بر‌اساس آمار سازمان ملل ایران جزو ده کشور بلا‌خیز جهان است. وقوع بیش از 32 نوع بلای طبیعی در کشور، بروز حوادث و تصادف‌های جاده‌ای و نقص در فرهنگسازی و اطلاع‌رسانی برای مواجهه با این بلایا و مواردی از این دست، این الزام را ایجاد می‌کند که دست‌کم سیستم فوریت‌های پزشکی کشور از شرایط مناسب و مطلوبی برخوردار باشد. علیرغم برنامه‌ریزی‌هایی که در زمینه ارائه خدمات و فوریت‌های پزشکی صورت گرفته و موفقیت‌هایی که در این زمینه کسب شده، متأسفانه اورژانس کشور به دلیل نداشتن بالگرد قادر به ارائه خدمات اورژانس هوایی به مجروحان و مصدومان حوادث نیست.
دکتر غلامرضا معصومی، رئیس مرکز حوادث و فوریت‌های پزشکی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در این باره صراحتاً اعلام کرده که در حال حاضر در اورژانس هوایی بالگرد وجود ندارد و آنچه به عنوان اورژانس 115 هوایی وجود دارد، تنها در قالب خرید خدمات است.
دکتر معصومی در این باره به مهر گفته است: محدودیت اعتبارات هنوز به ما اجازه نداده، بتوانیم ناوگان امدادرسانی خود را به طور کامل تجهیز کنیم.
علت این است که هزینه تهیه یک فروند بالگرد، معادل ایجاد حدود یکصد پایگاه اورژانس در کشور است و این جدای از هزینه‌های لجستیکی و نگهداری بالگرد است.
نکته قابل توجه این است که دکتر معصومی مجهز‌شدن ناوگان امدادرسانی را به موتورسیکلت به عنوان راهکاری برای جایگزینی بالگرد و افزایش سرعت ارائه خدمات عنوان کرده است، در حالی که عملکرد و خدمات این دو وسیله نقلیه در اورژانس کاملاً متفاوت هستند. بر‌اساس طب اورژانس، موتورسیکلت وسلیه‌ای سریع برای دسترسی به محل حادثه به‌خصوص در مکان‌های صعب‌العبور است. موتورسیکلت در فوریت‌های پزشکی، ابزاری برای انتقال بیمار محسوب نمی‌شود، بلکه وسیله‌ای است برای رساندن امکانات اولیه و پرسنل درمانی معدود به محل حادثه و مخابره اطلاعات حادثه به اورژانس. در حال حاضر 34 دستگاه موتورلانس در نقاط مختلف شهر تهران مستقر است که در کمتر از 6 دقیقه در محل مأموریت حاضر می‌شوند اما کارکرد اصلی موتورلانس‌ها، انجام مأموریت در مسیرهای صعب‌العبور برای خودروهای آمبولانس، بررسی اولیه امکان حضور آمبولانس در محل مأموریت و به طور کلی، پیش‌قراول آمبولانس‌ها هستند. در حال حاضر امداد موتوری در ایران، به صورت تک سرنشین انجام می‌شود. همچنین تجهیزات موتورلانس‌ها در تهران شامل جعبه دارویی، مجموعه‌ای از آتل‌ها، سرم و لوازم مورد نیاز برای پانسمان است و این موتورلانس‌ها به بی‌سیم و امکانات ارتباطی مجهز هستند تا اطلاعات تکمیلی از محل مأموریت و امکانات مورد نیاز را به مرکز اورژانس 115 اعلام کنند.
از این رو طبیعی است که موتورلانس نمی‌تواند جایگزین کاملی برای اورژانس هوایی باشد؛ چرا‌که بالگردها و هواپیماهای اورژانس در بروز حوادث عموماً نقش انتقال‌دهنده را بازی می‌کنند و از این وسایل‌نقلیه برای ارائه خدمات بیشتر و کامل‌تر و انتقال سریعتر در اورژانس بهره برداری می‌شود. دکتر محمد افضلی مقدم عضو انجمن طب اورژانس ایران درباره انتقال هوایی بیماران (Air medical transport) معتقد است: "انتقال زمینی بیماران علیرغم فواید فراوان دارای محدودیت‌های ویژه‌ای است و لاجرم در مواردی نیاز به انتقال هوایی ایجاد می‌شود. خصوصاً در مواردی که فاصله زیادی بین محل حادثه و مراکز درمانی وجود دارد یا زمان نقش کلیدی در درمان بیمار دارد انتقال هوایی بیماران روش مناسبی برای ارائه خدمات اورژانسی است. این شیوه اولین بار سال 1784 و طی جنگ فرانسه و پروس به‌منظور تخلیه مجروحان از پاریس صورت گرفت و بعدها در جنگ‌های جهانی هم کاربرد پیدا کرد. انواع آمبولانس‌های هوایی از جمله بالگردها (هلیکوپترها) و هواپیما‌ها به خاطر سرعت‌های بالایی که دارند، امکان انتقال سریع را فراهم می‌کنند. صعود و فرود عمودی بالگردها و امکان نشست و برخاست در سطوح ناهموار از مزایای بسیار بزرگ این وسایل است و عموماً پرسنل به‌کار گرفته شده در این آمبولانس‌ها ورزیده‌تر و با تجربه‌تر هستند. در عین حال امکان حمل تعداد بیشتری از بیماران به روش انتقال هوایی وجود دارد. بنابراین در برخی موارد استفاده از این امکانات بهترین گزینه برای ارائه خدمات اورژانسی و نجات جان بیماران محسوب می‌شود. "
متأسفانه کشور ما هنوز به سیستم اورژانس هوایی مجهز نشده و تنها در ایام نوروز یک بالگرد از امداد خودرو ایران و یک بالگرد نیز از شرکت امداد خودروی سایپا برای عرضه خدمات امدادی و فوریت‌های پزشکی در اختیار اورژانس کشور قرار داشت که طبیعتاً به امکانات و نیروهای آموزش دیده کافی مجهز نبوده‌اند.
بر‌اساس اظهارات دکتر معصومی سال گذشته 96میلیارد تومان بودجه به اورژانس پیش بیمارستانی در کل کشور اختصاص یافته بود که امسال این بودجه 25 درصد افزایش یافته است. شاید این افزایش بودجه نیز کفاف راه‌اندازی اورژانس هوایی کشور را ندهد اما میزان خطرپذیری کشورمان از انواع حوادث و بلایا و نیز میزان مرگ و میر ناشی از تصادفات جاده‌ای ایجاد سیستم مناسب، کارآمد و مستقل اورژانس هوایی را ضروری می‌کند.
طبق آمار اورژانس ایران در حال حاضر حدود سه هزار و 500 دستگاه آمبولانس در اورژانس کشور فعال است و بر‌اساس اظهارات دکتر معصومی تا شهریور 700 دستگاه و تا ابتدای زمستان امسال نیز 300 دستگاه آمبولانس چهار محوره دیگر به این ناوگان اضافه خواهد شد. همچنین در حال حاضر در حوادث جاده‌ای، متوسط حضور بین 5/14 تا 15 دقیقه در شهرهای کوچک هفت دقیقه، شهرهای بزرگ 9 تا 5/9 و در تهران 5/12 دقیقه است. همچنین اورژانس حدود 5/2 برابر در زمینه تعداد دستگاه‌ها در سطح کشور رشد داشته است و هم‌اکنون هزار و 630 پایگاه 115 در سراسر کشور وجود دارد که عمدتاً جاده‌ای هستند. اما همچنان آمار دقیقی از تعداد مصدومانی که هنگام انتقال به مراکز درمانی جان می‌دهند در دست نیست!
شنیده می‌شود یکی از شرکت‌های فرانسوی قرار بود 5 سال پیش بالگردهای ویژه امداد را به ایران صادر کند. قرارداد خرید این بالگردها که مجهز به تجهیزات اطفای حریق، اورژانس و امداد و نجات است، از مدت‌ها قبل به امضا رسیده بود. ولی در دورانی که محمود احمدی‌نژاد مسئولیت شهرداری تهران را بر‌عهده داشت، قرارداد شرکت فرانسوی به نفع یک شرکت روسی به حالت تعلیق در‌آمد. با این حال شرکت روسی تاکنون حتی یک بالگرد امداد نیز به شهرداری تهران تحویل نداده است.
نظر شما