وقتی میدان توپخانه شیراز به بانک تبدیل شد

اين ها را اميرحسين حكمت نيا، استاد دانشگاه و فعال حوزه گردشگري فارس در حاشيه برگزاري نمايشگاه آثار مسابقه طراحي بين المللي مجموعه زنديه (احياي ميدان توپخانه) در شيراز عنوان كرد.
وي با اشاره به تاريخچه ايجاد ميدان توپخانه در ادوار گذشته گفت: در واقع ميدان توپخانه فضايي شهري است كه محل گردهماييها و اجتماعات بوده و عملاً براي استقرار توپ هاي جنگي و توپچيان ساخته مي شده است كه قدمت آن به دوره صفوي برمي گردد.
به گفته حكمت نيا، توپ هاي جنگي به مفهوم ابزار قدرت بوده كه نمايش آن ها تاكيدي بر قدرت و توانايي دولتهاست و از طرفي رعب و وحشت را نيز براي دشمنان به همراه داشته است.
اين استاد دانشگاه با بيان اين كه استقرار توپ و ايجاد ميدان توپخانه در خارج از كشور متفاوت است افزود: اين ميدان از سده 18 ميلادي در اكثر كشورها چون انگليس، تركيه و ... ساخته شد كه صرفا محوطه هايي نظامي و البته عمومي در محدوده شهري بود كه توپ هاي جنگي به عنوان يادگاري از پيروزي جنگ ها در اين ميدان ها قرار مي گرفت و مراسم رژه نظاميان نيز در اين محل انجام مي شد.
حكمت نيا در ادامه اضافه كرد: در ايران توپ ها غير از اين كه به عنوان ابزار جنگي كاربرد داشتند، از فعاليت هاي غير نظامي هم برخوردار بودند به طور مثال شليك گلوله توپ نشان شادي نيز بوده و ايرانيان در اعياد مذهبي و اجراي مراسم استقبال يا بدرقه حاكمان و يا رفع بلا و اطلاع رساني جهت تحويل سال و يا اعلام وقت افطار و سحر در ماه مبارك رمضان از آن استفاده مي كردند.
وي با بيان اين كه شليك توپ در موارد ياد شده به ضرب المثلها و يا كنايه هايي هم در فرهنگ ايرانيان بدل شده است افزود: ضرب المثل «مثل توپ صدا كردن» در واقع از چنين رسمي گرفته شده چرا كه شليك توپ پر سر و صدا بوده و همگان متوجه آن مي شدند.حكمت نيا در ادامه به توضيح سخنانش پرداخت و گفت: توپ افطار و سحر و يا تحويل سال در واقع تعيين كننده زمان و وقت بوده است به طور مثال زماني كه توپ تحويل سال شليك مي شد، مردم متوجه مي شدند كه سال نو فرا رسيده است.اين فعال حوزه ميراث فرهنگي و گردشگري فارس همچنين گفت: ميدان توپخانه ها در كشورها از تقدس هم برخوردار بوده به طوري كه برخي افراد در اين محل دخيل مي بستند و يا تحصن مي كردند و تا زماني كه مشكلاتشان حل نمي شد در ميدان
مي ماندند.حكمت نيا در ادامه سخنانش به ساخت ميدان توپخانه شيراز در دوره زنديه اشاره كرد و افزود: بي شك كريم خان زند دستور ساخت اين ميدان را در محور زنديه كنوني داد و بنابر اسناد و مدارك موجود، اين ميدان مشابه ميدان نقش جهان در اصفهان ساخته شده است.
وي اضافه كرد: محور زنديه و آن چه كه امروز از دوره زنديه باقي مانده شامل بازار، مسجد، ارگ و ديوانخانه، بر روي بقايايي از دوره صفوي ساخته شده چرا كه در اين دوره با حمله افغانها، بسياري از آثار متعلق به شیعیان در شيراز به طور كامل تخريب شد.اين استاد دانشگاه ادامه داد: كريم خان زند ميدان توپخانه را مقابل ارگ كريم خاني يعني محل سكونت و در كنار ديوانخانهاش كه محل حكومت وي بوده، مي سازد و چندين توپ جنگي نيز در اين محل مستقر مي كند كه جزئي از فضاي عمومي شهر محسوب مي شده است اما در دوره قاجار اطراف اين ميدان حصاري كشيده مي شود و در اصطلاح به ميدان سلطنتي تبديل ميگردد.
وي افزود: ميدان توپخانه شيراز داراي حجره هايي بوده كه توپچيان و سربازان در آن مستقر بوده اند و در وسط آن نيز توپهاي جنگي نگهداري مي شده است.
حكمت نيا در ادامه به تبديل ميدان توپخانه شيراز به بانك در دوره پهلوي اشاره كرد و گفت: با سقوط حكومت قاجار، رضا پهلوي اين ميدان را تخريب مي كند و عمارتي با معماري معاصر مي سازد و كاربري آن را به بانك تغيير مي دهد كه هم اينك اين بنا جزئي از محور زنديه شيراز محسوب مي شود و طبق پيشنهادات ارائه شده، قرار است به موزه تبديل گردد.
اين استاد دانشگاه در ادامه بر لزوم احياي ميدان توپخانه شيراز تاكيد كرد و افزود: خوشبختانه هم اينك طرح هاي بسياري براي احياي اين ميدان ارائه شده كه اميدواريم هرچه سريع تر شاهد اجرايي شدن بهترين طرح ها باشيم.
به گزارش خبرنگار ما، نمايشگاه آثار مسابقه طراحي بين المللي مجموعه زنديه شيراز هم اينك در يكي از خانه هاي تاريخي شيراز (خانه پاكياري) در محله سرباغ در نزديكي مسجد مشير دائر است.

۴۸