ذخیره خون بندناف، کودکان را ازخطر احتمالی حفظ می‌کند

به گزارش خبرآنلاین آذربایجان غربی، با شروع اولین پیوند خون بندناف در سال ۱۹۸۸ در کشور فرانسه و درمان یک کودک مبتلا به کم خونی فالکونی، امروزه درمان ده‌ها بیماری، توسط این روش به اثبات رسیده است؛ بیماری های از قبیل لوسمی، تالاسمی، سرطان خون، بیماری های ارثی از جمله آنهاست.
امروزه ثابت شده سلول‌های بنیادی قادر به درمان محدوده وسیعی از بیماری‌های مزمن و حاد هستند و تحقیقات زیادی در زمینه استفاده از سلول‌های بنیادی در درمان بیماری‌هایی چون پارکینسون، بیماری‌های قلبی، کبدی، دیابت، دیستروفی عضلانی، آسیب‌های نخاعی و سکته در حال انجام است.

بر همین اساس با دکتر علی قاسمی، فوق تخصص هماتولوژي،آنکولوژي کودکان و پيوند سلول‌های بنیادی،عضــو هيات علمي، مسئول ستاد سلول‌های بنیادی و رئیس بخش پيوند مغز‌ استخوان دانشگاه علوم پزشکي مشهد، درموردکاربرد و اهميت نگهداري خون بند‌ناف گفت و گویی انجام داده ایم که بشرح زیر است:

* ميزان موفقيت پيوند سلول‌های بنیادی دربيمارستان ورضايت بيماران از پيوندهاي انجام شده چقدر است؟

ميزان موفقيت در بخش پيوند و به تبع آن، ميزان رضايت بيماران ۷۵ تا ۸۰ درصداست. هرچند بيماراني که پيوند آنها موفق نبوده هم ناراضي نبودند، زيرا اين طبيعي است که درصدی از پيوندها موفق و درصدي ناموفق باشند. در واقع بايد گفت بيماراني که پيوند آنها موفقيت آميز بوده، صددرصد رضايت داشته و ميزان رضايت بيماراني که پيوند آنها نگرفته است بين ۷۵ تا ۸۰ درصداست.

* به نظر شما بهترين درمان براي بيماراني که پيوند آنها پس زده می‌شود چه درماني است؟

بستگي به نوع بيماري دارد. براي مثال اگر بيمار مبتلا به سرطان پيوند را پـس بزنـد، درمان مناسب همــان درمــان پروتکـل يعنــي شيمي درماني است. اما اگر بيماري مبتلا به سرطان خون باشد پيوند مجدد انجام می‌شود. اگر بيمار مبتلا به بیماری‌ های ژنتيکي مانند تالاسمي باشد دوباره درليست پيوند قرار می‌گیرد، البته برخي از آنها به پيوند دوباره رضايت نمی‌دهند و دوباره به سيستم درماني خود بازميگردند. دسته ديگر از بيماران ممکن است به دليل بيماري يا عوارض پيوند مانند عفونت، عارضه پيوند عليه ميزبان و.. فوت کنند. اين دسته ازبيماران افرادي هستند که از پيوند سود نميبرند.

* به طور کلي تزريق سلول‌های بنیادی روي چه بيماراني انجام می‌شود؟

در حال حاضر تزريق سلول‌های بنیادی تقريبا براي ۹ يا ۱۰ نوع بيماري انجام می‌شود. در بيماران مبتلا به تومورهاي تو پر (تومورهايي که مانند توده هستند مانند بيمــاري نوروبلاستوم) تالاسمي، سرطان مغز‌ استخوان و بيماران سرطان خون که به دو دسته ALL و AML تقسيم می‌شود تزریق انجام شده ‌است. در بيماراني که دچار کم کاري مغز ‌استخوان هستند هم تزريق انجام می‌شود. اين بيماري به دو نوع کم کاري مغز ‌استخوان ارثي و مغز‌ استخوان اکتسابي تقسيم می‌شود که پيوند روي ۲ بيمار مبتلا به مغز استخوان ارثي انجام شده ‌است. پيوند در بيماران مبتلا به لنفومو در بيماراني که دچار کم خوني داسي شکل هستند هم انجام می‌شود. همينطور در يک بيمار مبتلا به هپاتوبلاستوما که دومين بيماری ايران است که پيوند می‌شود هم، پيوند انجام شده ‌است. اولین بيمار مبتلا به هپاتوبلاستوما در بيمارستان محک پيوند شده ‌است. بيماري ديگري که پيوند روي آن انجام شده نقص ايمني است. اين بيمار يک دختر سي ساله است که نقص ايمني مادرزادي داشت و بامشکلات زيادي مواجه بود. هم اکنون پنج ماه از زمان پيوندش گذشته و تاکنون پیوند موفقيت آميز بوده‌ است.

* اگر فردي دهنده مناسب سلول‌های بنیادی نداشته باشد، پيوند سلول‌بنیادی خون بندناف، باتوجه به اينکه با کمي تفاوت هم امکان پيوند وجود دارد، چقدر در کشور ما رواج داشته و موفقيت آميز بوده ‌است؟آيا شما اين نوع پيوند را تاييد می‌کنید؟

قطعا تاييد می‌کنم. قدم بعدي براي بيماري که دهنده مناسب سلول‌های بنیادی وجود ندارد، بند‌ناف است. در واقع ما بايد دو بانک اهداکنندگان سلول‌های بنیادی و بانک بند‌ناف داشته باشيم. متاسفانه بانک اهداکنندگان سلول‌های بنیادی بسيار ضعيف است، زيرا حمايت مالي نمی‌شود. اما بانک بند‌نافد ذخيره اي است که استفاده دوسويه دارد. يکي براي خود فرد است و يکي هم براي ساير بيماران؛خوشبختانه پيوندهايي که در ايران با بند‌ناف انجام شده‌ مانند ساير کشورهايي که اين فعاليت را انجام داده‌اند موفقيت آميز بوده ‌است.

* اگر براي پيوندي، هم سلول‌بنیادی خون بندناف و هم مغز ‌استخوان موجود باشد، پزشک کدام را ترجيح می‌دهد و شانس موفقيت با کدام است؟

اگر مغز ‌استخوان کاملا هماهنگ باشد، من توصيه می‌کنم از مغز‌ استخوان استفاده شود. اما اگر ميزان هماهنگي سلول‌های بنیادی با بدن و خون بندناف با بدن در شرايط مساوي باشد، بند‌ناف را توصيه می‌کنم.

* پيوندسلول‌های بنیادی کودک ازخودش به خودش، بيشتر در کدام بیماری‌ها امکان پذير و موفقيت آميز است؟ ذخيره خون بنـدناف، در چه شرايطي توصيــه نمی‌شود؟

هنگامي که قصد ذخيره بندناف را داريم چنانچه فرد، مبتلا به بيماري ژنتيکي مانند تالاسمي يا نقص ايمني مادرزادي است، که مغز استخوان را درگير می‌کند، ذخيره توصيه نمی‌شود زيرا بندناف نه براي خودش قابل استفاده است نه براي فرد ديگر. اما در بیماری‌های ديگر مانند سرطان خون و ديگر سرطان‌ها پيوند سلول‌های بنیادی خونساز به قوت خود باقي است و براي فرد قابل استفاده خواهد بود. از طرف ديگر، گاهي بيمار دچار صدمات جسمي می‌شود براي مثال نوزاد دچار کم رساني اکسيژن و خون به مغز می‌شود، دراين بيمار می‌توان از سلول‌های بنیادی نه به عنوان پيوند مغز ‌استخوان بلکه براي ترميم بافت آسيب ديده استفاده کرد.

* پيوند سلول‌ بنیادی خون بندناف بغير از خويشاوند، چقدر احتمال موفقيت داشته و به چه مارکرهايي بستگي دارد؟

پيوند بندناف‌هايي که درايران انجام شده‌ است، اکثرا غير خويشاوند بوده وميزان موفقيت آنها ۵۵ تا ۶۰ درصدبوده‌ است.
يکي از مارکرهاي مهم در پيوند، درجه سازگاري بند‌ناف با بدن فرد است. هر چه ميزان سازگاري کمتر باشد، موفقيت کمتر است.عامل مهم ديگر، تعدادسلول‌هایي است که تزريق می‌شود. هر چه تعدادسلول‌ها بيشتر باشد بهتر است . همچنين نوع بيماري فرد در ميزان موفقيت پيوند دخالت دارد. ميزان موفقيت پيوند در بيمار مبتلا به نقص ايمني و سرطان خون نوع AML بالا است.

* با توجه به اينکه بانک عمومي حمايت مالي نمی‌شود به خانواده‌ها توصيه می کنید بندناف فرزندان خود را در بانک خصوصي نگهداری کنند؟

اگر شرايط مالي خانواده اجازه می‌دهد، نگهداري خون بندناف کار درستي است. زيرا نه تنها هزينه نگهداري بالا نيست، بلکه براي فرد و اعضاي ديگر خانواده هم قابل استفاده خواهد بود. باتوجه به اينکه هرخانواده يک يا دو فرزند دارند و اين فرزندان در معرض خطرات زيادي هستند، نگهداری سلول‌ها می‌تواند به سلامت آنها کمک کند.من توصيه می‌کنم خانواده‌ها بندناف فرزندان را ذخيره کنند.

46