اگر با حذف کنکور، پذیرش دانشجو را به دانشگاه‌ها بسپاریم، همه صندلی‌ها به فرزندان استادان می‌رسد

برای مثال می‌توان به آزمونی که در یک روز سرنوشت یک میلیون داوطلب ورود به دانشگاه را رقم می‌زند و سرشار از استرس و نگرانی است، انتقاد کرد. با همه این انتقادها و با توجه به واقعیت‌های جامعه ما، بازهم قابل دفاع‌ترین شیوه انتخاب دانشجو، همین امتحانات متمرکز و سراسری در یک روز با سؤال‌های چهارگزینه‌ای و تصحیح مکانیزه پاسخ‌نامه‌ها و قرنطینه طراحان سؤال و... است.

می‌توان همه ایرادهای منتقدان کنکور را پذیرفت، اما در مقابل فقط یک سؤال را طرح کرد: اگر این روش کهنه را کنار بگذاریم، چه شیوه‌ای را جایگزین کنیم؟ تا 10سال پیش، پاسخ کارشناسان روشن بود. می‌گفتند اگر ظرفیت پذیرش دانشجو در دانشگاه‌ها را بالا ببریم به‌گونه‌ای که دیگر داوطلب ناکامی پشت درِ دانشگاه‌ها نماند، تب کنکور فروکش می‌کند و آنگاه مجالی پدید می‌آید تا دانشگاه‌ها براساس ضوابط علمی و اختصاصی خود مستقلا دانشجو بپذیرند. به یمن افزایش ظرفیت دانشگاه‌هایی مانند پیام نور،  علمی و کاربردی،  غیرانتفاعی و... چندسالی است که ظرفیت پذیرش دانشجو از تعداد داوطلبان کنکور پیشی گرفته است. اما هنوز رقابت بر سر قبول‌شدن در رشته‌های پرطرفدار در دانشگاه‌های برتر کشور با شدت و حدت ادامه دارد. مطلوبیت پذیرفته‌شدن در دانشگاه‌های برتر ایران مانند خرید یک کالای کمیاب و ارزشمند به قیمت تقریبا مجانی است.

در شرایط فعلی 80 درصد داوطلبان بدون رقابت می‌توانند وارد دانشگاه شوند، اما بر سر قبولی در برخی رشته‌های پرطرفدار برخی دانشگاه‌های برتر رقابت وجود دارد. مثلا برای ورود به رشته‌های پزشکی  یا مهندسی دانشگاه‌های تهران،  شریف،  شهید بهشتی و دانشگاه‌های دولتی مراکز استان‌ها رقابت واقعی و میلی‌متری وجود دارد. من هم معتقدم که کنکور به روش فعلی یعنی برگزاری آزمون در روز معین و پاسخ‌دادن به 200-300 سؤال چهارجوابی بهترین روش برای سنجش توانایی و استعداد تحصیلی داوطلبان نیست. اما سؤال اساسی این است که اگر کنکور را به‌طور کامل برداریم چه چیزی را به جای آن بگذاریم؟ ما که نمی‌توانیم همه داوطلبان تجربی را در رشته پزشکی،  دندان‌پزشکی و داروسازی بپذیریم؟ ما که نمی‌توانیم همه داوطلبان ریاضی را در رشته‌های فنی دانشگاه تهران و شریف بپذیریم؟ به‌هرحال، از بین مثلا صد داوطلب باید پنج نفر را برای این رشته‌ها برداریم. پس رقابت ادامه دارد.

حال سؤال این است که اگر کنکور را برداریم چه چیزی را جایگزین آن کنیم؟ سوابق تحصیلی داوطلبان؟ نمرات امتحان نهایی پایان دوره متوسطه؟ نمرات سه سال آخر دوره متوسطه؟ قرعه‌کشی؟ پذیرش مستقیم دانشجو از سوی دانشگاه‌ها؟ معایب و مفاسد پذیرش دانشجو براساس سابقه تحصیلی و نمره امتحانات دبیرستان بسیار بیشتر از کنکور به روش فعلی است. پذیرش دانشجو از سوی دانشگاه‌ها در تئوری راه‌حل درستی است اما اگر اجرا شود، فرزندان هیئت علمی دانشگاه‌ها همه ظرفیت دانشگاه‌های برتر را از آنِ خود می‌کنند.

1717