ارگ كريمخاني يكي از بناهاي دوره زنديه در شيراز است كه به دستور كريم خان زند در مركز شهر ساخته شد، بنايي كه كاركرد نظامي و مسكوني داشته است و به گواه تاريخ، ماهرترين سنگتراشان، معماران و هنرمندان آن دوره از سراسر كشور به شيراز آمدند و بنا را ساختند.
ارگي كه در زميني به مساحت نزديك به 13 هزار متر مربع و زيربنايي بالغ بر 4 هزار متر مربع ساخته شد و اطراف آن را خندقي به عمق 4 متر دربر گرفت. اين بنا داراي 4 برج به ارتفاع 15 متر مربع و 3 طرف ساخت است كه در هريك از اين اضلاع، ايواني با ستون هاي سنگي و چوبي ديده مي شود به طوري كه در ضلع شمال و جنوب 2 ستون سنگي و در ضلع شمالي 2 ستون چوبي ديده مي شود كه از نظر معماري و زيبايي در نوع خود بي نظير است.
ارگ كريمخاني در سال 1351 و به شماره 918 در فهرست ملي به ثبت رسيده و هم اينك به يكي از مهم ترين جاذبه هاي گردشگري و تاريخي شيراز بدل شده است، ارگي كه سرگذشت عجيبي هم داشته به طوري كه مي توان به انتقال ستون هاي سنگي ضلع جنوب ارگ در دوره قاجار به تهران و يا تبديل بنا به زندان در دوره پهلوي اشاره كرد اما آن چه كه اين روزها جلوه خاصي به بنا داده و سوالي را هم در ذهن گردشگران تداعي مي كند و از طرفي هم نگراني فعالين حوزه ميراث فرهنگي را دوچندان كرده، وجود ستون هاي چوبي در ضلع غربي بناست، ستون هايي كه گذشت زمان آن ها را لاغر كرده و در دوره اي هم سوسك هاي چوب خوار قسمت هاي عمده اي از آن را خورده اند!
ستون هايي كه هم اينك در بنا ديده مي شوند و ارتفاعشان به 13 متر مربع ميرسد و به دليل آسيب هايي كه ديده اند و بار سقف ايوان را نيز به دوش دارند، همواره در معرض خطر فروافتادگي هستند و آن طور كه يكي از دوستداران ميراث فرهنگي به خبرنگار ما مي گويد؛ ستون هاي چوبي ارگ كريمخاني دچار آسيب جدي است و بايد هرچه سريع تر مرمت و يا تعويض شود چرا كه هر لحظه امكان فروافتادن آنها وجود دارد و اين در حالي است كه ستون هاي چوبي تغيير شكل هم داده اند. زماني كه خبرنگار ما اين موضوع را با كارشناس حوزه مرمت اداره كل ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري فارس در ميان گذاشت، وي اين اطمينان را داد كه ستون هاي چوبي در وضعيت تثبيت به سر مي برند و هيچ خطري آن ها را تهديد نمي كند.
سيامك بصيري با تاكيد بر اينكه ستون هاي چوبي در دوره زنديه و از نوعي سرو به نام «وول» در بنا مستقر شدند، افزود: اين نوع چوب بسيار مقاوم است و تحمل فشارهاي عمودي و افقي بنا را دارد و به دليل صمغي كه در آن وجود دارد، از هجوم موريانه ها در امان مي ماند.
وي ادامه داد: اما در يك مقطع زماني اين چوب ها خوراك سوسك ها شد و قسمتهاي عمده آن آسيب ديد كه در حال حاضر اين مشكل هم برطرف شده است.
بصيري همچنين با اشاره به اين كه هيچ فشاري بر روي اين ستون هاي چوبي نيست افزود: طي برنامه مرمتي كه در سال 76 در ارگ كريمخاني اجرا شد، طاق ايوان ضلع غربي بنا مرمت و با استفاده از آهن استحكام بخشي شد و به واسطه آن باري كه از سقف بر ستون ها وارد مي شد، حذف گرديد و دوستداران ميراث فرهنگي نگران فروافتادگي آن ستون ها نباشند.
كارشناس حوزه مرمت اداره كل ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري فارس همچنين با بيان اينكه ستون هاي چوبي بنا در سال 74 و طي حذف الحاقاتي كه در دوره قاجار در بنا صورت گرفته بود، نمايان شد، گفت: متاسفانه گذشت زمان موجب آسيب رساني به اين ستون هاي چوبي شده است اما معتقديم كه فرورفتگي ها و مشكلات ظاهري آن، خود به جاذبه اي تبديل شده كه قدمت و اصالت بنا را نشان مي دهد.
بصيري در ادامه اين گفت و گو با اشاره به اين كه معماران دوره زنديه از چوب براي زيباترشدن بناها استفاده كردند افزود: معماران آگاهانه ستون هاي چوبي را در اين ضلع به كار بردند چرا كه در دو ضلع ديگر بنا، ستون هاي سنگي وجود دارد كه قرينه يكديگرند.
وي همچنين به انتقال ستون هاي سنگي ضلع جنوبي ارگ در دوره قاجار اشاره كرد و گفت: در دوره قاجار و به دستور آغامحمدخان قاجار، اين دو ستون سنگي از محل خارج شد و به كاخ گلستان در تهران منتقل گرديد و به جاي آن دو ستون چوبي در بنا گذاشته شد.
بصيري اضافه كرد: دو دهه قبل، ستون هاي سنگي كه متعلق به يكي از بناهاي تاريخي شيراز بود جايگزين اين ستون هاي چوبي شد و هم اكنون ارگ كريمخاني مانند دوره زنديه تنها داراي 2 ستون چوبي است.
46
نظر شما