آب سرد بر مخالفان تنش‌زدایی

روابط ایران و آمریکا ظرف سه دهه گذشته از پیچ و تاب‌ها و پستی‌ بلندی‌های زیادی عبور کرده است. حاصل کار دیوار بلند بی‌اعتمادی میان دو طرف بوده است. در برهه‌هایی از این سی سال روابط به شدت سرد، تیره، خصمانه بوده و در مقاطع دیگری اندکی از شدت و حدت این سردی و تیرگی کاسته شده، در تمامی هشت سالی که نئو‌محافظه‌کاران سکان هدایت کشتی دیپلماسی ایالات متحده را در دست داشته‌اند سطح تیرگی روابط میان تهران - واشنگتن به مرحله‌ای کم‌سابقه سقوط کرد بالاخص از زمان اشغال عراق در فروردین 1383، تیرگی و دشمنی هم افزایش پیدا کرد، با کار و رفتار ما حتی بحث حمله و درگیری نظامی‌‌ هم پیش آمد اما انتخاب اوباما و ورود او در بهمن ماه سال گذشته به کاخ سفید به نظر می‌رسید که ممکن است در فضای دشمنی میان ایران و آمریکا تغییری به وجود آید. دستکم جلوی بدتر و فراگیر شدن بیشتر گرفته می‌شد. احساس کلی که ایجاد شده بود حکایت از آن می‌کرد که اوباما دیر یا زود با شاخه زیتونی به سمت ایران خواهد آمد.

این اتفاق در آخرین روز سال گذشته و اندکی قبل از تحویل سال 88 رخ داد. پیام اوباما دقیقاً همان شاخه زیتونی بود که انتظارش می‌رفت. قبل از پیام نوروزی «اوباما» صحبت از شرکت ایران در مذاکرات سران ناتو در مورد افغانستان بود. حتی پای ارسال لجستیک ناتو برای افغانستان از خاک ایران از سوی غربی‌ها هم به میان آمده بود البته مشکل اصلی میان ایران و آمریکا سر جایشان باقی‌مانده بود. برنامه مسئولان ایران به مسائل خاورمیانه، عراق، افغانستان و حقوق بشر نه از بین رفته بود و نه چیزی از ابعاد آن کاسته شده بود. در عین حال اوباما و انتخاب آن فضایی را به وجود آورده بود که در آن فضا تفاوت لحن در تهران و واشنگتن نسبت به گذشته بیشتر مورد انتظار بود. البته در هر دو طرف مشکلاتی بود که هیچ امیدی به تغییر و اصلاح نداشته و به مسئولان هم در ایران و آمریکا هشدار می‌دادند که «تصور نکنند خبری شده است». اما فضا فضای خوشبینی بود بسیار امیدوار بودند که نوری در سی‌ سال رابطه تاریک ایران و آمریکا ظاهر شود هر چند برخی از دشمنان رابطه ایران و آمریکا در منطقه و جهان نگران بودند که مبادا ایران و آمریکا به سمت تنش‌زدایی بروند. در چنین شرایطی بود که هفته گذشته. حدود 15 تن از سناتور‌ها در آمریکا لایحه‌ای را به سنا تقدیم کردند که واردات بنزین به ایران مورد تحریم قرار گیرد البته هدف لایحه، شرکت‌های آمریکایی این بود اما بدون تردید در مرحله بعدی این طرح می‌توانست کشور‌های دیگری را نیز در برگیرد به نظر می‌رسید که مخالفان محافظه‌کار و راست‌گرایان قوه مقننه دست به تلاش جدی زده‌اند تا جلوی حرکت اوباما در آمدن به سمت ایران با شاخه زیتون را بگیرند اما حرکت مجلس نمایندگان آمریکا یا کنگره با عدم تصویب لایحه مزبور آب سردی به روی همه مخالفان تنش‌زدایی میان ایران و آمریکا پاشید بدون تردید نخستین حرکت مخالفان ایران و آمریکا به گل نشست و آنها ناکام شدند اما بدون تردید مخالفان تنش‌زدایی میان ایران و آمریکا بیکار ننشسته و دیر یا زود تحرک بعدی را آغاز خواهند کرد.

عضو هیأت علمی دانشگاه تهران