فرنوش صفوی‌فر: در حالی که بیشتر پروازهای بین‌المللی، به خصوص پروازهای با مقصد مکزیک و آمریکا برای جلوگیری از جهان‌گیری گسترده آنفلوانزای جدید به حال تعطیل درآمده است، برخی محققان بر این باورند که چنین تعطیلی‌ای تاثیر ناچیز بر گسترش ویروس و پیشگیری از شیوع جهانی آن دارد.
پایگاه اینترنتی نیوساینتیست، در گزارشی از این مطالعه جدید آورده است که لغو شدن پروازها، احتمالا حداکثر تا 2 هفته گسترش ویروس را به تعویق می‌اندازد. این مطالعه را محققان رایانه دانشگاه ایندیانا در بلومینگتون انجام داده‌اند و در آخرین شماره نشریه علمی PLoS Medicine منتشر کرده‌اند.
در این مطالعه، تاثیر 3 عامل در جلوگیری از گسترش ویروس بررسی شده است که این 3 عامل عبارتند از واکسیناسیون، استفاده به‌موقع از داروی ضدویروس و بستن پروازهای بین‌المللی. چگونگی تاثیر این عوامل، با استفاده از سوابق تاریخی موجود، بررسی شد. مدل‌سازی ریاضی، با استفاده از نوعی نرم‌افزار نشان داد که استفاده از دارو، بهترین تاثیر را در گسترش بیماری خواهد داشت.
در این مطالعه، از سوابق قبلی گسترش آنفلوانزا نیز بهره برده شده و همه آنها در قالب شاخص‌هایی، به صورت عددی در آمده و نهایتا تاثیر هریک جداگانه محاسبه شده است. نهایتا بررسی‌ها نشان داد که کاهش تعداد پروازها به کمتر از یک‌دهم، تنها برای یکی دو هفته می‌تواند بروز همه‌گیری را عقب بیندازد.
یکی از تجربیاتی که این تیم تحقیقاتی از آن استفاده کرده است، تعطیلی وسیع برنامه پروازها، در سال 2001 و بعد از حادثه تروریستی 11 سپتامبر بوده است که تقریبا در آغاز همه‌گیری سالانه آنفلوانزای فصلی روی داد و بررسی‌های محققان اپیدمیولوژی بیمارستان بوستون نشان داد که توانست تنها تا 2 هفته شروع همه‌گیری را در آمریکا به تعویق اندازد.
انتقال تنفسی عفونت‌ها، یکی از راه‌هایی است که مبارزه علیه گسترش آنها را با موانع جدی روبه‌رو می‌کند. در جهان‌گیری‌های قبلی بیماری، از مهم‌ترین روش‌های مبارزه با آنفلوانزا، تعطیلی مدارس و جلوگیری از تجمع مردم و توصیه اکید به جداسازی بیماران بوده است. اما این روش‌ها، صددرصد و قطعی نیستند و وجود دوره نهفتگی در بیماری نیز، کارآیی آنها را هرچه کمتر می‌کند؛ دوره‌ای که در آن فرد هنوز علائم بیماری را نشان نداده اما ویروس را از طریق ترشحات تنفسی دفع می‌کند و قابلیت بیماری‌زایی دارد.
توجیه اپیدمیولوژیست‌ها برای نتایجی که مهندسان رایانه به دست آورده‌اند، آن است که احتمالا موارد آلوده، قبلا از مرزهای کشور، خارج شده‌اند و ویروس بیماری‌زا را به مقصد خود منتقل کرده‌اند و بستن خطوط هوایی، آن هم بعد از اثبات موارد آلوده در یک روستا، یک شهر یا کشور، دیگر فایده چندانی ندارد.
سازمان بهداشت جهانی هم، در نشست فوق‌العاده روز دوشنبه خود، به همین نکته اشاره کرده و اعلام کرده است که این سازمان به هیچ‌وجه محدودیت در سفرها یا بستن مرزها را با کشورهای آلوده توصیه نمی‌کند که می‌توان گفت این کار عملا امکان‌پذیر نیست و رفت‌وآمد بین مرزها به هر حال وجود دارد و باید وجود داشته باشد. این سازمان مجددا توصیه‌های خود را در مورد رعایت بهداشت فردی و عدم حضور افراد بیمار یا مشکوک به بیماری در مجامع عمومی، تکرار و تاکید کرده است که این روش‌ها، به اضافه مراجعه به‌موقع به پزشکان و مصرف صحیح داروهای موثر موجود، هنوز هم کارآیی خود را در مقابله با بیماری دارند.
پروازها آلوده نیستند؟
روی دیگر سکه، هزینه اقتصادی سنگینی است که تعطیلی پروازها، به شرکت‌های هوایی تحمیل می‌کند. هزینه‌ای که در شرایط بحران اقتصادی و رکود حاکم بر بازار، ضرر آنها را دوچندان و در واقع کمرشکن می‌کند. بررسی‌های محققان در موسسه بروکینگز در نیویورک در سال 2007 نشان می‌دهد رساندن پروازهای این کشور به 95 درصد پروازهای موجود، می‌تواند تا سالانه 100 میلیارد دلار برای این شرکت‌ها زیان به بار آورد.
مطالعاتی از این دست، که با مشارکت متخصصانی از حوزه اقتصاد، رایانه، بهداشت و نیز سیاست‌مداران انجام شده و نتایج آن مورد توجه همه این اقشار قرار می‌گیرد، نشان می‌دهد که مقابله با یک بیماری، تنها امری نیست که محدود به حوزه بهداشت و پزشکی باشد. به همین علت، بهتر است به جای تکیه بر حدس و گمان و اظهار سلایق بی‌مبنای شخصی و تکیه بر تجربیات سینه‌به‌سینه از همه‌گیری‌های گذشته، از چنین روش‌های بین‌رشته‌ای و محاسبات عددی و مدل‌سازی و نظایر بهره جست تا به این ترتیب بتوان امید بست که بهترین و درست‌ترین روش‌ها برای مقابله با بیماری در پیش گرفته شود.
نظر شما