کارنامه برجام در سال نخست

به رغم فراز و فرودهایی که در سال نخست اجرای این قرارداد به عنوان آغاز یک راه طولانی و سخت وجود داشت، برجام در سال اول کارنامه قبولی گرفت.

نمره های این کارنامه را، تعداد قابل توجه سفرهای سران، مقام های و هیات های عالی رتبه اقتصادی و سیاسی بسیاری از کشورها به ایران در یک سال نخست دوران پسابرجام، اعداد و ارقام میلیاردها دلاری مربوط به قراردادهای متعدد تجاری و اقتصادی ایران با کشورهای مطرح اروپایی، آسیایی و آفریقایی، سفرهای پرتعداد مقام ها و هیات تجاری و اقتصادی ایران به اقسا نقاط جهان و ... تشکیل می دهند که در مجموع، معدلی خوب را در کارنامه سال اول برجام رقم زده است.

برجام هنوز در آغاز راه است. معجزه ای در کار نیست. انتظار اجرای کامل برجام و رسیدن آن به نقطه مطلوب در مدت یکسال، نمی تواند انتظاری منطقی باشد. نگاه واقع بینانه و منصفانه به روند اجرای برجام در یک سال اخیر، دال بر این واقعیت است که برجام، اگرچه هنوز با شیطنت ها و کارشکنی هایی از سوی غرب مواجه است، هر چند گاهی کُند، اما در مسیر درست در حرکت است.

برخی منتقدان تندرو داخلی و به تعبیری دلواپسان، با نگاه غیرمنصفانه و قضاوت عجولانه درباره برجام ، تلاش می کنند این توافق را یک ناکامی برای دولت تدبیر و امید جلوه دهند. اما نظر سران و مقام های بسیاری از کشورهای اروپایی، آسیایی و آفریقایی که بلافاصله پس از برجام در صف سفر به تهران با اهداف سرمایه گذاری و امضای قراردادهای تجاری و اقتصادی قرار گرفتند، با نظر دلواپسان داخلی متفاوت است.

دولت ها، سران و مقام های عالی کشورهای مختلف، اگرچه انتظار کسب نتیجه یک شبه و یک ساله از برجام ندارند، اما تمایل آنها برای گسترش همکاری های تجاری و اقتصادی با ایران، بدون تردید ناشی از این واقعیت است که براساس یک سری محاسبات دقیق، افق اقتصادی و تجاری ایران و در مجموع، افق برجام را روشن می بینند.

اگر تردید یا ابهامی در آینده روشن برجام وجود داشت، چگونه ممکن بود قدرت های بزرگ اقتصادی اروپا و آسیا که هیچ قدمی را بدون حساب و کتاب و بدون آینده نگری برنمی دارند، قراردادهای کلان به ارزش میلیاردها دلار با ایران امضا کنند.

شاهدی دیگر بر مفید بودن برجام برای ایران، عصبانیت برخی رژیم های مخالف بدخواه ایران و به ویژه رژیم صهیونیستی از امضای این توافق تاریخی میان ایران و غرب است. رژیم صهیونیستی و برخی رژیم های عرب حوزه خلیج فارس که از شرایط تحریم ایران سود می بردند، تنها کسانی بودند و هستند که به صراحت به مخالفت با برجام برخاستند و نسبت به آن اظهار نگرانی کردند.

کسانی که انتظار معجزه از برجام دارند و یا برخی شطینت های غرب در مسیر اجرای برجام را بهانه ای برای ناکام جلوه دادن این توافق بزرگ و پردستاورد قرار داده اند، خوب است به این نکته توجه داشته باشند که ایران و غرب پس از سال ها بی اعتمادی متقابل، در نتیجه یک روند دیپلماتیک نفس گیر و کم سابقه، به توافق برجام دست یافتند.

طبیعی است حصول توافق برجام در چنین شرایطی نمی تواند همه زخم های کهنه ناشی از سال ها بی اعتمادی را در کوتاه مدت التیام بخشد. رفع برخی موانع و مسائل موجود در مسیر اجرای برجام، نیاز به زمان، ادامه گفت و گوها و تلاش بیشتر برای بازسازی تدریجی فضای اعتماد متقابل دارد.

کارشناسان روابط بین المللی و تحلیل گران حوزه سیاست خارجی در پاکستان، معتقدند اگرچه هنوز مسائلی در مسیر اجرای کامل برجام وجود دارد که باید به مرور زمان با انجام گفت و گوهای بیشتر حل و فصل شود، اما آثار و نتایج اصلی برنامه جامع اقدام مشترک نمایان شده و امضای قراردادهای تجاری و اقتصادی کلان میان ایران و کشورهای مطرح اروپایی، آسیایی و آفریقایی تنها یکی از نتایج برجام است.

** کارنامه یکساله برجام قابل قبول است

دکتر 'ظفر نواز جاسپال' استاد دانشگاه قائد اعظم پاکستان و تحلیل گر و کارشناس روابط بین الملل، در گفت و گو با خبرنگار ایرنا گفت: پیشرفت اجرایی برجام در یک سال اخیر اگرچه کند بوده، اما در مدت کوتاه یک سال توانسته آثار بزرگی به دنبال داشته باشد ضمن اینکه برجام در آغاز راه است و در همین آغاز راه، کارنامه ای قابل قبول دارد.
این تحلیل گر پاکستانی معتقد است که این موافقتنامه تاریخی نه تنها منشاء دستاوردهای اقتصادی به ویژه برای غربی ها و ایران خواهد بود، بلکه عاملی تعیین کننده و مهم برای تقویت ثبات منطقه است.
وی گفت: ثبات ایران پس از توافق هسته ای افزایش یافت و افزایش ثبات و امنیت ایران، به مفهوم کمک به تقویت ثبات و امنیت منطقه است.
به اعتقاد دکرت ظفر نواز جاسپال، با توجه به اینکه فضای بی اعتمادی میان ایران و غرب برای سال های طولانی ادامه داشت، نمی توان انتظار داشت برجام، تمام آن سال های سخت را در مدت کوتاهی جبران کند. برای بازگشت فضای اعتماد از دست رفته میان ایران و غرب در سالیان گذشته، زمان لازم است برجام در ادامه راه، دستاوردهای بیشتری برای ایران و تمام کشورهایی که با ایران همکاری داشته باشند، خواهد داشت.
این تحلیل گر امور روابط بین الملل، یکی از دستاوردهای برجام را تبدیل شدن آن به الگویی برای حل مسائل و مشکلات پیچیده منطقه ای از طریق گفت و گو دانست و افزود: توافق ایران و غرب بر سر مسئله پیچیده هسته ای ثابت کرد که هر گزینه ای غیر از گفت و گو ، نه تنها مسائل کنونی جهان را حل نمی کند بلکه گزینه های مثل تحریم و گزینه های نظامی باعث پیچیده تر شدن مشکلات خواهد شد.

** رقابت کشورها برای تجارت با ایران در عصر پسابرجام

جاوید صدیق یکی از تحلیل گران سیاسی و روزنامه نگاران کهنه کار پاکستانی نیز در گفت و گو با ایرنا، با تاکید بر اینکه پس از حصول برجام، بسیاری از کشورهای جهان در تلاش برای استفاده از ظرفیت های عظیم بازار سرمایه گذاری، تجارت و همکاری های اقتصادی با ایران هستند، گفت: بسیاری از کشورها به ویژه کشورهای اروپایی و کشورهای بزرگ آسیایی نظیر چین، کره جنوبی، ژاپن و هند به نوعی وارد عرصه رقابت برای بهره برداری از ظرفیت های آزاد شده ایران پس از برجام هستند.

جاوید صدیق به دولت پاکستان نیز توصیه کرد که گام های بلندتری برای استفاده از فرصت فراهم شده و توسعه روابط تجاری و اقتصادی خود با ایران بردارد و در اجرای قراردادهای معطل مانده با ایران به ویژه قرارداد خط لوله برای واردات گاز از ایران تعلل نکند.

5252