رجوع به مواضع اعضای جامعه مدرسین حوزه علمیه قم طی چند ماه اخیر از یک واقعیت جدید حکایت می‌کند؛«تلاش برای دور شدن از نقش گذشته و تعریف جایگاه جدید برای این تشکل روحانی در عرصه سیاسی کشور.»

امید کرمانی‌ها: "در هیچ یک از این تشکیلاتی که اسم‌شان را اصولگرا می‌نامند نیستم آنچنان که در هیچ یک از تشکیلات اصلاح‌طلب هم نیستم." جمله‌ای ساده و مردم‌پسند از سید احمد خاتمی امام جمعه موقت تهران و البته عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه.

روحانیت عمق این پیام را برخلاف عموم جامعه خوب متوجه شد به طوری‌که یک عضو ارشد جامعه روحانیت مبارز بدون آنکه بخواهد بروز شگفتی خود را از شنیدن این حرف پنهان کند این طور درباره‌اش به ما گفت: "من هم با شنیدن این سخن متعجب شدم چون آقای خاتمی عضو جامعه مدرسین است و جامعه مدرسین در تدوین منشور اصولگرایی با جامعه روحانیت مشارکت کرد." شاید از همین رو بود که اصرار داشت نامی از او برده نشود تا مواضع این تشکل روحانیت درباره این موضع گیری روشن تر شود.

سیدمهدی طباطبایی دیگر عضو ارشد جامعه روحانیت هم چنین موضع گیری از سوی جامعه مدرسین را نمی پذیرد و می گوید«نه من قبول ندارم که جامعه مدرسین کنار رفته باشد، هنوز در حد یک صحبت است. فعلا صحبت کردند که نباشند اما هنوز چیزی معلوم نیست.البته جامعه مدرسين نمي تواند يک دفعه از فضاي سياسي خود را دور كند چون بسياري از معيارهاي امروز در اصولگرايي را اين مجموعه تعريف كرده نمي تواند ميدان را خالي كند.» او نیز اینگونه شگفتی و تعجب خود از این تصمیم دوستان خود در قم را ابراز می کند.

اما به نظر می رسد بدون منتظر بودن هم، این جمله خود از مشی جدید جامعه مدرسین حوزه علمیه قم در فضای سیاسی کشور رونمایی کرد تا این تشکل روحانی از اختلافات و تشتت‌های درون جناحی و خطر تجزیه و انشقاقی که این روزها پیر و جوان تشکل های اصولگرا را دربرگرفته است، مصون بماند. 

از خطر تجزیه تا سیاست‌ورزی جدید

سال 92 برای اصولگرایان فقط یک سال انتخاباتی ساده نبود، کاندیداهایی که یکی بعد از دیگری علم کاندیداتوری بلند کردند و حتی همان هایی که قرار را بر ائتلاف گذاشته بودند هم به قرارشان پایبند نماندند. مناظره هایی که بیشتر یاران اصولگرا را رودروی هم قرار داد. شاید از همین رو بود که جامعه روحانیت که آن سال هنوز آیت الله مهدوی کنی را در میان خود داشت مشی سکوت را برگزید و رسما از هیچ کاندیدای در صحنه حمایت نکرد تا اعضای این تشکل روحانی هریک رای خود را براساس تشخیص به نام یک کاندیدا به صندوق بیندازند.

سوی دیگر ماجرا اما جامعه مدرسین بود. معروف ترین تشکل روحانی و سیاسی قم نشین برخلاف یار تهران نشین اش پرچم حمایت از علی اکبر ولایتی را بلند کرد و او را نامزد اصلح معرفی کرد. امری که نقطه اختلاف در این تشکل شد. آنجا که آیت الله محمدتقی مصباح یزدی و شماری از چهره های نزدیک به او این تصمیم را برنتابیدند و راه دیگری رفتند که همانا پشتیبانی از سعید جلیلی بود. انتخابات تمام شد و روحانی مردی شد که در نهایت راهی پاستور شد و عبای ریاست جمهوری بر تن کرد.

 یک ماه بعد گلایه ها و انتقادات شروع شد. آیت الله محمد یزدی رئیس جامعه مدرسین حوزه علمیه قم از جمله آنانی بود که صراحتا لب به شکایت گشود و اعلام کرد "خطر تجزیه این تشکل روحانی را تهدید می کرد اما برای جلوگیری از تفرقه به همراه چند تن از دوستان جلسه‌ای کاملاً خصوصی تشکیل دادیم و از تعدادی اعضای مجلس خبرگان دعوت کردیم برای اینکه انعطاف بیشتری بین روحانیون باشد تا شکاف جدیدی به وجود نیاید".

از همان موقع بود که احتیاط در موضع‌گیری سیاسی به اولویت نخست جامعه مدرسین تبدیل شد و حتی این تشکل روحانی با تفویض اختیار به جامعه روحانیت مبارز تهران به نوعی از نقش آفرینی در دهمین دوره انتخابات مجلس شورای اسلامی چشم پوشی کرد. گرچه پیش بینی می شد دوران کناره گیری این تشکل روحانی از سیاست‌ورزی با نزدیک شدن به بهار انتخابات سال 96 به پایان برسد و از نیمه دوم سال 95 شاهد هدایت‌های تأثیرگذارش در جناح اصولگرا باشیم اما چراغ اول در رد این پیش بینی را آیت الله مقتدایی روشن کرد، او به خبرآنلاین گفت: "شاید جامعه مدرسین حوزه علمیه قم ورودی به انتخابات ریاست جمهوری نداشته باشد. فقط به احتمال قوی برای دعوت مردم به مشارکت در انتخابات بیانیه می دهد."

این عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم به یک نکته دیگر هم اشاره کرد و آن اینکه "روابط جامعتین در سطح برنامه های قبلی که با هم همکاری می کردند دیگر نیست یعنی آن طور نیست که همچون گذشته کمیته مشترک تشکیل دهند و با هم همکاری کنند، حالا ممکن است در ضمن قرارهایی که پیش بیاید همکاری های جزیی داشته باشند. علی ایحال همکاری های این دو تشکل روحانی مثل سابق نیست."

صحبت های آیت الله مقتدایی و بعد از او چند نفر دیگر از اعضای جامعه مدرسین این نتیجه را به اذهان متبادر می سازد که این تشکل روحانی در حال بازتعریف روابط، مناسبات و همکاری های خود با تشکل های اصولگرا و ورود به یک عرصه سیاست ورزی جدید است و سخنان سید احمد خاتمی را درباره اینکه جامعه مدرسین جزء هیچ کدام از دو جریان اصولگرا و اصلاح طلب نیست باید در همین قالب به تحلیل نشست به ویژه آنکه صحبت های او با تأیید دو عضو دیگر این تشکل یعنی آیت الله غروی و آیت الله ممدوحی همراه شد. در واقع یکی از دو ضلع طراح منشور اصولگرایی دیگر نمی خواهد در معادلات و تصمیم گیری های این جریان به طور مستقیم نقش آفرین باشد حال آنکه تا پیش از این سال‌ها گفته می شد جامعه روحانیت مبارز تهران و جامعه مدرسین حوزه علمیه قم محور تصمیم گیری ها در جریان اصولگرا هستند و اصولگرایان برنامه های خود را مطابق نظرات این دو تشکل روحانی تنظیم می کنند.

ایفای نقش پدری برای دو جناح

رویکرد جدید جامعه مدرسین در یک جمله این است که "روحانیت خود مرجع سیاسی است و مصلحت نیست جزء جریان اصولگرا یا اصلاح طلب تلقی شود بلکه باید محل رجوع جناح های سیاسی برای کسب مشاوره باشد. "آیت‌الله حسن ممدوحی عضو جامعه مدرسین در تأیید این رویکرد چنین می گوید: "همه باید بیایند از جامعه مدرسین درس بگیرند جامعه مدرسین منشور اصولگرایی را تبیین کرد اما خودش را جزء جریان سیاسی خاصی تعریف نمی کند چون فوق جریان‌های سیاسی است" یا سیدمحمد غروی دیگر عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم تأکید دارد: "جناحی بودن را به مصلحت روحانیت نمی دانم و اصولا روحانیت نباید جناحی باشد."

راهکار عبور سالم از گردنه تشتت اصولگرایان

در فضایی که محمدرضا باهنر رئیس جبهه پیروان خط امام رهبری از شخصیت های اصولگرا خواهش می کند از نامزدی در انتخابات ریاست جمهوری منصرف شوند و تضمین می دهد که اصولگرایان بی کاندیدا نخواهند بود و حداد عادل از تجارب تفرّق به تلخی یاد می کند و خطاب به اصولگرایان یادآور می شود "چگونه باید گفت، دید و فهمید که تعدد نامزد‌ها و تفرقه و اینکه هر کسی دنبال یکی برود چه نتیجه‌ای به دنبال دارد مؤمن از یک سوراخ دو بار گزیده نمی‌شود اما ما چند بار گزیده شدیم." رویکرد اخیر جامعه مدرسین منطقی به نظر می رسد.

کما اینکه مرحوم آیت الله مهدوی کنی بعد از انتخابات سال 92 چنین رویه ای پیش گرفت. حسین ابراهیمی عضو شورای مرکزی جامعه روحانیت در توصیف آن روزها می گوید: "آیت الله مهدوی کنی از اصولگرایی فاصله گرفت و بیان می کرد اینها اصلا توجه به حرف نمی کنند. بروند دنبال کارشان، هر کاری خواستند بکنند. چون خودشان تصمیم گرفتند و خودشان شکست خوردند."

البته نگاهی به ترکیب اعضای جامعه مدرسین نشان می دهد، این تشکل روحانی مرکب از طیف وسیعی از افراد با سلایق سیاسی متنوع و متکثر است که جمع بندی نظر آنها درباره حمایت از یک کاندیدای ریاست جمهوری سخت و بسی دشوار به نظر می رسد. با توجه به این مسئله برای پیشگیری از تأثیرگذاری تشتت اصولگرایان بر بدنه جامعه مدرسین، اعضای این تشکل روحانی تصمیم گرفتند سیاست‌ورزی را از یک سطح بالاتر دنبال کنند.

از آنجا که سیاست‌ورزی حتما باید همراه با فعل سیاسی باشد و روحانیت همواره محل رجوع و مشورت مردم بودند باید منتظر ماند و دید در نهایت جامعه مدرسین در ایفای نقش جدید خود چگونه پا به میدان انتخابات ریاست جمهوری سال 96 می گذارد و پس از آن چه طور می خواهد این جایگاه جدید را در عرصه سیاسی کشور نهادینه کند.

29214

برای دسترسی سریع به تازه‌ترین اخبار و تحلیل‌ رویدادهای ایران و جهان اپلیکیشن خبرآنلاین را نصب کنید.
کد خبر 601997

برچسب‌ها

نظر شما

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.
8 + 3 =