به گزارش خبرنگار خبرآنلاین، برنامه «چشم شب روشن» با اجرای محمد صالح علا شنبه 13 آذر در بخش اول با حضور علیرضا بدیع شاعر به گفت‌وگو با عبدالحمید ضیایی شاعر و دکترای فلسفه و عرفان از دانشگاه سوربن در خصوص فلسفه و شعر اختصاص داشت.
در ابتدای این بخش، ضیایی در خصوص دلایل تقابل فیلسوفان و شاعران و بیرون بودن شاعران از مدینه فاضله از نظر افلاطون گفت: «اولین کسی که شاعران را از مدینه فاضله‌اش دور کرد، افلاطون بود که معتقد است آنچه ما در این عالم می‌بینیم، سایه‌هایی از عالم واقعی و مثال هستند. او می‌گوید باید تلاش کنیم با فلسفه و اندیشه ورزی از این سایه‌ها نجات پیدا کنیم و به اصل برسیم؛ اما شاعران از روی سایه‌های این عالم (کپی‌ها)، سایه‌های دیگری خلق می‌کنند.
این استاد فلسفه ادامه داد: «به این دلیل شعر از نظر افلاطون باعث افزایش تخیل و دوری از اندیشه ورزی است و برای او در زمان خودش دشوار بود بپذیرد شعر جای استدلال را می‌گیرد. در پی این نظریات، شاعران هم جبهه می‌گیرند و به عقل افلاطون دشنام می‌دهند.
این استاد فلسفه خاطرنشان کرد: «امروز در اکثر شعرها تقابل عقل و عشق دیده می‌شود اما به معنای واقعی تقابلی وجود ندارد. در قله وحدانیت وجود دارد و اختلاف در دامنه است و جالب آنکه هرجا کلام افلاطون به شعر نزدیک شده، فلسفه او نیز به اوج رسیده است. معتقدم فیلسوفان شاعران ناکامی بوده‌اند و فلسفه تلاشی برای تبیین و صورت بندی عقلانی هستی است.»
او در خصوص ضرورت‌های دانستن فلسفه عنوان کرد: «در جامعه‌ای که استدلال و عقلانیت نباشد فریبکاری و خشونت رواج پیدا می‌کند. معمولا برای خرید خوراکی دقت بسیاری به خرج می‌دهیم، اما برای اندیشه خود از دم دستی‌ترین منابع بدون تفکر در خصوص درست یا غلط بودن آن استفاده می‌کنیم. عقلانیت شرافت انسان است و موجودات جز بهائم(از ریشه کلمه ابهام) هستند؛ یعنی نمی‌دانند در چه وضعی به سر می‌برند.»
ضیایی با اشاره به آسیب‌های عرفان نظری و عملی گفت: «به نظر می‌رسد در عرفان عملی و نظری فاقد روان شناسی و رفتارشناسی جدی و دقیق هستیم. این باعث می‌شود که دانشجویان فلسفه و ادبیات پس از سال‌ها فلسفه و ادبیات خواندن هیچ تغییری در زندگی و رفتار نداشته باشند.»
برنامه «چشم شب روشن» به تهیه‌کنندگی امیر قمیشی و با اجرای محمد صالح علا در بخش دوم با حضور رامتین شهبازی و گفت‌وگو با حسین کیانی نمایشنامه‌نویس و استاد دانشگاه ادامه پیدا کرد.
کیانی در ابتدا در پاسخ به اینکه چرا نمایشنامه‌های امروز شما و دیگر دوستان، بازتولید کارهای قبلی و به اصطلاح امتحان پس داده شده است، گفت: «تولید نمایشنامه داشتم اما بنا به شرایط نتوانستم کار کنم و امروز نمایشنامه‌نویسی دچار رخوت و تبعید ناخواسته شده است.»
این نمایشنامه نویس ادامه داد: «ممکن است کسانی که خالق هنر نمایشنامه‌اند در مرحله اول قلمداد شوند، اما تنها نمایشنامه‌نویسی چرخه اقتصادی زندگی نمایشنامه نویسان و هنرمندان را تأمین نمی‌کند و باید در کنار نمایشنامه نویسی شرایط دیگری برای کار در نظر بگیرند. وقتی کار دیگری کنار کار نمایشنامه‌نویسی انجام شود، نویسنده ناخودآگاه تحت تأثیر قرار می‌گیرد و نمی‌تواند به درستی کار کند.»
کیانی یادآوری کرد: «نوشتن خلاقانه نیازمند کار تمام وقت است و شرایط برای اینکه هنرمند به طور تمام وقت در خدمت هنرش باشد، فراهم نیست. از طرف دیگر نیز ارزش نمایشنامه‌نویسان به اندازه داستان بلند و کوتاه شناخته نمی‌شود.»
او با اشاره به دیگر مسائل نمایشنامه نویسی گفت: «نمایشنامه نویسان با تنگناهای موضوعی و محتوایی رو‌به‌رو هستند و شاید نمایشنامه‌نویس نتواند به بسیاری از مسائل بپردازد و دغدغه خود را بیان کند، چون اساس و روح نمایش در نقد کردن است.»
در ادامه این برنامه، کیانی در رابطه با گذشته نمایش در جامعه ایران عنوان کرد: «جامعه ایرانی در ابتدای ورود نمایش در حال گذار بود و نمی‌توانیم حتی از روشنفکران آن زمان انتظار طرح مباحث زیبایی شناسی تئاتر را داشته باشیم. نمایشنامه‌های آن زمان مانند«جعفرخان از فرنگ برگشته» به نوعی نقد رفتارهای اجتماعی زمان خود بود.»
او افزود: «ما هیچ بستر هنری، تئوری و زیبایی شناسی نمیشناختیم و هنر در خدمت حاکمیت وقت بود. این دیدگاه ادامه پیدا کرد و همچنان هنرمندان و تصمیم گیرندگان، تئاتر را به عنوان ابزار نقد اجتماعی می‌شناسند. این دیدگاه از تئاتر انتظار نقدهای گزنده دارد و این ویژگی و خاصیت ادبیات نمایشی است.»
این نمایشنامه نویس در پاسخ به این پرسش که چرا به نظر می‌رسد متن‌های نمایشی ما عرضه نمی‌شود و چگونه نمایشنامه‌های شما شبیه کارهای دیگر نخواهد شد، گفت: «دلایل عرضه نشدن را اعم از اینکه آیا علت آن نمایشنامه‌نویس، مخاطب یا تصمیم گیرندگان هستند، باید بدانیم. امروز نمایشنامه به عنوان یک کالای فرهنگی به رسمیت شناخته نمی‌شود.»
کیانی با اشاره به معضل اصلی تئاتر امروز تشریح کرد: «تئاتر از مقوله تفکر بیرون رفته است و به نوعی شاهد امتناع از تفکر در نمایشنامه هستیم؛ این در حالی است که نمایشنامه نویسان بزرگ بسیار متفکر بودند. گذشته از نزول محتوا از دوره‌ای به بعد شاهد نزول فکر در نمایشنامه هستیم.»
کیانی با اشاره به اینکه آموزش نمایشنامه نویسی در دانشگاه نیز شبیه دیگر بخش‌ها با آسیب‌هایی رو به روست، گفت: «در بحث آموزش مهم‌ترین مسأله روش اندیشیدن است و باید روش اندیشیدن را بدانیم. هیچگاه به دانشجو گفته نمی‌شود که چرا برای اندیشیدن باید قالب نمایشنامه را انتخاب کند.»
او افزود: «تنها حوزه دراماتیک در نمایشنامه اهمیت ندارد بلکه شناخت تاریخ، مردم شناسی و زبان شناسی نیز اهمیت دارد و این‌ها را باید پیش از نمایشنامه نویس شدن دانست.»
کیانی با اشاره به اینکه به نظر می‌رسد مدیران هیچ طرحی برای آموزش نمایشنامه نویسی ندارند، گفت: «بهترین هنرمندان دنیا از مکاتب و مدرسه‌های هنری رشد کرده‌اند، نه دانشکده‌ها. در دروس هنری که کشف و شهودی است امکان حضور اجباری برای مباحث وجود ندارد و باید پای علاقه برای یادگیری در میان باشد.»
«چشم شب روشن» به تهیه‌کنندگی امیر قمیشی و با اجرای محمد صالح علا شنبه تا چهارشنبه هر شب ساعت 23 از شبکه چهار سیما روی آنتن می‌رود.
58243
نظر شما