خیابان های شیراز وحشیانه مردم را زیر می گیرند؛ زیر چرخهای بی رحم خودروها. شاید شیراز تنها شهر ایران باشد که حتی پیاده رفتن در پیاده روهایش می تواند به تصادف بینجامد و شاید هم به مرگ. اگر در سرانه جهانی تصادفات شهری، 51 درصد جانباختگان عابران پیاده هستند، در شیراز این سرانه 56 درصد است، آن طور که مسئولان شهرداری این شهر می گویند. و اکنون که مدام پل های تازه ای در شهر برای گذر خودروها ساخته می شود و چراغ های راهنمایی حذف می شوند، سهم عابران پیاده از خیابان ها از آنچه هست هم کمتر می شود، انگار که هر بار پا گذاشتن به این مسیرهای آسفالت با خطوط سفید ممتد خطر مرگ یا مصدومیت را تداعی می کند.
شهر در مالکیت خودروها
شیراز را انگار برای خودروها ساخته اند، نه آدم ها. برای همین، بیش از اینکه فضا برای گذر انسان ها ساخته شود، پل، بزرگراه، زیرگذر و روگذر برای خودروها می سازند و اگر گاهی در گوشهای از شهر پیاده راهی هم ساخته شود، خیری از آن به شهروندان نمی رسد بس که سواری ها سپر به سپر پارک میکنند. در چند سال اخیر رسم تازه ای هم در شهرسازی شیراز باب شده است؛ رسمی که بسیاری از شهرهای دیگر ایران در پی آن رفته اند و هنوز نه از ترافیکشان کاسته شده و نه از آلودگی هوایشان. این رسم تازه، ایجاد مسیر برای گذر خودروهاست بدون اینکه ناچار باشند جایی توقف کنند. برای همین پل ساخته می شود و چراغ های راهنمایی حذف می شوند. و در سنت رانندگی شیراز هم، خودروها بدون اینکه توجه کنند انسانی- با هزار آرزو، با خانواده ای که دوستش دارند و دوستشان دارد- در حال عبور از عرض خیابان است، به سرعت می گذرند و رانندگان اگر انصاف داشته باشند، بوق و چراغ میزنند که ای عابر پیاده، به عرض خیابان نیا که ترمز نمیگیرم. در این شرایط، معاون حمل و نقل و ترافیک شهرداری شیراز از اجرای استانداردهای جهانی در ترافیک شیراز سخن به میان میآورد. او البته یک عامل جدید هم برای ترافیک شیراز شناسایی کرده که پیش از این کمتر بدان پرداخته شده بود؛ ناصر شمس، در یکی از «سه شنبه های بدون خودرو» که با حضور خبرنگاران و کارکنان رسانه فارس برگزار شد، گفت که یکی از عاملان ترافیک شیراز عابران پیاده ای هستند که از هرجا به داخل خیابان می آیند و رانندگان ناچار می شوند مدام ترمز بگیرند. این سخن معاون ترافیک شهرداری البته بی راه نیست که اگر اشتباه بود، سرانه جانباختگان عابر پیاده در خیابانهای شیراز این گونه بالا نمی رفت.
اما شهرداری چقدر برای امنیت عابران پیاده، فضای امن فراهم کرده است؟ برای نمونه آن طور که احمد رضا نقیب زاده، رئیس کمیسیون حمل و نقل و ترافیک شهرداری شیراز به سرویس گزارش «خبرجنوب» گفته است، «طبق مصوبه شورای شهر، شهرداری باید 20 زیرگذر عابر پیاده در این شهر میساخت». اما در حالی که مدت ها از این مصوبه می گذرد، جز یک زیرگذر - در پروژه زیرگذر دلگشا- هیچ زیرگذر دیگری برای شهروندان شیرازی ساخته نشده که درِ همان زیرگذر هم اغلب بسته است. این شده که بر خلاف استاندارد تصادف های شهری که در آنها 51 درصد کشته شدگان عابر پیاده هستند، در شیراز این سهم به 56 درصد افزایش می یابد. در این شرایط، چراغ های راهنمایی، یعنی تنها فرصتی که عابران پیاده برای گذر امن از خیابان دارند، هرچه بیشتر حذف می شود. در چنین وضعی، معاون ترافیک شهرداری شیراز می گوید «باید مطابق با استانداردهای جهانی عمل کرد؛ یعنی در بزرگراه ها، پل های هوایی دارای رمپ نصب شود و در خیابان های کم پهنای مرکز شهر مردم از خطوط عابر پیاده بگذرند». که اگر مردم هم از این خطوط گذر کنند، رانندگان نشان داده اند خطوط عابر پیاده برایشان با نقاط دیگر خیابان، تفاوتی ندارد. اینک، شمس به سرویس گزارش «خبرجنوب» می گوید: «تصادفات شهری دو بخش دارد؛ یکی راننده ای که بدون توجه به مقررات راهنمایی و رانندگی به سرعت از خیابان می گذرد و دیگر عابران پیاده ای که از گذرگاه یا خط کشی نمی گذرند».
البته خودداری عابران پیاده از گذر از گذرگاه های امن هم به راستی یکی از نمونه های تصادفات درون شهری در شیراز است و نمی توان تنها رانندگان را مقصر شمرد؛ برای نمونه پارسال، 39 نفر از عابران پیاده زیر پل هوایی تصادف کرده و جان خود را از دست داده اند. وقتی شهروندان- زن و مرد، پیر و جوان- در جایی چون چهارراه زند که پل هوایی مکانیزه وجود دارد، پیش چشم گردشگران داخلی و خارجی از روی موانع کف خیابان می پرند چنین رویدادی غریب نیست. شمس می گوید: «استاندارد شهرسازی می گوید، در جاهایی که سرعت گذر خودروها با بیش از 60 کیلومتر در ساعت است باید پل هوایی نصب کرد ولی در مرکز شهر و جاهایی که پهنای خیابان تنگ است، تنها راه گذر از خیابان خط کشی های عابر پیاده است». به باور معاون حمل و نقل ترافیک شهرداری شیراز، این باور که به جای رعایت قوانین در شهر ساخته اضافه شود - اینکه زیرگذر عابر پیاده ساخته شود- اشتباه است. اما نکته پرسش برانگیز اینجاست که آیا می توان از استانداردهای کشورهایی که قوانین راهنمایی و رانندگی در آنها مو به مو اجرا میشود در شیراز هم استفاده کرد؟ شمس می گوید: «تصویری از پلهای عابرپیاده شیراز تهیه کنید و ببینید روزانه چند نفر از روی آنها گذر می کند؟» آیا همین گزاره معاون حمل و نقل ترافیک گویای این نیست که استانداردهای جهانی در خیابانهای شیراز محلی از اِعراب ندارد؟
بدون پل های هوایی
بسیاری از شهروندان میپرسند چرا پل های مکانیزه بیشتری برای عابران پیاده در شیراز وجود ندارد؟ واقعیت هم این است که کلانشهر شیراز در مقایسه با شهرهای بزرگ دیگر کشور، از نظر داشتن پلهای مکانیزه عابر پیاده، عقبماندهترین است. این شهر تنها 4 پل مکانیزه عابر پیاده دارد که البته چهارمین آن، یعنی پل دروازه کازرون، با اینکه ماه ها از تکمیل آن می گذرد بسته مانده و کسی نمی تواند از آن استفاده کند. معاون حمل و نقل ترافیک شهرداری شیراز باز هم البته سخن از استانداردهای جهانی پیش می آورد و می گوید اگر پل مکانیزه نصب شود پس دوچرخهسواران و معلولان چگونه باید از آن استفاده کنند؟ اما شاید واقعیت چیز دیگری باشد؛ هزینه نگهداری این پل ها که به گفته شمس، ماهانه 13 تا 20 میلیون تومان هزینه دارد. برای همین شهرداری به این نتیجه رسیده که پل هایی با رمپ در شهر راه بیندازد تا دوچرخه سواران و معلولان بتوانند از آنها به سادگی استفاده کنند؛ هر چند واقعیت چیز دیگری است. مشاهدات میدانی گزارشگر «خبرجنوب» از پل های هوایی در بزرگراه رحمت، بولوار مدرس و برخی نقاط دیگر شهر نشان می دهد که برای دسترسی به رمپ بسیاری از این پل ها، باید چند پله ای را بالا رفت. که این یعنی همچنان معلولان و دوچرخه سواران نمی توانند امکان استفاده از این پل ها را داشته باشند. شمس هم این مشکل را می پذیرد و می گوید: «بله، چنین پل هایی که پله دارند باید اصلاح شوند».
مدتی پیش، علیرضا پاک فطرت، شهردار شیراز به گزارشگر «خبرجنوب» گفت که «شهر متعلق به انسان ها و نه خودروهاست.
برای همین شهرداری اقدام به ساخت پیاده راه می کند». اما سیاست شهرداری شیراز در ساخت پل و روگذر و زیرگذر برای خودروها، باعث شده اولویت تردد در شهر با خودروها باشد. برای نمونه حذف چراغ های راهنمایی باعث شده عابران پیاده نتوانند از پهنای خیابان به سادگی بگذرند. برای نمونه از کوی زهرا تا چهارراه شاهزاده قاسم هیچ چراغ قرمزی که خودروها را متوقف کند وجود ندارد. و در این مسیر تنها یک پل هوایی وجود دارد. این می شود که شهروندان برای گذر از خیابان باید هر خطری را به جان بخرند. در این شرایط بعید نیست که در هشت ماهه اول امسال 176 نفر بر اثر تصادف جان خود را از دست بدهند. معاون حمل و نقل ترافیک شهرداری شیراز می گوید: «بله، این درست است. باید در نقاطی خودروها را با چراغ راهنمایی متوقف کرد تا عابران پیاده بتوانند از پهنای خیابان بگذرند. و البته از مردم هم باید بخواهیم تنها از نقاط مشخص شده بگذرند».
البته امسال شمار کشته شدگان پیاده تصادفات رانندگی 12 درصد کاهش پیدا کرده است؛ البته نه به لطف اینکه مردم بیشتر رعایت کرده اند بلکه شاید به این خاطر که دوربین های هوشمندی در بولوار رحمت نصب شده است و راننده به محض اینکه از 60 کیلومتر در ساعت تند تر برود جریمه رانندگی برایش صادر شده و پیامک جریمه به گوشی همراهش فرستاده می شود. البته پول این جریمه ها هم جای اینکه به شهرداری شیراز برسد و صرف آبادانی این شهر شود سر از خزانه کشور در می آورد و معلوم نیست برای رفاه کدام شهر هزینه
شود.
هر چند دست کم، دومین خیابان «آدمکش» شیراز کمی آرام گرفته است، چون پارسال به طور متوسط هر ماه 3.2 نفر در رحمت جان خود را از دست داده بودند و امسال این رقم به صفر رسیده است. اما آیا اگر روزی این دوربین ها برداشته شوند، رانندگان قوانین را رعایت خواهند کرد یا عابران پیاده جای اینکه از روی موانع خیابان بپرند، از پل هوایی بالای سرشان استفاده می کنند؟
46
نظر شما