هر از گاهی قلم تراش می‌سازد و گاهی هم شاگردانی را آموزش می‌دهد که هر کدامشان برای خود نام و آوازه‌ای به هم زده‌اند.
کودکی‌اش در محله تکیه داوود‌قلی سپری شد. پدرش (علی توسلیان) از بازاریان به نام زنجان بود. تحصیلاتش را به صورت شبانه در مقطع ابتدایی گذراند و از همان 10 سالگی نزد استاد «فتحعلی کریمی» که آن زمان در خیابان امام(ره) روبه روی بانک ملی مرکزی مغازه چاقوسازی داشت کار کرد. به چاقوسازی علاقه‌مند بود و همزمان با شاگردی نزد استاد کریمی، در خانه هم کار می‌کرد تا هم درآمدی داشته باشد و هم مهارتش را ارتقا دهد.
8 سال بعد با اجاره مغازه‌ای در چهار‌راه انقلاب چاقوسازی را به صورت مستقل آغاز کرد و تا 45 سالگی قلم تراش‌سازی توسلیان در همان مغازه سرقفلی ادامه داشت. حالا هم در کارگاه کوچکش در کنار مغازه ابزار فروشی پسرانش در خیابان امامزاده سید ابراهیم (ع) کارش را ادامه می‌دهد.
حوالی سال 1355 در سازمان میراث فرهنگی و صنایع دستی کار آموزش را آغاز کرد و حالا در مغازه‌اش کارآموز دارد. شاگردانش حالا مستقل شده‌اند و برای خودشان چاقوسازی دایر کرده‌اند. برادرش جلیل هم که روزگاری نزد او کار می‌کرد، بعدها در بلوار آزادی مغازه قلم تراش‌سازی راه انداخت.
از چاقو سازی تا قلم‌تراش‌سازی
توسلیان می‌گوید: ابتدا چاقو می‌ساختم، چاقوهای قیچی‌داری که به جای ناخن‌گیر استفاده می‌شد. مشتری‌ها می‌گفتند کیفیت کارت خوب است قلم تراش هم بساز. از 20 سالگی سفارش قلم تراش گرفتم و چون کیفیت تولیداتم خوب بود از سراسر کشور سفارش داشتم.
این قلم تراش‌ساز زنجانی با تأکید بر ضرورت کیفیت در قلم تراش ادامه می‌دهد: دلیل موفقیت و شهرت دراین حرفه، ارائه كار باكیفیت است که مشتری‌ها را راضی نگه می‌دارد. قلم تراش باید تیزی لازم را برای کار خطاطان حرفه‌ای داشته باشد. آبکاری و حرارت دقیق هم نیاز دارد و فنرها باید اصل باشند.
مشتری که راضی باشد برکت و روزی کار هم زیاد می‌شود. توسلیان همین اعتقاد را سرلوحه کارش قرار داده و می‌گوید: آنقدر قلم تراش ساخته‌ام که تعدادش از ذهنم خارج شده است. شهری در ایران نیست که من قلم تراش برای خطاطانش نساخته باشم. از قلم تراش‌های یک تیغه تا 10 تیغه.
توسلیان در ادامه از مشتری‌های پرآوازه‌اش می‌گوید که برایش قلم تراش ساخته است. از استاد امیرخانلو پدر خطاطی ایران و رئیس انجمن خوشنویسان تا بسیاری از خوشنویسان بنام ایرانی که برایشان قلم تراش ساخته و به سراسر ایران ارسال کرده است.
در میان هم‌صنفانش کیفیت کار استاد نظم‌پرور را می‌ستاید و می‌گوید: استاد «نظم‌پرور» استاد دست طلا و ماهرترین قلم تراش‌ساز کشور است که کسی هنوز نتوانسته به گرد پایش برسد.
شاخ گوزن
دسته چاقوهایش از جنس شاخ گوزن، شاخ گاو میش یا بز، شاخ شتر، صدف دریایی و گاهی «ورچو» است اما با کیفیت‌ترین آنها همان شاخ گوزن است که در بیشتر کارهایش دیده می‌شود. سایز قلم‌تراش‌هایش هم متفاوت است؛ اخیرا قلم تراشی به طول یک انگشت با دسته صدفی برای یک کلکسیون‌دار ساخته است که در ظرافت بی‌مانند است. گاهی باربند قلم تراش‌ها را از جنس نقره می‌زند. برای چاقوها و قلم‌تراش‌هایش هم دسته‌های متنوعی به شکل طوطی یا چاقوی طره‌دار ساخته است. حتی چاقوی 10 تیغه هم درست کرده برای خودش هم یادگاری نگه داشته و یکی از چاقوهای چهار تیغه‌اش در موزه تهران نگهداری می‌شود.
مهر مغازه‌اش هم جالب است، مهری که نام «جواد توسلیان» بر روی آن حک شده و علامت خاص آن نقش دو لک لک است.
تاریخچه
توسلیان درباره تاریخچه قلم تراش‌سازی می‌گوید: در گذشته در زنجان اسلحه‌سازی با دست رواج داشته که پس از مدتی این صنعت جمع شده و چاقوسازی جایگزین آن می‌شود، تقریبا از دوره صفویه چاقوسازی و قلم‌تراش‌سازی شکل می‌گیرد.
توان کار کردن
حاج جواد استاد قلم تراش متبحر زنجانی این روزها باحوصله و برای دلش قلم تراش می‌سازد. سفارش‌های مشتریان قدیمی‌اش را می‌پذیرد و قلم تراش‌ها را اغلب به استان‌های دیگر می‌فرستد. خودش می‌گوید که فرزندانش این روزها هر از گاهی قلم تراش‌هایش را در سایت‌ها معرفی می‌کنند و برایش می‌فروشند.
توسلیان می‌گوید: آن روزها سرمان خیلی شلوغ بود اما بعد از این‌که شاگردانم مستقل شدند و رفتند. به اندازه گذشته توان تولید قلم تراش به تعداد زیاد ندارم و زیاد سفارش نمی‌گیرم. این روزها که پا به سن گذشته‌ام دیگر توان قبول سفارش بالا ندارم و هر از گاهی برای برخی مشتری‌ها قلم تراش می‌سازم. مشتری فراوان است اما من کمتر کار می‌کنم. دیگر خسته شده‌ام، کار حوصله می‌خواهد.
این هنرمند زنجانی ادامه می‌دهد: علی‌رغم این همه سال حضور در عرصه هنر نه بیمه داریم و نه حمایت. پیش خودم و خدای خودم راضی هستم، نان حلال درآوردم و فرزندان خوبی دارم. پسرم مجید که ابزارفروشی دارد قلم تراش‌های خوبی می‌سازد و به این کار علاقه دارد و گاهی در ساخت قلم تراش من را همراهی می‌کند.
توسلیان از این‌که جوانان سراغ هنر صنعتی مثل قلم تراش‌سازی نمی‌آیند ابراز نگرانی می‌کند و می‌گوید: جوانان نمی‌خواهند کار سخت انجام دهند و با این روند، هنر از بین می‌رود.
نمایشگاه
هنرش را در در نمایشگاه‌های داخلی تبریز و اصفهان و تهران به نمایش گذاشته اما هنوز به نمایشگاه خارجی نرفته است. «جواد توسلیان» می‌گوید: علاوه بر سفارش‌های داخل کشور برخی قلم تراش‌ها را با واسطه برای کشورهای همجوار مانند عراق و افغانستان هم ارسال می‌کنیم.
46
نظر شما