مراسم افتتاحیه جام‌جهانی بی‌شک جشنی جهانی است برای بزرگداشت یک عمر تلاش نلسون ماندلا برای صلح. مردی که 27 سال از عمر خود را در زندان‌های مخوف رژیم آپارتاید سپری کرد تا توانست نژادپرستی را ریشه‌کن کند.
این اولین بار است که قاره آفریقا میزبانی جام‌جهانی را به‌دست می‌آورد. در میان 54 کشور این قاره، آفریقای‌جنوبی یکی از متاخرترین کشورهایی است که به استقلال رسیده و تازه در سال 1994 بود که مردم این کشور توانستند به نظام خودکامه آپارتاید پایان دهند و از ظلم و ستم تبعیض نژادی رهایی پیدا کنند.
این خود نکته مهمی است که کشوری با تنها 16 سال سابقه استقلال به جایگاهی از ثبات و استانداردهای بین‌المللی رسیده است که فیفا می‌پذیرد آنها میزبانی جام‌جهانی را بر عهده بگیرند. این حقیقتی غیرقابل کتمان است که فیفا به سادگی نمی‌پذیرد میزبانی بزرگترین تورنمنت ورزشی جهان که همه اهالی کره زمین محو در هیجانش می‌شوند را به سادگی در اختیار کشوری قرار دهد که نتواند از پس برگزاری آن برآید اما این کشور آفریقایی اقتصادی به مراتب قوی‌تر از تمام کشورهای دیگر قاره سیاه چون مصر، الجزایر و دیگر کشورهای صاحب نفت دارد.
زیرساخت‌ها البته تنها در این 15 سال برای آفریقای‌جنوبی ایجاد نشده که در سال‌های حاکمیت آپارتاید، اگرچه سفیدهای نژادپرست سخت‌ترین ظلم‌ها را در حق سیاهان روا می‌داشتند اما آنها که با سودای زندگی ابدی در این کشور، حاکمیت داشتند با این باور که می‌مانند، به کمک دولت‌های غربی توانسته بودند از معادن سرشار طلا و فلزات گرانبها و البته با زمین‌های حاصلخیز کشاورزی، کشوری پیشرفته را بنا بگذارند.
میزبانی جام‌جهانی اگرچه هزینه‌ای بالغ بر 12 میلیارد دالار را به این کشور تحمیل کرد اما آنها با به‌دست آوردن این افتخار به دو هدف بزرگ دست یافتند. اول اینکه همه هزینه‌ها صرف راهسازی، ساخت ورزشگاه‌ها و هتل‌ها شده که به رفاه عمومی می‌انجامد و البته بخش عمده‌ای از آن را هم شرکت‌های بین‌المللی تأمین کرده‌اند که خیلی زود با درآمدهای ناشی از اشتغال زایی و جذب توریسم و تبلیغات، این کشور می‌تواند بیش از مبالغ هزینه شده برای خود درآمدزایی کند.
مهمتر از بعد اقتصادی اما اعتبار بین‌المللی در بحث دیپلماسی است که میزبانی جام‌جهانی آن را به کشورها هدیه می‌دهد. دو کشور آسیایی کره و ژاپن به لطف میزبانی جام‌جهانی 2002 بود که توانستند امنیت و ثبات اقتصادی شان را به رخ کشورهای جهان بکشند و حالا این کشور آفریقایی است که می‌تواند خود را در صف کشورهای توسعه یافته ببیند چون یک نهاد سودده اقتصادی آنها را صاحب این پتانسیل دانسته.
اما فراتر از همه این ابعاد اقتصادی و سیاسی، نباید از یاد ببریم که میزبانی آفریقای‌جنوبی مرهون تلاش‌های شخص نلسون ماندلاست. مردی که به شخصه معتقدم پس از حضرت امام (ره) توانسته در نیم قرن اخیر تحولی بزرگ را در فرهنگ استکبارستیزی به دنیا هدیه کند. او سال‌ها در سخت‌ترین شرایط در جزایر روبن، حبس و زندان را تحمل کرد. 27 سال درست یعنی یک عمر. او هیچ گاه حاضر نشد تا مردمش قربانی شوند اما با استقامت فریاد آزادی خواهی‌اش را شعار داد. شاید هر کسی غیر از نلسون ماندلا رهبری کنگره ملی آفریقای‌جنوبی را بر عهده داشت، نهضت آنها به پیروزی نمی‌رسید. به همین دلیل هم هست که همه رهبران سرشناس دنیا احترامی خاص را برای این پیرمرد قائل هستند. بی‌شک وقتی سپ بلاتر می‌گوید جشن افتتاح جام‌جهانی بی‌حضور ماندلا بی‌معنی خواهد بود، ناشی از همین شخصیت کاریزمای نلسون ماندلاست که برای همه دنیا قابل احترام است.
من که بارها با ایشان همکلام بوده‌ام به یاد دارم حتی رئیس‌جمهوران آمریکا هم در دیدار با او غرق در شرمندگی می‌شدند چون بخش اعظمی از ظلم‌های روا شده در حق ماندلا و سیاهان آفریقای‌جنوبی ناشی از حمایت‌های این کشورها از رژیم نژادپرست آپارتاید بوده است.
در تمام دنیا، نام آفریقای‌جنوبی با نلسون ماندلا عجین شده است. فیفا میزبانی جام‌جهانی را به ماندلا بدهکار بود چون این کشور آفریقایی باید این میزبانی را در سال 2006 به‌دست می‌آورد و ماندلا در آن زمان با همه کشورهای صاحب رأی در این باره به شخصه تماس گرفت اما یکباره درحالی که آفریقایی‌ها آماده جشن بودند، این میزبانی به آلمان تعلق گرفت.
ماندلا همیشه ورزش را یکی از بهترین شاخصه‌های نمایش صلح جهانی می‌دانست. او در سال‌های ریاست جمهوری‌اش در اوایل دهه 90 هم بارها در فعالیت‌های بزرگ ورزشی حاضر شد. ماندلا خود یک بوکسور سرشناس بوده و هیچ‌گاه در همه سال‌های تبعید و زندانش از ورزش فاصله نگرفت. تلاش او برای رسیدن به میزبانی جام‌جهانی برای کشورش از این جهت بود که اعتقاد داشت می‌تواند جشن ملی مبارزه با نژادپرستی را در ژوهانسبورگ برگزار کند و حالا در آستانه 93 سالگی، آن لحظه با شکوه رسیده است. او به‌قدری بیمار است که پزشکان حتی ملاقات‌های اجتماعی چون دیدارهای مربوط به بنیاد خیریه‌اش را هم برایش ممنوع کرده‌اند. با این وجود اعضای تیم ملی فوتبال این کشور که آنها را در زبان ملی «بوفانا، بوفانا» می‌خوانند به دیدارش رفتند و تصاویر ماندلا در حالی که پیراهن تیم ملی را به تن داشت منتشر شد که برای بازیکنان کشورش آرزوی موفقیت می‌کرد.
او بی‌شک حضوری کوتاه را در مراسم افتتاحیه خواهد داشت. شاید تنها در حد خواندن یک پیام کوتاه در ستایش صلح. با این وجود فیفا این جشن بزرگ را به آفریقای‌جنوبی هدیه داده تا ملتی به گستره یک دنیا بتوانند به پاس یک عمر تلاش برای صلح از نلسون ماندلا تقدیر کنند. تجلیلی که برای او بزرگتر از همه مدرک‌های دکترای افتخاری و نشان‌های مختلفی است که دولت‌های گوناگون دنیا برایش هدیه کرده‌اند که این بار او از ملتی به بزرگی یک دنیا پاداش تلاش‌هایش را می‌گیرد.
سفیر سابق ایران در آفریقای‌جنوبی
نظر شما