برنج لنجان قربانی کم آبی شد/وقتی خاطره خوردن برنج برند اصفهان آرزو می‎شود

مریم سرلک:  سال‎های گذشته که زاینده رود پر آب همچنان اصفهان را زیر پای خوب سیراب می‎کرد، شرق اصفهان محلی بکر برای کشت برنج خوش طعم ایرانی بود که کشت آن در حاشیه زاینده رود قدمتی بلند دارد و به گفته مورخان به دوره ساسانیان باز می‎گردد.

برنج اصفهان که آن را می‎توان جز میراثی گرانبها و ناملموس عنوان کرد، اکنون دیگر آبی برای سیراب شدن ندارد و به همین منظوری جای خود را به علف‎های خشک بیابان بخشیده است، برنج خوش طعم لنجان اصفهان که روزگاری در طومار شیخ بهایی برای خود حق آبه ای داشت، به تاریخ می‎پیونند تا نسل آینده تنها از زبان بزرگانشان نام آن را به عنوان برنج اصیل و خوش طعم بشنوند، و خاطره خوردن این برنج برای اصفهانی‎ها به آرزو تبدیل شود.

خشکسالی و انتقال آب زاینده رود به سایر شهرها باعث شده است که کشت بسیاری از محصولات خاص اصفهان مانند برنج لنجان کم کم تعطیل شده و پس از آن تا آستانه ممنوعیت نیز پیش برود و بدین سان چهره اصفهان به شهری کویری و فرتوت تبدیل شود.

مشکل کم‌آبی آنقدر حاد شد که براساس دستورالعمل وزارت جهاد کشاورزی دولت یازدهم کشت برنج در همه نقاط کشور به جز دو استان شمالی ممنوع شد و این دستورالعمل نیز به اصفهان آمد و به تصویب رسید و عملاً کشت برنج در استان اصفهان ممنوع شد.

استان اصفهان قطعا دیگر باید با برنج لنجان خداحافظی کند، برنجی که با ثبت نام خود در فهرست آثار ملی گویی قرار است در خاطره ها بماند و نمونه‎اش تنها در موزه‎ها یافت شود.

خرداد ماه بود که برنامه ممنوعیت کشت برنج در استان اصفهان با حضور معاون وزیر جهاد کشاورزی و استاندار اصفهان تصویب شد.

استاندار اصفهان در آن جلسه اظهار داشت: در استان اصفهان به دلیل مشکلاتی که پیرامون حوضه آبریز زاینده رود وجود دارد، تغییر الگوی کشت از موضوعات بسیار مهم در بخش کشاورزی است.

وی با بیان اینکه در داخل این الگو، کشت برنج سبب رنجش شده است، گفت: کشت برنج همواره مورد انتقاد قرار گرفته و همیشه بهانه‌ای برای وفور آب در این حوضه محسوب می‌شده و باید در این‌باره تصمیم جدی گرفته شود.

استاندار اصفهان تصریح کرد: سطح کشت برنج در 3 سال اخیر به یک پنجم قبل رسیده است ولی همین مقدار نیز با توجه به تبعات اجتماعی آن قابل تأمل است.

وی ادامه داد: البته اختلاف مصرف آب بین کشت جایگزین با کشت برنج عدد بزرگی در سرتاسر استان نخواهد بود و در مجموع حداکثر 20 میلیون متر مکعب است و با حذف کشت برنج مشکل بی آبی حل نخواهد شد زیرا حق آبه کشاورزان به قوت خود باقی است.

زرگرپور افزود: طرح 3 ساله تغییر الگوی کشت توسط جهاد کشاورزی استان ارائه شده ولی باید مشخص شود که هرکدام از دستگاه‌ها چه تصمیماتی باید بگیرند.

استاندار اصفهان به سازمان جهاد کشاورزی استان دستور داد شورای راهبردی کشت جایگزین را با حضور مدیران مرتبط و فرمانداران 3 شهرستان مربوطه تشکیل دهد و اقدامات لازم معمول گردد.

وی گفت: با توجه به کمبود شدید آب در حوضه زاینده رود باید تحویل آب قطره قطره صورت پذیرد زیرا با شیوه‌های به کار رفته در دهه‌های قبل به صورت جدی با مشکل مواجه می‌شویم.

مدیر ارشد استان اصفهان تأکید کرد: باید به مسائل فرهنگی و اجتماعی این موضوع نیز توجه شود و در واقع یک طرح فراگیر در این زمینه پیش بینی و تدوین شود.

مدیر کل جهاد کشاورزی استان اصفهان نیز در این جلسه با بیان اینکه تغییر الگوی کشت در تمام مناطق دنبال می‌شود، اظهار داشت: در 3 سال اخیر در 20 هزار هکتاراز اراضی تغییر الگوی کشت صورت گرفته و توسعه کشت محصولات با نیاز آبی کم و کاهش یا حذف تدریجی محصولات با نیاز آبی زیاد در دستور کار قرار گرفته و کشت برنج از 19 هزار هکتار به 4 هزار هکتار رسیده است.

قدرت الله قاسمی با بیان اینکه مباحث آموزشی و ترویجی، مزارع الگویی و مزارع تحقیقاتی، جایگزینی با سایر محصولات و پشتیبانی در این طرح دیده شده است، افزود: تدوین قوانین لازم در سطح ملی، تشکیل ستاد راهبردی و تخصیص به موقع اعتبارات، هماهنگی و ایجاد صنایع بالادستی، نظارت و تأمین به موقع نهاده‌های لازم و نصب کنتور حجمی و اعطای تسهیلات تشویقی از جمله الزامات اجرای طرح است.

امسال وضعیت برنج در کشور بسیار نامطلوب بود به طوری که مسئولان از واردات 300هزار تن برنج خارجی در آستانه برداشت برنج خبر دادند، و همچنین اخباری مبنی بر برنج های نامطلوب و فاسد خارجی در اصفهان در ماههای اخیر منتشر شد که همگی دال بر بی تدبیری مسئولان ذیربط دارد.

پس از چندماه از تصویب قانون منع کشت برنج در اصفهان و کشت محصول جایگزین این وعده‎ها نه تنها عملی نشد بلکه ابتدا پای برنج های آلوده به میان آمد و هم اکنون نیز واردات بی رویه برنج با قیمت های گرانتر از قبل همچنان ادامه دارد.

و نیز زمزمه های سهمیه بندی برنج در اصفهان نیز به گوش می‎رسد که مسئولان آن را از عواقب واردات غیر اصولی برنج عنوان می‎کنند.

نکته قابل تأمل این است که مردم اصفهان نه تنها از برنج بومی خود محروم شدند، بلکه حالا باید برنج های نامرغوب هندی را با قیمتی بیشتر از پیش مصرف کنند.

46