آیا برای این سالن ها برنامه داریم؟

سمیه علی پور

مجموعه تماشاخانه ایرانشهر در حالی شب گذشته افتتاح شد که مجید سرسنگی در نشستی مطبوعاتی اعلام کرده بود امسال 10 سالن تئاتر فعالیت خود را آغاز خواهند کرد و به این شکل کاستی‌های عرصه نمایش در زمینه سالن برطرف می‌شود.

این در حالی است که وضعیت پراکندگی‌ سالن‌ها،‌ کیفیت ساخت آنها و نوع مدیریت مؤلفه‌هایی است که می‌تواند این مجموعه‌ها را کارآمد یا ناکارآمد جلوه دهد.

 تئاتر تهران به علاوه 10 سالن
سه مجموعه تماشاخانه‌های ایرانشهر، تئاتر حرفه‌ای و مرکز نمایش‌های آیینی امسال توسط شهرداری تهران ساخته و افتتاح می‌شوند.

اکبر تشکری‌نیا، مدیرعامل مؤسسه توسعه فضاهای فرهنگی شهر تهران، درباره پروژه‌های سالن‌سازی تئاتر که امسال در اختیار شهرداری تهران است به خبر‌‌ می‌گوید: «تماشاخانه ایرانشهر از یکسال و نیم پیش به صورت جدی مورد ساخت‌وساز قرار گرفت. این تماشاخانه دارای دو سالن بسیار مجهز است که تصور نمی‌کنم در کشور سالنی با این میزان تجهیزات وجود داشته باشد. این سالن‌ها با استفاده از تکنولوژی و امکانات روز ساخته شده‌اند که با رعایت درست استانداردها،‌ تهویه مناسب، آکوستیک بودن سالن‌ها و مسائلی از این دست می‌تواند مورد استفاده اهالی تئاتر باشد.»او همچنین درباره مجموعه تئاتر حرفه‌ای ایران می‌گوید: «این مجموعه که در کنار فرهنگسرای خاوران قرار دارد،‌ دارای یک سالن اصلی و چند سالن کوچک است که ساخت‌وساز آن به صورت جدی پیگیری می‌شود و فونداسیون و اسکلت آن تکمیل شده است.»

تشکری‌نیا به مرکز نمایش‌های آیینی اشاره می‌کند و می‌گوید:‌«این مرکز که دارای دو سالن بسیار مجهز خواهد بود در منطقه باغ صبای خیابان شریعتی ساخته می‌شود.»او در مورد استقرار اکثر این سالن‌ها در مناطق به دور از مرکز شهر می‌گوید: «براساس طرح جامع توسعه فضاهای فرهنگی که در دست شهرداری است، با در نظر گرفتن نیاز مکان‌های مختلف شهر به مجموعه‌های فرهنگی،‌ ساخت‌و‌سازها را انجام می‌دهیم. استقرار مجموعه تئاتر حرفه‌ای در جنوب شهر به این معنا نیست که تمرکز ویژه ما بر جنوب شهر است، بلکه نیاز مناطق معیار ما بوده است.»

 مدیریت هنرمندان در سالن‌های تئاتری
به گفته مجید سرسنگی، قائم‌مقام سازمان فرهنگی و هنری شهرداری تهران، تماشاخانه‌های ایرانشهر دارای هیأت‌ امنا خواهند بود. او در این زمینه می‌گوید:‌«برای اولین‌بار تماشاخانه‌های ایرانشهر به صورت هیأت‌ امنا اداره می‌شود و این هیأت‌ امنا دارای هفت عضو است که سه عضو آن حقوقی و چهار عضو حقیقی‌اند. رئیس سازمان‌ فرهنگی هنری شهرداری تهران به عنوان رئیس هیأت امنا و معاون هنری سازمان نایب رئیس هیأت ‌‌امنا بوده و همچنین مدیر مرکز هنرهای نمایشی نیز در این هیأت حضور دارد.»او ادامه می‌دهد: «چهار عضو حقیقی نیز در این هیأت حضور دارند که اسامی آنها عبارتست از فرهاد ناظرزاده، ایرج‌ راد، سعید کشن‌فلاح و خسرو خورشیدی. بنابه احکامی که آقای نوریان رئیس سازمان فرهنگی هنری شهرداری صادر کرده‌اند، مدیریت تماشاخانه به مدت دو سال بر عهده مجید جوزانی است و حکم هیأت امناء نیز سه ساله است.

سر‌سنگی همچنین اظهار داشت: «قصد داریم هنرمندان خود برای تالارها تصمیم بگیرند و در اداره آنها کمک‌ کنند. در این جهت نیز با مراکز تئاتری تعامل خواهیم داشت.» او همچنین درباره فعالیت‌های این تالارها می‌گوید: «گروه‌های نمایشی در این سالن‌ها اجرای عمومی خواهند داشت و اجرای عمومی با هماهنگی سازمان فرهنگی هنری اتفاق می‌افتد. سازمان با گروه‌های نمایشی قرار داد می‌بندد. البته ممکن است گروه‌ها از مراکز دیگر نیز حمایت مالی داشته باشند.»صحبت‌های سرسنگی امیدواری‌هایی را در زمینه مدیریت تماشاخانه‌های ایرانشهر به وجود می‌آورد، اما این گفته‌ها نیاز به عملی شدن دارند تا بتوان درباره کیفیت آنها سخن گفت.

 سالن‌های سینمایی و تئاتری به‌دور از هنرمندان
اداره تالارها و سالن‌های سینمایی و تئاتری توسط هنرمندان مسئله‌ای است که بیش از این نیز چند باری مطرح شده بود در مرحله عمل همواره مسئولیت برعهده مدیری واگذار شده بود که کمتر سنخیتی با سینما و تئاتر داشت.در حالی سرسنگی از واگذاری مدیریت مجموعه‌های تئاتری و به خصوص مدیریت تماشاخانه ایرانشهر به هنرمندان سخن می‌گوید که پیش از این خانه سینما خواستار واگذاری اداره و بهره‌برداری پردیس‌های سینمایی به اهالی سینما شد.

در بخشی از این درخواست آمده بود: «ضرورت‌های این طرح تقویت بنیان‌های هنری شهری، لزوم سپردن امور سینمایی به سینماگران،‌ تأمین آتیه بخشی از شهروندان و گسترش چتر امنیت شغلی هنرمندان سینمای ایران است.» خانه سینما برای اداره این پردیس‌ها در سه سال نخست پیشنهاد، یک هیأت پنج نفره که متشکل از دو نفر نمایندگان نهاد تأسیسی خانه سینما، یک نفر افتخار آفرینان جهانی سینمای ایران، دو نفر نمایندگان شهرداری تهران را ارائه کرده بود.

اما هیچ یک از این برنامه‌ها به نتیجه نرسید و احمد نوریان، ‌رئیس سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران غلامحسین قربانیان را به عنوان مدیر پردیس رازی و محسن مسعود شاهی را به سمت مدیریت پردیس سینمای ملت معرفی کرد.

 نیاز جدی به مدیریت حرفه‌ای
تمرکز عمده نمایش‌ها در مجموعه‌ها در مجموعه تئاتر شهر همواره مانع از آن شده تا سایر تالارهای نمایشی مورد استفاده جدی قرار بگیرد. کمتر پیش می‌آید کارگردانی حاضر شود تا نمایش خود را در تالارهایی که در تئاتر شهر مستقر نیستند اجرا کند و علاوه بر آن نگاه مخاطبان تئاتر به این شکل تربیت شده که قلب تپنده تئاتر، تئاتر شهر است و سایر سالن‌ها چندان مورد توجه نیستند. به نظر می‌رسد مدیریت درست سالن‌ها از سوی مدیرانی که از نزدیک با هنر تئاتر در ارتباط هستند می‌تواند وضعیت تئاتر را بهبود و سامان ببخشد. صرف افتتاح 10 سالن تئاتر بدون این که مورد مدیریتی دقیق قرار بگیرد، نمی‌تواند اتفاقی مفید برای تئاتر ایران باشد.