واردات بی رویه یعنی چه؟

مقوله‌ای را که طی سال‌های اخیر با عنوان واردات بی‌رویه کالا مطرح شده است من نمی‌دانم یعنی چه؟ آیا یعنی اینکه تاجر و بازرگان متوجه نیست که چه میزان کالا وارد کشور می‌کند در حالی که مصرف‌کننده‌ای برای آن حجم کالا نیست؟ یا آنکه منظور از واردات بی‌رویه، واردات بدون قانونمندی است؟ به اعتقاد من، طرح این مباحث مانند واردات بی‌رویه، کاملاً عوامانه است؛ اینکه اقتصاد و تولید ایران از واردات بی‌رویه لطمه خورده است، موضوع پوپولیستی است و پایه علمی ندارد.
اگر بر اساس آمار، میزان GDP ایران 360 تا 400 میلیون دلار است و بین 60 تا 80 میلیارد دلار هم واردات این کشور باشد، نسبت این دو به یکدیگر کمتر از 25 درصد است حال که مطابق آماری که در سایت بانک جهانی نیز آمده، نسبت واردات به GDP ایران از معدل جهانی پایین‌تر است، یعنی ما واردات کمتری نسبت به معدل جهانی حتی نسبت به کشوری مانند چین که به آن کارخانه دنیا می‌گویند، داریم. در حالی که در دیگر کشورها، این نسبت بالاتر از 30 درصد است. حال چرا ما از واردات لطمه می‌خوریم و همه گناه‌ها را به گردن واردات می‌اندازیم؟ که در این زمینه من معتقدم ساختار تولید در ایران ضعیف است و واردات نقش چندانی در تضعیف تولید ندارد. ساختار تولید صنعتی‌ ما در ایران ضربه‌پذیر است و از واردات هم لطمه می‌خورد.
برای توضیح و تشریح بیشتر، فکر می‌کنم که شرایط امروز کشور که با افزایش قیمت دلار و کاهش قدرت خرید مردم مواجه هستیم، قابل درک‌تر باشد. این روزها که نرخ ارز افزایش یافته و جلوی واردات نیز گرفته شده است، قدرت خرید مردم پایین آمده، در چنین شرایطی، سوال این است که چرا تولید‌مان کار نمی‌کند و حالا چرا نمی‌توانند بازارهای جهانی را فتح کنند، قیمت دلار هم که سه برابر شده است. پس ایراد کار کجاست؟ بنابراین اگر امروز دور تا دور مملکت را یک دیوار بلند بکشند ما دیگر در داخل تولیدی نخواهیم داشت چرا که تولید ما به شدت وابسته به واردات است و بدون واردات نمی‌توانیم به تولیدمان ادامه دهیم.
آخرین آمار تجارت خارجی ایران نشان می‌دهد 67 میلیارد دلار واردات داشتیم که 12 میلیارد دلار آن کالاهای ساخته‌شده بوده است یعنی اولویت‌های 9 و 10‌. حال اگر فرض کنیم 10تا 12 میلیارد دلار واردات رسمی ‌داشته‌ایم و حدود 20 میلیارد دلار هم قاچاق به آن اضافه کنیم، می‌شود 30 میلیارد دلار و با یک مقایسه سرانگشتی خواهیم دید که نسبت واردات به GDP در ایران حدود 25 درصد است و همان‌طور که اشاره کردم پایین‌تر از معدل جهانی است. بنابراین ساختار تولید و صنعت در ایران دچار اشکال است آن را باید برطرف کرد، به جای آنکه هر روز یک مقصر خیالی را پیدا کنیم و بگوییم به دلیل اینکه کالای چینی وارد می‌شود صنعت کفش‌ ایران پیشرفت نمی‌کند. اما هیچ کس نمی‌گوید اصلاً ما کارخانه کفش داریم که در برابر کفش‌های چینی رقابت کند؟ وقتی صنعت تولید کفش ما در زیرپله‌های تنگ و تاریک و توسط چند نفر رقم می‌خورد باید هم انتظار ضربه خوردن در برابر واردات را داشته باشد.
بنابراین، به نظر من سخن گفتن درباره مقوله واردات بی‌رویه، چیزی جز فرافکنی نیست، اما اینکه واردات ما بی‌برنامه است، شکی نیست که همین‌طور است.
*رئیس کمیسیون واردات اتاق ایران

3939