قاتل بی صدای فصل سرد

نامش را مرگ خاموش گذاشته اند؛ مرگی که خزنده و آرام می آید و هر که را دستش برسد، میکشد. آمدنش هم با سرمای هوا میانه ای ناگسستنی دارد. هرچه دی ماه، سردترین فصل سال نزدیک میشود، نگرانی از نوع تازه ای از مرگ بالا می گیرد. آخر در فصل سرما، مردم بیشتر بخاری روشن میکنند و کمتر به ایمنی آن توجه می کنند. این می شود که گاز سی اُ دو، یا همان کربن منو اکسید، بیرحمانه، انسان ها را در خواب از پای در می آورد. این شده که همه دستگاه های متولی، از بخش درمانی گرفته تا آتش نشانی و اورژانس، هشدار می دهند؛ هشدار که مبادا شب بخاری را روشن بگذارید، هشدار که مبادا بخاری را بدون پایش استاندارد آن مورد استفاده قرار دهید. اما انگار گوش ها زیاد هم بدهکار این هشدارها نیستند.
سرما نیامده...
وضع به گونه ای است که در برخی شهرها سازمان های آتش نشانی گفته اند، به رایگان بخاری خانه و سازمان ها را پایش می کنند تا خطر مرگ ناشی از گاز مونو اکسید کربن به کمترین میزان برسد. همین دیروز، مدیرعامل سازمان آتش نشانی تهران از شهروندان خواست اگر احساس نیاز کردند برای بررسی بخاری های خانه شان با شماره 125 تماس بگیرند؛ هدف هم این است که پیش از بروز حادثه ماموران آتش نشانی و امدادگران دست به کار شوند و نه وقتی که کار از کار گذشت. سعید شریفزاده گفته است: «داشتن سرگیجه یا سردرد به دلیل استفاده از وسایل گرمایشی و دودکش سرد، نشان دهنده نشت گاز مونوکسید کربن در محل است. برای همین، از مردم می خواهیم با مشاهده این موارد به سازمان آتش نشانی اطلاع دهند تا با اعزام نیرو از نزدیکترین ایستگاه به منازل شخصی شهروندان و با بهره گیری از دستگاه «گازسنج» میزان غلظت آلایندگی اندازه گیری شود و منبع نشت گاز منوکسید کربن را هم پیدا کنند».
اینجا، در شیراز هم وضع کمابیش به همین گونه است، مسئولان سازمان های امدادی نگران از این هستند که مردم بی توجه به وضع بخاری هایشان، برای گرمایش منزل از بخاری های غیر استاندارد استفاده کنند؛ چه اینکه با وجود دمای هوای نسبتا مناسب شیراز در پاییز امسال و در حالی که زمستان هنوز از راه نرسیده، مصرف گاز شهری به شکل قابل توجهی افزایش یافته است. ضمن اینکه برخی شهروندان به نادرست، تصور می کنند گرمایی که از دودکش ها خارج می شود- همان گاز کشنده سی اُ دو- میتواند در گرمایش خانه بسیار موثر باشد. افزون بر این، اینطور که به نظر می رسد در برخی نقاط شهر، شهروندان از وسایلی به جز بخاری، برای گرمایش خانه استفاده می کنند؛ مانندِ پیک نیک. این شده که مدیرعامل سازمان آتش نشانی شیراز در گفت و گو با سرویس گزارش «خبرجنوب» هشدار می دهد که مردم در هیچ شرایطی نباید از پیک نیک و زغال برای گرم کردن خانه استفاده کنند؛ محمد مهدی شایق میگوید: «همه ساله در شروع فصل سرما به دلیل عدممسائل ایمنی یک سری مشکلات برای شهروندان به وجود می آید. دودکش و دستگاههای بخاری الزاما بایستی چک شود و نکات ایمنی رعایت شود و مردم از پیک نیک و زغال برای گرم کردن خانه استفاده نکنند تا منجر به گاز گرفتگی نشود».
البته، آن طور که شایق میگوید، «گاز گرفتگی تنها در زمستان شهروندان را تهدید نمیکند» اما این طور که به نظر می رسد، این تهدید در زمستان جدی تر است: «گاز گرفتگی تنها ویژه زمستان نیست و برخی از منازل پارکینگ های خود را به سوئیت تبدیل می کنند و ممکن است آبگرمکن های موجود در سوئیت ها منجر به گاز گرفتگی افراد شود. حوادث گازگرفتگی از آن حوادثی است که تنها با کمی دقت می توان از بروز آن جلوگیری کرد و برعکس، کمی بی احتیاطی می تواند عواقب جبران ناپذیری داشته باشد».
و البته، امسال هم سرما نیامده، چند مورد گاز گرفتگی در شیراز اتفاق افتاده است؛ شایق می گوید: «تاکنون با اینکه هنوز سرما به شدت بروز نکرده است، چند مورد گاز گرفتگی در شیراز داشته ایم. حال آنکه، رعایت مسائل ایمنی یکی از اصلی ترین مسائل شهری است و شهروندان باید به این مسئله توجه کنند. شهری می تواند ایمن باشدکه هر خانه از این شهر ایمن باشد هم خانه و هم معابر بایستی ایمن باشد تا بتوانیم شهری ایمن داشته باشیم».
باور اشتباه
برای پیشگیری از گاز گرفتگی، جز از دست خود شهروندان، کاری بر نمی آید. همانان که می توانند با سرویس کردن به موقع بخاری ها و دیگر دستگاه های گازسوز خانههایشان، امنیت خود و فرزندانشان را فراهم کنند. برای همین است که در فصل زمستان، دستگاه های متولی بیش از همه به اطلاع رسانی روی می آورند؛ اما گویا همیشه هم گوش شنوایی برای اطلاعیه ها وجود ندارد. مدیرعامل سازمان آتش نشانی شیراز می گوید: «با اینکه اطلاع رسانی صورت می گیرد ولی مردم به اندازه کافی به هشدارها توجه نمی کنند. تصور اشتباهی در شهروندان وجود دارد که چون در گذشته اتفاقی نیفتاده، پس از این هم مشکلی پیش نمی آید. درست مانند شهروندی که چند بار در دریاچه یک سد شنا کرده و اتفاقی برایش نیفتاده ولی باز خطر می کند و این بار جان خود را از دست می دهد».
او ادامه می دهد: «در مجموع این باور نادرست وجود دارد که اگر یک بار بی دقتی شد و حادثه نیافرید، دیگر مشکلی پیش نمیآید اما اگر کسی به راستی نگران است، باید بداند برای پیشگیری از گاز گرفتگی بخاری و دودکش ها هر ساله باید پایش شوند، ضمن اینکه پس از هر باد و باران و بارش برف، باید کلاهک روی دودکش را بررسی کرد».افزون بر گاز گرفتگی، این طور که شایق می گوید، در زمستان، با اینکه تصور می شود فصل پایان آتش سوزی در جنگل هاست، باز هم خطر زبانه کشیدن آتش وجود دارد. به ویژه که شهروندان وقتی برای تفریح به جنگل ها می روند و برای گرم کردن خوراک آتش روشن می کنند، اغلب آن را به طور کامل خاموش نمی کنند و این می تواند فاجعه آفرین باشد. این است که شاید دیگر نتوان آتش سوزی در زمستان را هم دست کم گرفت.
از اینکه در زمستان می شود بیشتر لباس پوشید و شعله بخاری را کمتر کرد، بسیار گفته شده؛ برای اینکه مصرف گاز کمتر شود و شهروندان کمتر در خطر گازگرفتگی قرار بگیرند؛ در عین حال واقعیت این است که اگر امروز هوای پاییز شیراز کم از بهار ندارد، تغییر اقلیم است؛ این وضع نشان دهنده در پیش بودن ماه ها و سال هایی خطرناک است که طی آن دیگر ایران و شیراز نه یک کشور چهار فصل که یک سرزمین خشک و بی آب و علف خواهند بود. علت آن هم چیزی نیست جزگرمایش زمین. در شرایطی که برخی کشورهای بزرگ زیرِ بار کاهش گازهای گلخانه ای خود نمی روند شاید مردم به سهم خود بتوانند از گرمایش زمین بکاهند؛ با کمتر روشن کردن بخاری و کمتر سوزاندن گاز سی اُ دو.

46