زمانی که فکر الحاق به نظام چندجانبه‌گرایی تجاری در کشور مطرح شد، فضای فرهنگ عمومی، نسبت به مؤسسات بین‌المللی به طور مطلق، منفی بود.
در آن زمان، سخن گفتن از گات به عنوان مشارکت در یک سازمان استعماری تلقی می‌شد و سازمان‌های بین‌المللی به عنوان ابزارهایی برای پایمالکردن حقوق کشورهای ضعیف به شمار می‌آمدند.
اما روند هوشیاری روبه افزایش در سطح فرهنگ عمومی کشور سبب شده تا اکنون به این نتیجه رسیده‌ایم که برخی از ساده‌سازی‌های مفرط، کمکی به احقاق حقوق بین‌المللی ما نمی‌کند و نباید با محرومکردن خود از امکان‌هایی که از حضور در WTO بهدست می‌آوریم به طرفداران منزویکردن ایران کمک کنیم.
گذشته از این برای پیمودن مسیر چشم‌انداز، وظیفه داریم از همه امکان‌های بین‌المللی استفاده کنیم.
حال که مجلس در اقدامی شایسته تقدیر، حکم صادر کرده است که ایران باید به WTO بپیوندد و هوشمندانه در مسیر رسیدن جایگاه شایسته ایران از میان قواعد بین‌المللی حرکت کنیم.
چرا که چندجانبه‌گرایی، بیش از همه، به نفع کوچکترهاست؛ گرایش کشورهای مسلط، همواره مخالف شکل‌گیری سازمان‌های چندجانبه‌گراست؛ زیرا کشورهای مسلط به دنبال این نیستند که زیر نفوذ قواعد بین‌المللی بروند.
لذا در حال حاضر باید نگاهی وسیع و عمیق نسبت به منافع و مضرات الحاق به WTO داشت چرا که اگر عضویت در WTO صورت می‌گرفت، کشورمان در مسیری که با عقل ملی به آن رسیده است، سرعت بیشتری پیدا می‌کرد.
البته ما در تشخیص مسیرهایمان نباید محتاج سازمان‌های بین‌المللی باشیم، ولی اگر سازمانی موافق عقل ملی ما حرفی زد باید از آن سازمان هم برای رسیدن به اهداف خود استفاده کنیم.
در حاضر که در سطح بالای قدرت ملت و مدیران کشور تردیدی نیست، در مورد سازمان‌های بین‌المللی، نه دلباختگی گذشته‌های دور قابل تأیید است و نه حالت انزجار و بیم و ترس؛ باید در تحقق منافع ملی خود از امکان‌های بین‌المللی استفاده کنیم.
در شرایط حاضر هم جهت‌گیری اصلی کشور بر حضور در بازارهای رقابتی متمرکز است. این روند، مثبت است و یک جلوه از آن نیز در هدفمندکردن یارانه‌ها دیده می‌شود، اما اجرای این بخش نباید نگاه به سایر بخش‌ها را کم‌رنگ کند.
در این میان بررسی آثار عضویت به WTO و ایجاد آمادگی‌های لازم و حرکت به این سمت از وظایف بخش خصوصی است. خواست اول تشکل‌ها و بنگاه‌ها در ابراز نظرهایشان باید بازار رقابتی باشد و نباید گمان کنیم که با بالابردن دیوارها دور اقتصاد ملی می‌توانیم مصالح اقتصادی کشور را تأمین کنیم.
لذا باید از سیاستگذاران بخواهیم توانمندسازی بنگاه‌ها در رقابت بین‌المللی را فراهم کنند؛ یک بنگاه، باید به دنبال اصلاح سیاست‌ها باشد تا نیازمند یارانه‌ها نباشد.
برای اصلاح سیاست‌ها باید مجموعه سیاست‌های مالی، ارزی، مالیاتی و بانکی کشور بهگونهای باشد که فضای کسب و کار ایران را با سایر کشورها برابر شود.
همچنین پشتیبانی بخش خصوصی با تیم مذاکره کننده ایران یک اصل اساسی است. برای رسیدن به این امر باید شرایطی فراهم شود که دسترسی به اسناد مذاکرات و تجربه سایر کشورها و هم‌گرایی با تیم مذاکره کننده تسهیل شود.
البته موانع سیاسی در بحث عضویت ایران به WTO همواره مطرح بوده و هست ولی باید نوعی نگاه آیندهنگرانه داشته باشیم و اکنون که بدخواهان، مانعتراشی می‌کنند باید در داخل به کار خود ادامه دهیم و بر روی اهداف خود تمرکز کنیم.
گذشته از این مساله، پس از وقوع بحران جهانی اقتصاد، فشارهای داخلی در سراسر دنیا برای اجرای تصمیمات حمایت‌گرانه از اقتصاد تشدید شده است. البته صاحبنظران اقتصادی نسبت به تسلیم در برابر این فشارها هشدار می‌دهند؛ فشارهایی که ممکن است به دلیل شرایط موقت ایجاد شود، نباید ما را در طی مسیر، دچار عقب‌گرد کند.
*رییس اتاق بازرگانی و صنایع و معادن ایران
نظر شما