کتاب سازی یا دانشنامه نویسی

جدی ترین دانشنامه کودکان ونوجوانان که توسط مولفان ایرانی تالیف شده​است، فرهنگنامه کودکان و نوجوانان نام دارد که درحال حاضر شاید تنها 10 درصد فعالیت گروه مولفان آن منتشر شده​باشد.
بیشتر مواد خام واطلاعات اولیه این فرهنگنامه تولیدی​است وگروه مولفان آن برای تالیف این فرهنگ از نظر کارشناسان و استادان دانشگاه ومخاطبان این فرهنگنامه بهره می​برند.

بی شک این فرهنگامه یکی ازآثارخلاقانه و درخشان درحوزه دانشنامه نویسی برای کودکان و نوجوانان به شمارمی​رود.
درکنارفرهنگنامه کودکان و نوجوانان، فرهنگ دیگری باعنوان «فرهنگ نام آوران» منتشرشده که اطلاعات خوبی درباره نام آوران ایرانی دراختیارمخاطب می​گذارد، اما این فرهنگ نیزدرمقایسه با فرهنگنامه کودکان ونوجوانان ازنظرگستردگی اطلاعات، قابل مقایسه نیست.
اما درکنارمجلدات منتشرشده فرهنگنامه کودکان ونوجوانان ؛ دانشنامه و دایره المعارف​های ترجمه و ترجمه تالیفی بسیاری روانه بازارکتاب می​شود که دربیشتر موارد اطلاعاتی که به مخاطب می​دهند، غیر کاربردی​است.
برخی ازاین اطلاعات وتصاویری که درکنارمطالب کتاب جای گرفته نیزمتناسب با نیازکودکان و نوجوانان ما نیست و دربرخی موارد نیزبا فرهنگ آموزه های دینی ما مغایرت دارد.

به نظرمن برای تالیف وحتی ترجمه یک دایره المعارف برای مخاطب ایرانی، باید سعی کنیم که به نیازهای این مخاطب توجه کنیم وحتی ازدادن اطلاعاتی که برای مخاطب ایرانی کارایی پیدا نمی​کند، پرهیز کنیم.
حتی تصویرسازی برای دانشنامه های ترجمه باید وطنی شود، چرا که یک تصویرگرایرانی بهتر می تواند حال وهوای یک کودک ونوجوان ایرانی را درک کند و بعد دست به قلم شود.

متاسفانه درسال های گذشته بیشترناشران ما نسبت به ترجمه وتالیف دایره المعارف ترغیب شده اند وآثار بی شماری نیزدراین شاخه تالیف وترجمه و منتشر کرده اند که بیشتراین آثار با معیارهای واقعی یک دانشنامه، از نظرنوع پردازش موضوع، اطلاعات، شیوه تولید کتاب، قطع، اندازه، جنس کاغذ وجلد سازگاری ندارد و بیشتراین آثارجنبه کتاب سازی به خود می گیرند.
متاسفانه یکی ازموضوعاتی که هنوزدرحوزه دانشنامه نگاری درایران به آن توجه ای نشده، انتشار دانشنامه​ها برروی اینترنت است، با توجه به اینکه پس ازورود اینترنت به ایران کتاب کاغذی کمتر مورد توجه قرارمی​گیرد، ضرورت انتشاردانشنامه​ها همراه با فیلم​های کوتاه آموزشی وانیمیشن بر روی اینترنت به خوبی احساس می​شود.

چندی پیش دو کتاب من توسط انتشارات کانون پرورش فکری کودکان ونوجوانان به صورت دیجتال منتشرشد که کودکان حتی خودشان می توانستند دراین کتاب ها مشارکت داشته باشند وحتی برایش نقاشی هم بکشند و رنگ آمیزی کنند، دریک نظرسنجی ساده به خوبی متوجه این موضوع شدم، شاید اگراین دو کتاب هم با ساختارکلاسیک کتاب منتشر می​شد، به چند چاپ هم نمی رسیدند و این قدرمورد توجه قرارنمی گرفت.
شاید طرح این موضوع درحوزه دانشنامه نویسی بسیار زمان وهزینه برباشد اما بی شک می​تواند کارایی بیشتری پیدا کنند و با اقبال خوب مخاطبان نیزروبروشود.