علیرضا نورایی: سال 1338 / 1959 بود که مردانی از صنایع نیمه‌رسانای فرچایلد، موفق شدند برای اولین بار، مدار مجتمع مسطح را بسازند. اما از آن گروه پیشرو تنها دو نفر توانسته‌اند فناوری امروز را نیز ببینند و به همین دلیل، میهمانی باشکوهی به افتخار این دو نفر، گوردون مور و جی لست، در میان 400 نفر از دوستان، همکاران سابق و طرفداران نقش آنها در پدید آوردن ساختارهای مدرن مدار مجتمع برگزار شد. دستاورد پنجاه سال پیش آنها، امروز در همه چیز گسترده شده؛ از آی‌فون‌های جیبی تا ساختمان‌های عظیمی که سرورهای گوگل را در خود جای داده است.
در آن شب جان هولار رئیس موزه تاریخ کامپیوتر تاثیر آی.سی. را چنین توصیف می‌کند: «آی.سی. سبب شد که از رهگذر فناوری اطلاعات دنیای دیجیتال معاصر را پدید آوریم که امروز برای زندگی مدرن غیرقابل اجتناب است.»
مور و لست که هر دو 80 ساله‌اند اعضای گروه هشت نفره‌ای بودند که صنایع نیمه‌رسانای شاکلی را ترک کردند تا خودشان وارد عمل شوند و صنایع نیمه‌رسانای فرچایلد را تاسیس کنند که به تعبیر لزلی برلین، مسئول بایگانی امور دره سیلیکون در دانشگاه استنفورد تبدیل به «گوگل زمان خود» شد. برلین و تاریخ‌نویسان دیگر از همکاری جین هورنی و رابرت نویس زیاد یاد کرده‌اند ولی مور و لست که هر دو سخنرانی‌های علمی و پرنشاط مختلفی داشته‌‌اند، هیچگاه به درستی برای فعالیت‌هایشان در سال‌های پایانی دهه 1950 تقدیر نشده‌اند.
در همین حال، به نظر لست باور سپری شدن این 50 سال خیلی سخت است و به بیان خودش «واقعیت‌های امروز فراتر از ماجراجویانه‌ترین تصورات آن روز ماست.»
آنها آن روزها در رقابتی با زمان و تگزاس اینسترومنت بودند که آن هم روی ساخت مدار مجتمع خود کار می‌کرد و البته نهایتا وقتی که مدار مجتمع مسطح ساخته شده بود، پس از یک کشمکش قانونی طولانی حق ثبت آن را برد. باید توجه داشت که آن روزها تاثیرات اختراع جدید مشخص نبود، چه آن که به گفته مور هنوز انقلابی که تحت تاثیر آن در راه بود، آشکار نشده بود.
او خاطرات روزهایی را بازگویی می‌کرد که 8 نفر آنها، شامل نویس و هورنی از شاکلی سر بیرون کشیدند و خودشان با این فرض وارد عرصه شدند که شرکتی را بیابند که خواستار استفاده از خدماتشان برای پی‌ریزی تجارتی در صنعت نیمه‌رسانا باشد.
مور در این میان اشاره می‌کند که اعضای گروه که بیشتر از 30 سال نداشتند از راهی که در آن پا گذاشته بودند اطمینان نداشتند، به همین سبب با تورق صفحات وال‌استریت ژورنال به دور اسم 30 شرکت خط کشیدند که احتمال می‌دادند نسبت به خدمات آنها ابراز علاقه کنند. در ابتدا نتیجه مثبت نبود تا اینکه ورق با دیداری که با شرمن فرچایلد داشتند برگشت؛ کسی که صاحب شرکت دوربین‌ها و لوازم اندازه‌گیری فرچایلد بود.
تنها سه سال لازم بود تا مردان صنایع نیمه‌رسانای فرچایلد به ساختاری دست یابند که انقلابی در صنایع الکترونیک تجاری و مصرفی به راه انداخت که تا نیم قرن همچنان موجش زنده است. توفیق آنها در ساخت آی.سی. مسطح در بیان ساده لست چنین بود:« ما تمام قطعات را روی قطعه‌های مشابهی از سیلیکون قرار داده و به یکدیگر متصل کردیم، این در حال بود که آنها نسبت به همدیگر ایزوله بودند.»
با این وجود آنها انتخاب‌های ناگزیری هم پیش رو داشتند. به عنوان مثال، آنها به لطف پافشاری هورنی، تصمیم گرفتند تا یک لایه از اکسید سیلیکون را روی ویفر قرار دهند، که این کار حرکتی بر خلاف جهت دانشی بود که تا آن زمان در صنایع به کار گرفته می‌شد. لست به یاد دارد که در آن هنگام به نظر می‌آمد ظرفیت سیلیکون کاهش یافته بود، البته به جز در کاربردهای ویژه. مردان فرچایلد همچنین تمام تلاش خود را به کار بستند تا با ساخت قطعات ریز روی آرایه‌های به طور فزاینده بزرگ، تراشه‌ها را به تولید انبوه برسانند.
البته شخص مور به لطف مقاله‌ای که در 1965 نوشت، تاثیر دیگری هم بر فناوری داشت. در آن مقاله مور به طرح ادعایش مبنی بر این پرداخت که هر ساله تعداد ترانزیستورها به ازای اینچ مربع روی مدارهای مجتمع تا آینده قابل پیش‌بینی دو برابر خواهد شد. این ادعا را ما امروزه به نام قانون مور می‌شناسیم و این قانون به طور گسترده‌ای در قابلیت‌های رو به رشد عمده قطعات الکترونیک مورد کاربرد است.
در حالی که مور گاهی به شوخی می‌گوید بدیهی است که قانونش « به اهمیت قانون نیوتن است»، خودش می‌داند که نقطه‌ای وجود دارد که این قانون را از درجه اعتبار می‌اندازد، چه آنکه خود مور می‌گوید:«شما به نقطه‌ای خواهید رسید که دیگر نمی‌توانید اشیاء را کوچک کنید. ولی آن نقطه مسلما نقطه پایانی نوآوری نخواهد بود.»
در مورد اینکه آینده صنعت به چه گونه رقم خواهد خورد، مور و لست توافق دارند که «سیلیکون همچنان بر سلطنتش ادامه خواهد داد.» به گفته مور، هر آن چه که فناوری بخواهد جایگزین تراشه‌های سیلیکونی کند، باید چیز تمام عیاری باشد. چنانکه او می‌گوید:«فناوری سیلیکون حاصل صرف چندین میلیارد دلار در بخش‌های تحقیق و توسعه است و آن چه که برای رقابت پا به میدان می‌گذارد نیاز به سرمایه گزاری فوق کلانی دارد.» جالب آنکه، لست در بخشی از صحبت‌هایش قرن بیست‌ویکم را قرن زیست‌شناسی می‌نامد، که در آن «الکترونیک به همراه فرایندهای جدید زیست‌شناسی انسانی توسعه خواهد یافت.»
لست و مور، هر دو می‌گویند که نیم قرن قبل هیچگاه انتظار نداشتند که در جایگاه کنونی باشند، بلکه تصور می‌کردند که فعالیت آنها چیزی را در دنیای آن روز تغییر نخواهد داد.
نظر شما