این در شرایطی است که تعدد معادن در نقاط مختلف استان در این امر تأثیرگذار بوده و می‌تواند بیش از پیش با اکتشاف و استخراج مواد معدنی زمینه برای قرار گرفتن روی ریل توسعه بیش از گذشته باشد.
موضوع فراوری مواد معدنی در استان قدمت طولانی ندارد و با ورود سرمایه‌گذاران به این موضوع تولید مواد اولیه برای صنایع بالادستی در استان از کاهش هزینه‌های جانبی چون حمل و نقل جلوگیری می‌شود. با این وجود هنوز فراوری برخی مواد معدنی در شرایطی انجام می‌گیرد که صنایع مرتبط با آن در استان فعالیتی ندارد یا مستقر نشده است.
معدن یکی از بخش‌های مغفول مانده در کشور است و بی‌توجهی به این بخش موجب شده سهم آن از تولید ناخالص داخلی به یک درصد برسد و آنچه مسلم است سرمایه‌گذاری یکی از اصلی‌ترین راه‌ها برای افزایش سهم این بخش از تولید ناخالص داخلی است.
براساس آمار اعلام شده، ایران 64 نوع ماده معدنی و بیش از 57 میلیارد تن ذخایر قطعی و احتمالی دارد که موجب شده تا بتواند در بین کشورهای معدن‌دار مطرح در دنیا قرار گیرد و رتبه نخست ذخایر معدنی در خاورمیانه را به خود اختصاص دهد. اما نبود سرمایه‌گذاری و برنامه‌ریزی صحیح در بخش معدن کشور موجب شده این بخش نتواند به سهم واقعی خود در اقتصاد کشور دست پیدا کند.
اصل رقابت‌‌پذیری در دنیای امروز، وجود برنامه‌ریزی صحیح برای استفاده از سرمایه و منابع محدود و تخصیص بهینه منابع، استفاده از مزیت‌های نسبی را بیش از پیش تقویت می‌کند.
یکی از وظایف اصلی حاکمیت، شناخت مزیت‌های نسبی مناطق مختلف و تبدیل آن به مزیت‌های رقابتی و ایجاد زیرساخت‌ها برای هدایت درست سرمایه‌هاست. منابعی که تولید ثروت و ارزش افزوده می‌کنند. تمامی این اهداف در سایه شناخت دقیق و درست ظرفیت‌های نقاط مختلف کشور در عرصه‌های گوناگون تحقق می‌یابد.
وجود 304 معدن در نقاط مختلف استان ظرفیت مطلوبی برای زنجان ایجاد کرده تا با استخراج و فراهم کردن فرصت‌های فراوری بیش از گذشته بسترهای لازم برای توسعه فراهم شود.
سرب و روی، براسیت، سیلیس، خاک‌های صنعتی آنتی موان، تالک، پرلیک، سولفات منیزیم، آلونیت، منگنز، مس، آهن و سنگ‌های تزیینی،گرانیت، مرمریت، تراورتن، چینی و مرمر و سنگ‌های آهکی و گچ و سنگ لاشه جزو سنگ‌های معدنی مناطق مختلف استان است.
فراوری در استان
رئیس سازمان نظام مهندسی معدن استان با تأکید بر این‌که عمده محصولات فراوری مواد معدنی در استان انجام می‌گیرد، می‌گوید: هر ماده معدنی، چندین صنایع پایین و بالادستی دارد. به طوری که ماده تولید شده یک صنعت به عنوان ماده اولیه برخی صنایع کاربرد دارد.
«مهدی حمیدی» با اشاره به جایگاه زنجان در تولید شمش روی و سرب می‌افزاید: این ماده تولیدی در واقع ماده اولیه برخی صنایع است که برای تبدیل به ارزش افزوده به سایر استان‌ها و حتی کشورها صادر می‌شود.
وی به وجود کارخانه‌های پرلیت و حتی کنسانتره سنگ آهن هم اشاره می‌کند و ادامه می‌دهد: چدن تولیدی در استان به دلیل کاربرد در سایر صنایع به عنوان ماده اولیه به کار می‌رود.
حمیدی وجود چندین معدن سنگ آهک در استان را ظرفیتی بالقوه برای توسعه صنایع بالادستی و پایین دستی بیان می‌کند و می‌گوید: سنگ آهک در صنایع سیمان و روی کاربرد دارد و این در حالی است که آهک هیدراته نداریم.
رئیس سازمان نظام مهندسی معدن فراوری گچ در استان را از دیگر مزیت‌های بخش معدن اعلام می‌کند و سنگ‌های تراورتن را از دیگر ظرفیت‌ها برای رونق کسب و کار مجسمه سازی می‌داند.
کاشی و مس در استان تولید نمی‌شود
حمیدی وجود محصولات خاک صنعتی برای تولید کاشی را مهم می‌داند و ادامه می‌دهد: با وجود این ظرفیت هنوز واحد تولید کاشی در استان فعال نیست و برای فراوری به استان‌هایی چون همدان و یزد صادر می‌شود.
به گفته وی ضایعات تولید مس در استان فراهم است، اما هنوز در داخل استان زمینه برای تولید مس از ماده معدنی ایجاد نشده است.
در دولت کنونی استقرار واحدهای تولید اسید سولفوریک، پرمنگنات و تولید آهن از استان انجام گرفته و زمینه برای فراوری در چند سال گذشته رنگ واقعیت گرفته است.
از سال 81 فراوری مواد معدنی در استان توسعه یافت و به دلیل ظرفیت بالای تولید خاک پرعیار از معدن انگوران بر تعداد واحدهای تولید شمش روی و حتی سرب افزوده شد.
کم بودن تعداد معادن مس در استان از دیگر نکات قابل توجه است که موجب شده بازیافت مس در استان بازار داغی داشته باشد و واحدهای تولید سیم و کابل استان، مواد اولیه این صنعت را از استان کرمان وارد کنند.
وی وجود2 کارخانه بزرگ تولید سیمان در استان را از دیگر مزیت‌ها برای محرومیت‌زدایی بیان می‌کند و می‌افزاید: به دلیل وجود معادن خاک رس فعالیت واحدهای آجرپزی رونق گرفته است.
رئیس سازمان نظام مهندسی معدن در بخش دیگر صحبت‌هایش فراوری مواد معدنی مختلف در استان را در بالا بردن ظرفیت‌های اشتغال و زدودن بیکاری از بطن خانواده‌ها مهم می‌داند و می‌گوید: فعالیت واحدهای مختلف فراوری در استان در ارتقای ظرفیت‌های اشتغال و بالا بردن فرهنگ و رونق اقتصاد مناطق مختلف اثرگذار است.
حمیدی نقش معادن در اقتصاد مقاومتی و رسیدن به اهداف توسعه‌ای را مهم می‌داند و اظهار می‌کند: استقرار معادن در نقاط دوردست استان امتیازی برای مردمان ساکن در آن مناطق است که در نقش موتور محرک توسعه‌ای و اقتصادی آن مناطق می‌تواند عمل کنند.
وی با اعلام این‌که معادن استان جزو معادن درجه4 هستند، ادامه می‌دهد: پراکندگی معادن در نقاط مختلف استان موجب شده تا با استقرار زیرساخت‌هایی چون راه و برق خود به خود موجبات توسعه استان را فراهم کند. رئیس سازمان نظام مهندسی معدن با تأکید بر راه‌اندازی واحدهای معدنی در مجاورت معادن درباره زمین‌های این کار اظهار می‌کند: این اقدام در رونق اشتغال مناطق دوردست استان موثر است و جدای از این در کاهش هزینه‌ها نیز تأثیر دارد.
سهم کم صنایع تبدیلی از معادن استان
رئیس اداره امور معادن سازمان صنعت، معدن و تجارت استان می‌گوید: هنوز صنایع تبدیلی در حوزه مواد استخراج شده معادن استان کافی نیست و این کانیها با صادرات به استان های دیگر ارزش افزوده و سهم اشتغال را نصیب سایر استان‌ها می‌کند.
به گفته «ربابه داداشی» ۳۰۴ معدن در استان وجود دارد که از این تعداد ۲۳۸ معدن فعال هستند و ۳۰ نوع ماده معدنی از جمله سرب و روی، بر، سنگ‌های گرانیتی، تراورتن، سیلیس، فلدسپات و گچ از این معادن استخراج می‌شود. وی درباره فعالیت واحدهای فراوری مواد معدنی استان می‌افزاید: تعداد واحدهای فراوری در حوزه سرب و روی، شمش مس، تولید اکسید روی و سنگبری مدرن متناسب با میزان ذخایر معدنی نیست. داداشی ادامه می‌دهد: کانی‌های استخراج شده به دلیل کافی نبودن صنایع فراوری به استانهای دیگر صادر می‌شود و علاوه بر ایجاد ارزش افزوده زمینه اشتغالزایی را نصیب استانهای دیگر می‌کند. رئیس اداره امور معادن سازمان صنعت، معدن و تجارت استان درباره چالش‌های فعالان عرصه معدن و بهره‌برداران این حوزه بیان می‌کند: معارضان محلی، برخی محدودیتهای قانونی، کمبود نقدینگی، فرسودگی ماشین‌آلات و کافی نبودن بازار مصرف داخلی از مشکلات پیش روی بهره‌برداران معدن استان است. به گفته وی در بسیاری از معادن از متخصصان این حوزه استفاده نمی‌شود و دسترسی نداشتن به راه اختصاصی و نبود امکانات برقرسانی به معادن نیز از دیگر مشکلات این حوزه به‌شمار می‌رود.
نظر شما