مسجد نهادی سیاسی و مذهبی

مسجد یکی از نهادهای مهم اسلامی محسوب می شود که جایگاه کانونی در اندیشه اسلامی دارد. مسجد کارکرد عبادی یا حتی فرهنگی صرف در اسلام ندارد و به عنوان پایگاه سیاسی و اجتماعی در جامعه نبوی مطرح بوده و در مورد نقش و جایگاه این نهاد تاکیدات زیادی صورت گرفته است.

مسجد از ابتدای پیدایش اسلام به عنوان پایگاه سیاسی و اجتماعی مطرح گردید به ترتیبی که حضرت رسول (ص) در مسجد النبی فر ماندهی جنگ را انجام داده و هیات های سیاسی و اجتماعی را به حضور می پذیرفتند و کلیه تصمیم گیری های جامعه نبوی را در مسجد انجام می دادند.

مد نظر قرار دادن این الگو در جامعه اسلامی مدلی را پیش روی ما قرار می دهد تا کارکردهای مختلفی را برای مساجد به عنوان پایگاه مذهبی در جامعه اسلامی مشخص کنیم تا این فرصت فراهم شود که از قابلیت های نهفته این مراکز نهایت بهره گرفته شده و کارکرد آن به عبادت خلاصه نشود.

مساجد در بطن اندیشه اسلامی کارکردهای مهمی را دارند که می توان به تجمع مسلمانان و ارتباط گیری اشاره نمود این مساله در آیه 200 سوره آل عمران مورد اشاره قرار گرفته است به همین منظور نماز جمعه در مسجد برگزار می شود تا امر ارتباط گیری مسلمانان امکان پذیر شود.

فارغ از بحث ارتباط گیری مسلمانان در مسجد این نهاد کارکرد مهمتری دارد که همانا محل ترویج و شناسایی دقیق امور سیاسی است زیرا اسلام دیدگاهی سیاسی خاص خود را داشته و بر ابعاد سیاسی و اجتماعی تاکید زیادی دارد بنابراین تلاش برای گسترش این مبانی در مسجد از منظر اجتماعی و ترویجی اولویت اساسی محسوب می شود.

البته به موازات تلاش برای ترویج این مبانی باید تلاش کرد تا این نهاد مهم و تاثیر گذار از هر آسیبی در امان بماند برای جلوگیری از این آسیب ها باید تلاش کرد تا مساجد به پایگاه نفاق و تبلیغ دشمنان تبدیل نشود به گونه ای که در سوره توبه آمده است که مسجد باید محل اقامه حق باشد (آیه 108 سوره توبه)در این سوره خداوند خطاب به پیامبر امر کرده است که باید در مسجدی مبتنی بر تقوا حضور پیدا کند و مساجدی که در آن نفاق وجود دارد را تخریب نماید(مسجد ضرار) از سوی د یگر باید سعی نمود تا خنثی بودن در مساجد نسبت به مواضع سیاسی و اجتماعی نهادینه نشود زیرا اسلام دینی است که همواره دغدغه مسائل اجتماعی و سیاسی داد همچنانکه بر تولی و تبری تاکید شده است و در نهایت اینکه نباید اجازه داد که رویکردهای تفرقه افکنانه در مساجد نفوذ پیدا کند تا وحدت بین مسلمانان دچار آسیب شود .

استادیار گروه علوم سیاسی دانشگاه باقر العلوم