سخن عطار زبان حال است نه قال
دکتر غلامرضا اعوانی رئیس مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران می گوید : « عطار مرد اهل درد است و شعر را حکمت و قوت و جان می‌بخشد. شاعران ما حکیم‌اند و یکی از افتخارات عرفان حکمت است. اساساً عرفان عین حکمت است و متافیزیک واقعی است و متافیزیک اسلامی و دینی عرفانی است. عرفان شعبه‌ای از معرفت است که از ولایت حاصل می‌شود. لذا لفظ صوفی را که برای مولانا و عطار به کار می‌بریم، بدین معناست که ایشان صوفیان حقیقی هستند. »
استاد فلسفه ادامه می دهد : « عطار جامع علوم زمان خود بود و از او می‌توان خودشناسی، راه سیر و سلوک، روانشناسی و علم النفس الهی و نقد اجتماعی آموخت. زبان او زبان حال است، نه قال و او از تمثیل برای متمثل ساختن حقایق الهی استفاده می‌کند. »
دکتر اعوانی به آثار ادیبان در سالهای اخیر در زمینه عطارپژوهی اشاره کرده و عنوان می کند: « محققان برجسته‌ای چون: علامه محمد قزوینی، سعید نفیسی، بدیع الزمان فروزانفر، عبدالحسین زرین کوب، محمد جواد مشهور و دکتر شفیعی کدکنی در زمینۀ شناخت عطار کار کرده‌اند. در میان غربیان نیز کسانی چون: هلموت ریتر با نگارش اثر گرانسنگ «دریای جان» کاری در ردیف ماسینیون و نیکلسون، در زمینه عطار پژوهی کرده است. »
وی سپس به جایگاه بلند عطار نزد سایر عرفای بزرگ چون مولوی، شبستری و علاء الدوله سمنانی اشاره کرد و ادامه می دهد : « مقام عطار در آثار دیگر شاعران چون مولانا بسیار بالاست، مثلاً مولوی مقام عطار را بالاترین مقام، یعنی مقام روح می‌داند که مقامی ورای مقام حس، خیال، عقل و دل است. حکمت عطار با روح آمیخته است. »
سنت عرفانی عطار درک نشده است
دکتر شهرام پازوکی، استاد فلسفه مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران، به انتقاد از بدفهمی‌های صورت گرفته از آثار عرفانی عطار پرداخته و می گوید: « سنت عرفانی عطار درک نشده است. این بدفهمی‌ها ناشی از عدم درک سنت معنوی عمیق و کهنی است که عرفا علیرغم تمایزهای جزیی خود، در آن می‌زیسته‌اند و برای شناخت عطار نیز باید این سنت عمیق عرفانی شناخته شود.»
وی در ادامه تأکید می کند: « عدم ورود به این عالم معنوی سبب می‌شود کسانی که دین را منحصر در ظاهر می‌کنند، به قشری‌نگری و مخالفت سطحی با آثار عرفانی بپردازند و به خطا دچار شوند. اما سخن من بیشتر متوجه آن دسته از مفسرانی است که علیرغم زحمات فراوانی که برای زنده نگاه داشتن آثار عطار کرده‌اند، با نگاه ادبی به تفسیر این آثار پرداخته‌اند. »
عطار، در جست و جوی حقیقت
دکترغلام‌حسین دینانی، استاد فلسفه نیز «دردمندی» را پیام یک کلمه‌ای آثار عطار توصیف و تصریح می کند: « عطار مخالف فلسفه‌ای است که ضد حقیقت است. کتاب مصیبت‌نامه عطار شرح این دردمندی انسان است. در این کتاب قهرمان داستان‌ها، سالک فکرت است. سالک فکرت تمام کائنات را در می‌نوردد. سالک فکرت عطار به ابن یقظان بسیار شبیه است. »
او ادامه می‌دهد: « این «درد» در سراسر جهان از طریق انسان جاری است. هیچ حیوانی «درد» انسان را ندارد و بنابراین عشق هم در حیوان نیست. فرشتگان هم عشق ندارند و همین جاست که حافظ تحت تاثیر عطار است. مولانا هم متاثر از عطار است. »
نظر شما