علی پاکزاد: انتشار ارقام مربوط به درآمد و هزینه خانوارهای ایرانی طی سالهای 87 و 88 توسط رئیس مرکز آمار ایران خبر از تشدید میزان کسری بودجه بخش عمده ای از خانوارهای شهرنشین ایرانی داشته است و البته مروز امارهای مربوط به سی سال گذشته نشان می دهد به رغم تمامی فراز و فرودها همواره جامعه شهرنشین ایرانی با کسر بودجه مواجه بوده است و از سال 1353 تا سال 1388 متوسط کسری بودجه هر خانوار شهری رقمی معادل 11هزارو پانصد تومان بوده است که البته از 400 تومان در سال 1353 آغاز و به 46 هزارتومان درسال 1388 ختم می شود.
البته این وضعیت در مورد خانوارهای روستایی نیز وجود داشته است و براساس آمارهای منتشر شده از سوی مرکز آمار نشان می دهد خانوارهای روستایی نیز مانند شهر نشینان از سال 53 تا 88 همواره با کسری بودجه مواجه بوده اند و متوسط این کسری معادل 8هزار و 440 تومان بوده است و از رقم 367 تومان ماهیانه در سال 53 آغاز و به رقم 14 هزار و پانصد تومان در سال 86 رسیده است.
البته چون این ارقام بر اساس قیمت های جاری محاسبه شده است نشان دهنده میزان واقعی کسر بودجه خانوار و کم و زیاد شده قدرت خرید خانوارهای ایرانی نیست ولی به خوبی گویای آن است که بخش عمده ای از جامعه ایرانی طی سالهای مورد اشاره از داشتن پس انداز محروم بوده اند.
سرمایه خرج هزینه جاری می شود
مهدی تقوی عضو هیات علمی دانشگاته علامه در این زمینه معتقد اسات که این روند طی سالهای گذشته باعث شده است که خانوارهایی ایرانی از میزان دارایی های خود بکاهند و به عبارتی دچار پس انداز منفی اجباری شوند.
تقوی می افزاید: فارغ از اینکه این روند برای خانوارهای ایرانی چه مشکلاتی به دنبال داشته است در عمل می توان کگفت طی سالهای گذشته انچه در اقتصاد ایران باعث جلوگیری از ورشکستگی اقتصادی مردم شده است درامدهای نفتی است که توسط دولت به اقتصاد تزریق شده است و این امارها نشان می دهد در عمل بخش عمده ای از خانوارهای ایرانی هیچ نقش واقعی در ایجاد ثروت در کشورنداشته اند.
این استاد دانشگاه می گوید: خاتنوارهای ایرانی برای آنکه بتوانند تراز خانوار را متعادل کنند مجبور به هزینه کردن دارایی های خود بوده و می توان گفت در این سالها فقیرتر شده اند و از سوی دیگر برای جبران هزینه های خود مجبور به قروضی شده اند که به امید افزایش درآمد در سالهای آتی گرفته اند و در عمل هیچ نقش واقعی در انباشت سرمایه در کشور بازی نکرده اند.
اشتباه اماری یا مصرف گرایی
اما ابراهیم رزاقی استاد بازنشسته دانشگاه تهران بر خلاف مهدی تقویی معتقد است این ممکن نیست که سی سال تمام اقتصاد خانوارهای ایرانی بر مبنای تراز منفی حرکت کند بنابراین یا این مشکل را در نحوه جمع اوری اطلاعات جستجو کرد و یا در نحوه غلط تعبیر مردم از هزینه ها و پس اندازها، وی در توضیح می افزاید: برخی از مردم با استفاده از وام اقدام به خرید خانه می کنند و اقساط این وام در واقع نوعی سرمایه گذاری و پس انداز است در حالی که وقتی از انها سئوال می کنید این ارقام را در جمع هزینه های خود وارد می کنند و این اشتباه می تواند نتیجه جمع آوری اطلاعات اقتصادی خانوارها را تحت تاثیر قرار دهد.
وی با اشاره به سنت بالا نشان دادن هزینه ها و پایین اعلام کردن درآمدها می افزاید: بسیاری از ما عادت داریم در مورد هزینه های خو د اغراق کنیم و در عوض درمورد درامدهای خود انرا پایین نشان بدهیم و همین مسئله باعث می شود برآوردهای انجام شده نیز به خطا برود که البته من نمی توانم در مورد این مسئله اظهار نظر قطعی کنم زیرا باید یک کارشناس امار در این مورد نظر بدهد ولی انچه مسلم است امکان ادامه وضعیت نشان داده شده در امارهای سی سال گذشت از نظر اقتصادی غیر ممکن به نظر می رسد.
رزاقی درمورد افزایش هزینه ها گفت: البته فارغ از این امارها یک واقعیت در اقتصاد ایران وجود دارد و انهم تغییر الگوی مصرف و افزایش اشتهای مصرف در کشور است که متاسفانه ایجاد شده است و یکی از دلایل اصلی ان را می توان به نحوه مدیریت وعده محوری پیدا کرد که سالهاست در اقتصاد ایران رواج دارد و مدیران برای محبوب القلوب شدن به جای در میان گذاشتن واقعیت های اقتصادی با مردم فقط به آنها وعده می دهند که دراینده چنین وچنان میشود در حالی که اگر مردم با واقعیت ها مواجه شوند به طور حتم در مورد میزان مصرف خود واقعی تر تصمیم خواهد گرفت.
نظر شما