایی شد. بعد از انتخاب ضلع شرقی برای این کار، فضای موجود بر اساس بخش‌های چهارگانه فروش ریالی کتب خارجی، ناشران دانشگاهی، ناشران کودک و نوجوان و ناشران کتاب‌های آموزشی ساماندهی شد.»

خوشبختانه مسئولان برگزاری نمایشگاه ترتیبی دادند که غرفه‌هایی که سال گذشته در رواق‌ها برپا شده‌ بودند امسال زیر چادر نباشند و به همین دلیل سازه‌هایی برای برپایی این غرفه‌ها در نظر گرفته شده که به گفته معاون اجرایی نمایشگاه کتاب تهران منحصر به فرد است و برای اولین بار در ایران استفاده می‌شود.

اگر از این نکته بگذریم که مصلی تهران کاربری نمایشگاهی ندارد و هر سال باید به تدابیر امنیتی رفاهی آن متناسب با فضایی که در اختیار نمایشگاه قرار می‌گیرد، اندیشیده شود و نیز اگر مسائل مربوط به دسترسی‌ها را نادیده بگیریم، باز هزینه‌های اضافه‌ای که برگزاری نمایشگاه در جایی مانند مصلی به برگزار کنندگان تحمیل می‌کند، آنقدر هست که افتتاح نشدن باغ کتاب تهران، شک برانگیز باشد.

تابستان سال 1383، بعد از مباحثی که درباره نمایشگاه بین المللی کتاب تهران مطرح شد، مکانیابی و احداث مجموعه‌ای نمایشگاهی برای عرضه و اطلاع رسانی در مورد کتاب درشهر تهران، در طول سال (نه صرفا در مدت زمان برگزاری نمایشگاه کتاب تهران) در دستور کار شرکت توسعه فضاهای فرهنگی شهرداری تهران قرار گرفت. هر چند شهردار وقت چندان با این طرح موافق نبودU اما اقدامات اولیه انجام گرفت تا فضایی در اختیار نمایشگاه کتاب تهران قرار بگیرد که برای این کار مناسب است.

باغ کتاب تهران به هر دلیل تا امروز افتتاح نشده و ظاهرا امیدی به برگزاری نمایشگاه کتاب سال 89 نیز در این مکان نمی‌رود. در حالیکه طرح این مجموعه پس از برگزاری یک مسابقه با حضور بیش از 200 مهندس مشاور، انتخاب شده‌است. بنابراین فضای طراحی شده برای  نمایشگاه دائمی کتاب تهران، نه تنها ساختار باغ ایرانی را در معماری خود دارد، از همه مقتضیات یک مجموعه نمایشگاهی با موضوع کتاب برخوردار است.

به گفته انوشیروان نور فردی که در زمان برگزاری مسابقه مدیریت اجرایی این پروژه را علاوه بر معاونت برنامه ریزی شرکت توسعه فضاهای فرهنگی شهر تهران برعهده داشت، در طرح این باغ کتاب،  11 مجموعه نمایشگاهی و یک مجموعه غیر نمایشگاهی در نظر گرفته شده که بخش های نمایشگاهی، بخش اصلی پروژه را شامل می‌شوند و بر اساس تقسیم بندی موضوعی، کتاب‌ها مورد بهره برداری قرار خواهند گرفت.

بخش‌های غیر نمایشگاهی نیز شامل فضاهای متنوعی هستند ازجمله: فضاهای اداری و مدیریتی، مرکز فناوری اطلاعات، فضاهای رفاهی مانند رستوران، باغ کودک و نوجوان، سالن سینما و تئاتر، سالن اجتماعات، سالنهایی برای برگزاری جلسات نقد کتاب و مذاکرات مولفان و ناشران، مرکز رایانه، مرکز رسانه ها، مرکز اسناد و کتابخانه تخصصی، فضاهای انتظامی و اطلا ع رسانی و راهنمایی و ... حتی استقرار کتابخانه های شخصی نیز در این مجموعه پیش بینی شده است.»

همچنین برای این پروژه 50 هزار متر زمین در اراضی عباس آباد در اختیار شرکت توسعه فضاهای فرهنگی شهرداری تهران قرارگرفته است که به لحاظ دسترسی و قرار گیری در نزدیکی کتابخانه ملی، شرایط ویژه‌ای را برای نمایشگاه کتاب تهران فراهم می‌کند.

با توجه به امکاناتی که باغ کتاب تهران می‌تواند در اختیار برگزار کنندگان نمایشگاه قرار دهد و با توجه به مشکلات عدیده‌ای که برای برگزاری نمایشگاه کتاب در مصلی وجود دارد، بعلاوه اتفاقات غیرقابل پیش بینی که هر سال در هنگام برگزاری نمایشگاه کتاب تهران در مصلی رخ داده، زمان آن نرسیده که برای افتتاح این پروژه همتی اساسی صورت بگیرد و کارشکنی‌ها به نفع مردم و بودجه کشور پایان بگیرد؟