بوروکراسی و موانع متعدد اداری، فضا رابرای تجارت و بازرگانی محدود خارج می‌کند. یکی از بازرگانان این موانع گمرکی را به«هفت خوان» رستم تعبییر می‌کند و می‌گوید: آن چیزی که در درجه نخست برای یک بازرگان مهم است اینست که بتواند کالای خود را به راحتی وارد و خارج کند. گمرک در این بین به عنوان دروازه ورود و خروج کالا نقش مؤثری در تسهیل امور گمرکی دارد.
بازرگانان برای ورود و خروج کالا باید ابتدا تنظیم اظهارنامه را به مرحله نهایی برساند سپس به تهیه اسناد مذکور در اظهارنامه گمرکی و ارائه کارت بازرگانی بپردازد و با تکمیل اظهارنامه ارزش کالا در اظهارنامه گمرکی را مشخص کند. ضمن آنکه محاسباتی نیز باید برای تعیین ارزش کالا برای محاسبه حقوق گمرکی و سود بازرگانی نیز انجام شود. همه این اقدامات از جمله موانعی است که بازرگانان را به ستوه می‌آورد.
در همین خصوص هیأت دولت تسهیلات جدیدی برای تسریع در انجام تشریفات گمرکی فراهم کرده است. هیأت دولت در راستای حذف موانع بوروکراسی و مقررات دست و پاگیر اداری و با هدف تسهیل صادرات و واردات کالاهای گمرکی، واحدهای تابع دستگاه‌های دولتی را موظف کرد در مورد ورود و خروج کالا به کشور در چارچوب مقررات قانونی مربوط و با هماهنگی و تحت مدیریت بالاترین مسئول اجرایی گمرک مربوط، وظایف قانونی خود را انجام دهند.
هیأت دولت بنا به پیشنهاد وزارت امور اقتصادی و دارایی، به منظور تسهیل و تسریع در انجام تشریفات گمرکی صدور و ورود کالا در مبادی ورودی و خروجی رسمی کشور و حذف تشریفات زائد و تکریم اربابرجوع، واحدهای تابع وزارتخانهها و مؤسسه‌های دولتی که طبق مقررات قانونی مربوط، موظف به اعمال نظارت و کنترل کیفی بر ورود و خروج کالا از مبادی یاد شده می‌باشند را مکلف کرد در مورد ورود و خروج کالا به کشور در چارچوب مقررات قانونی مربوط، در مکان‌های یاد شده با هماهنگی و تحت مدیریت بالاترین مسئول اجرایی گمرک مربوط وظایف قانونی خود را انجام دهند.
براساس این مصوبه، دستگاه‌های یاد شده می‌توانند در چارچوب مقررات قانونی مربوط و با هماهنگی قبلی با گمرک ایران تمام یا بخشی از وظایف یادشده را به گمرک ایران واگذار کنند یا وظایف خود را در مکانی غیر از مبادی ورودی و خروجی رسمی کشور انجام دهند. بر این اساس، دستگاه‌های مذکور موظفند امکانات و تسهیلات لازم را برای واحدهای اجرایی خود مستقر در مبادی ورودی و خروجی رسمی کشور فراهم کنند. براساس این مصوبه گمرک ایران حسب مورد، مسئول اجرا و پیگیری مقررات این تصویب‌نامه می‌باشد. این مصوبه را پرویز داودی معاون اول رئیس‌جمهوری به دستگاههاى اجرایى ذى ربط ابلاغ کرده است.
راهکارهای تسهیل امور گمرکی
رئیس کل گمرک ایران با تأکید بر رفع مشکلات گمرکی کشور گفت: این سازمان با راهکارهای 27 گانه در چارچوب طرح تحول در گمرک برای رفع موانع اقدام و فرایند تجارت را تسهیل می‌کند.
اردشیر محمدی در گفت‌وگو با خبر گفت: با بازدید از 7 گمرک از جمله گمرک شهید رجایی یکی از بزرگترین گمرکات با حجم عملیات تجاری 50 درصدی و 2 گمرک مسافری فرودگاه امام خمینی(ره) و فرودگاه مهرآباد و شناخت نقاط ضعف آنها، تلاش شده است با اصلاح برخی از رویه‌های درون سازمانی، حذف ایستگاه‌های زائد کاری و صدور دستورالعمل‌های تخصصی روند امور بهبود یابد. وی معتقد است این کار به صورت عملیاتی در گمرک شهید رجایی با صدور دستورالعمل 24 ماده‌ای گروه کارشناسی گمرک در جهت بهبود فرایندهای گمرکی انجام شده است.
محمدی می‌گوید: البته انجام برخی از موارد درون سازمانی نیاز به گذشت زمان و تأمین اعتبار دارد که با پیگیری‌های لازم در صدد رفع آن هستیم. وی گفت: احیای دوایر ارزش در گمرکات اجرایی، انعقاد قرارداد با آنکتاد برای اجرای سیستم رایانه‌ای آسیکودای جهانی برای ارائه تسهیلات به موقع و خدمات مطلوب به خدمت گیرندگان، تلاش در جهت آمایش سرزمین به منظور حذف برخی از گمرکات با حجم فعالیت اندک و ادغام برخی گمرکات همجوار و یا توسعه گمرکات با حجم فعالیت بالا از راهکارهای 27 گانه طرح تحول گمرک است.
محمدی می‌گوید: از دیگر راهکارها می‌توان به نشست مشورتی با فعالان و صاحبان صنایع، کارشناسان و خدمت‌گیرندگان در جهت ارائه خدمات مطلوب تر، اصلاح لایحه قانون جدید امور گمرکی در کارگروهی متشکل از کارشناسان خبره گمرک ایران برای به روز کردن برخی مواد قانونی آن، ارائه راهکارهای اجرایی برای مقابله با کم اظهاری با صدور دستورالعمل 11 ماده ای، استقرار گمرک الکترونیکی با هدف تبادل الکترونیکی اسناد است که در جهت تسهیل تشریفات گمرکی اجرایی شده است.
رئیس کل گمرک می‌گوید: پیش‌بینی می‌شود با اجرای دیگر برنامه‌های اعلام شده روند امور گمرکی تسهیل بیشتری یابد. وی افزود: در این حال انجام برخی امور که منجر به تسهیل تجارت می‌شود خارج از حیطه وظایف و مسئولیت‌های گمرکی است که در این زمینه هم گمرک تلاش کرده است از طریق نشست‌های متعدد با سازمان‌های همجوار دخیل در امر تجارت شرایطی فراهم شود تا ضمن اعمال دقیق مقررات و انجام تشریفات مورد نیاز، بررسی‌های ضروری و صدور مجوز از سوی سازمان‌ها در کوتاه‌ترین زمان ممکن انجام گیرد.
محمدی گفت: همچنین در نشست‌های متعدد با خدمت گیرندگان در گمرکات مختلف تجاری و مسافری تلاش می‌کنیم ضمن آشنایی با مشکلات و مسائل گمرکی و غیرگمرکی آنان و آشنا کردن خدمت گیرندگان به مواد قانونی، وظایف، مسئولیت‌های آنان برای انجام سریع تشریفات تجاری، ارائه به موقع مدارک، اسناد و رعایت دقیق قوانین و مقررات، انجام تشریفات بیش از پیش تسهیل شود.
گمرک الکترونیک
یکی دیگر از روش‌های تسهیل در امور گمرکی استفاده از توان گمرکات الکترونیک است. به همین منظور در اکثر کشورهای دنیا و به تبع آن در کشور ما، زمینه‌سازی برای استقرار سیستم‌های الکترونیک درحال انجام است. یکی از بخش‌های اصلی دولت الکترونیک، تجارت الکترونیک یا همان e-comerce است که به طور طبیعی سازمان گمرک یکی از اصلی‌ترین نقش‌ها را در این زمینه عهده دار است. بر همین اساس و منطبق با تحولات جهانی، در گمرک ایران هم فعالیت‌هایی برای مکانیزه کردن امور در دست اقدام است.
فعالیت‌هایی که از اوایل دهه 70 با استقرار سیستم آسیکودا آغاز شد یعنی مکانیزه کردن تمامی داده‌ها و عملیات گمرکی. این سیستم از سال 76 و در گمرک مهرآباد نصب شد و به تدریج در سه فاز گسترش پیدا کرد. در حال حاضر حدود 71 گمرک از مجموع 160 گمرکات، دفاتر و بازارچه‌های مرزی به این سیستم مجهز شده که البته این 71 گمرک حدود 98 درصد حجم معاملات گمرکی را انجام می‌دهند. با گسترش سیستم آسیکودا، به تدریج سیستم‌های مکانیزه اداری و مالی، قضایی، مانیفست، کدینگ، و ارزش‌گذاری مکانیزه هم اضافه شدند.
معمولاً در کشورهای پیشرفته به بخش‌های مختلف به صورت جداگانه نگاه نمی‌شود و به عنوان مثال گمرک جزیی از یک پازل است که در آن همه بخش‌های اقتصادی و تجاری وظایف خود را تعریف شده می‌بینند و در عین حال به صورت یک مجموعه هماهنگ عمل می‌کنند تا فعالیت‌های تجاری تسهیل شود.
نظر شما