حاتم عسگری اکنون درحال ضبط و ثبت آوازهای ایرانی است، آثاری که هیچ گاه شبیه به کارهای اجرا شده نبوده است. بخشهایی از گفتوگو با حاتم عسگری فراهانی را در ادامه میخوانید.
حاتم عسگری تنها شاگرد حسینعلی خان نکیسا است؛ استاد و موسیقیدان بزرگی که شیوه موسیقی قدما را به شما آموخت آیا این شیوه امروزه هم کاربرد دارد و تدریس میشود؟
بله. استاد نکیسا بیش از 60 سال پیش آثار قدما را خواندهاند و اگر امروزهم نوارکاستهای آن را پخش کنند بازهم مورد توجه علاقهمندان موسیقی است. من نیز پیرو روش استادم هستم و موسیقی قدما را به هنرجویانم آموزش میدهم. به عقیده من عنوان استاد تنها برازنده نکیسا است و باید برای ایشان به کار برده شود نه افرادی که با نگاه مادی به تدریس موسیقی مشغول هستند. من و آقای بنان از شاگردان میرزا طاهرمعروف به «ضیا الذاکرین» هستیم که روضهخوانی با صدای خوش بود. آقای بنان سنشان از من بیشتر بود و به لحاظ خانوادگی هم میتوانست به این کار وارد شود اما پدر من مخالف این موضوع بود و دوست نداشت این راه را انتخاب کنم. البته نهایتاً استادم (ضیا الذاکرین) ایشان را جواب کرد و من را نزد خود پذیرفت و میگفت بنان نمیتواند هنر خود را حفظ کند.
یک روز آقای بنان به من گفتند: «تو بردی و من باختم به این دلیل که تو هنرت را فدای چیزی نکردی.» من در این سالها تلاش کردم هنرم را حفظ کنم و آن را هدر ندهم و به مانند آقای بنان درهرجایی آواز نخواندم؛ من فرهنگ کشورم را نگاه داشتم و اگر روزی بدانم شاگردانم مسیرهنریشان را تغییر دادهاند هیچ گاه آنها را نخواهم پذیرفت. درحال حاضرهنرجویان موسیقی غوره نشده میخواهند مویز شوند و دم از استادی میزنند. نامهای از استاد نکیسا به یادگار دارم که در آن نوشته شده 15سال شاگرد ایشان بودهام درحالی که من نزدیک به 6سال درمحضر ایشان تلمذ کردهام و این موضوع را به استاد نکیسا بیان کردم و ایشان درجواب پاسخ دادند: «باید دراین نامه مینوشتم شما 50 سال شاگرد من بودید چرا که در موسیقی رشد بسیاری داشتید. اما میخواهم بدانم درآینده چه کاری را انتخاب میکنی» و من به ایشان گفتم به تدریس علاقهمند هستم و استاد نکیسا من را راهنمایی کردند که نزد ضیاالذاکرین بروم و از ابتدا شروع به آموختن موسیقی کردم.
فعالیت شما در عرصه موسیقی به پیش از استادان بنان و ادیب خوانساری برمیگردد اما حضور کمرنگی در موسیقی داشتید این موضوع علت خاصی داشت؟
مرحوم ادیب خوانساری خوانندهای عرفانی بود و بهدنبال این روش نبود که درهرجایی آواز بخواند و پول بگیرد.از نگاه من ادیب خواننده ای عرفانی است و برای موسیقی احترام بسیاری قائل بود چیزی که امروزه بسیاراندک دیده میشود. من هم بهدنبال این زرق و برقها نبودم و ازسر اجبار در رادیو آواز خواندم چرا که اگر این کار را انجام نمیدادم عدهای براین نظر بودند که با آنها مخالفت میکنم و تنها در برنامه تک نوازان 4-5 اجرای کار داشتم منتهای مطلب هیچ گاه اسم خود را دررادیو اعلام نکردم.
استادم نکیسا این انتظار را ازمن داشت که هیچ گاه به این راه وارد نشوم و تنها دانش وعلم او را ذخیره کنم. بعد از انقلاب هم ازمن دعوت شد تا آواز بخوانم اما قبول نکردم. من برای خواندن خودم را آماده نکرده بودم حتی در حال حاضرهم براین عقیدهام استاد خوبی برای آموزش به هنرجویان آواز وجود ندارد. بعد از انقلاب (سال 1360) من را بهعنوان مسئول پژوهش موسیقی آوازی انتخاب کردند. آن زمان کسی مدرک دیپلم در بخش آواز نداشت به همین دلیل فراخوان دادند تا آوازخوانان آزمون بدهند اما هیچ کدام ازافرادی که آمدند در حد دیپلم هم قبول نشدند تا مدرک لیسانس بگیرند.
البته تا به امروز هم آوازخوان به معنای صحیح نداشتهایم. تنها پیش از انقلاب نکیسا و ادیب خوانساری آواز خوان بودند. خوانندگان امروزی الفبای ردیف را هم بخوبی نمیدانند اما متأسفانه به تدریس موسیقی آوازی میپردازند که کاملاً اشتباه است.
درحال حاضر تأکید شما درآموزش، موسیقی آوازی است؟
من شاگردانم را درحد استادی پرورش میدهم. آوازخواندن نیازمند تخصص است. دراین سالها بهدنبال تدریس موسیقی بودم تا عدهای براین نظر نباشند دراین کار ابا میکنم. البته کسی هم از من نخواست که به او موسیقی یاد بدهم.
آنچه امروز بهعنوان موسیقی، خوراک شنیداری مردم شده چیزدیگری است و مقصرآن صدا و سیما بوده است. پیش از انقلاب شورایی در صدا و سیما وجود داشت که براساس نظر آن شورا هنرمندان برای اجرا در رادیو و تلویزیون انتخاب میشدند اما امروز این شورا منحل شده و آقایانی در رأس قرار میگیرند که هیچ اطلاعات موسیقایی ندارند. مگر گفته نشده که صداوسیما دانشگاه است، معنای این حرف آن است که تمام مردم شاگردان رسانه ملی هستند، ولی به این موضوع توجهی نمیشود.
من در کنفرانسها و برنامههای مختلف بارها این سخنان را بیان کردم اما متأسفانه گوش کسی به این حرفها نیست و کارخودشان را انجام می دهند بنابراین دیگر سرم به کار خودم است و کاری به کارکسی ندارم اما این نکته را باید یادآور شوم در کشور ما به تنها موردی که چندان پرداخته نشده موسیقی است. شعر و موسیقی ما در دنیا تراز اول است و تا به امروز کسی نتوانسته دراین موارد از ما پیشی بگیرد.
241241
نظر شما