استرس مثبت، عاملی که باعث پیشرفت می‌شود

سپیده سعیدی: عموم مردم معمولاً کلمه استرس را نوعی واکنش منفی می‌پندارند و اینکه اگر کسی دچار این حالت عصبی شود حتماً در پی آن عواقب بدی را تجربه خواهد کرد در صورتی که دکتر بدری سادات بهرامی استاد دانشگاه شهید بهشتی و روانشناس معتقد است استرس، منفی و مثبت دارد و اگر کسی دچار استرس مثبت شود قطعاً این استرس مفید بوده و جامعه را به جلو و پیشرفت منتهی می‌کند.

خانم دکتر استرس را چگونه می‌توان در دیگران تشخیص داد؟
بیشتر ما چنان به استرس عادت کرده‌ایم که از وجود آن در خود بی‌خبریم. بسیاری از ما به رغم این که عصبی و هیجان زده نمی‌شویم، از تأثیرات وعوارض ضعیف کننده و مخّرب استرس در امان نیستیم. حتی در صورتی که احساس یأس و اضطراب نکنیم، استرس می‌تواند شیوه و طرز رفتار ما را با دیگران تغییر داده، یا به بدن ما آسیب جدی وارد سازد.

عوامل بسیاری سبب بروز استرس می‌شوند. مثلاً بیماری، دیر رسیدن به محل کار، ترافیک و... اما مهمترین عامل طرز برخورد، نوع نگاه و نگرش ما به حوادث و اتفاقاتی است که پیرامون ما می‌افتد.

چگونه می‌توان این نگاه را تغییر داد و استرس را از خود دور کرد؟
بسیاری از ما براین باوریم که استرس ما را بیمار کرده است و از ما انسان‌هایی پرخاشگر ساخته یا اینکه این عامل باعث می‌شود که نتوانیم زندگی را به طورعادی ادامه دهیم.

شما به استرس مثبت اشاره کردید و اینکه باعث پیشرفت است، یعنی چه؟
در بسیاری از مواقع اگر با استرسی مواجه شویم که ما را رو به سمت جلو پیش ببرد این استرس مثبت است مثل اینکه برای امتحان فردای خود آنقدر دل شوره داشته باشیم که نتوانیم زیاد بخوابیم وبرای بیشتر درس خواندن اقدام کنیم این نوع استرس مثبت است.

با این حساب تمام کسانی که این واکنش‌ها را در مقابل کارهای روزمره خود انجام می‌دهند نگران سلامتی روان شان نباشند؟
بله همین طور هست اما بهتر است بدانیم که این نوع استرس هم به وسواس منجر می‌شود اگر به اندازه کنترل نشود.
 
برای کنترل استرس چه اقداماتی باید انجام داد؟
محدودیت‌ها و ضعف‌های خود را بشناسیم و آنها را قبول کنیم. یاد بگیریم که کارهای خودمان را با برنامه‌ای که خودمان تنظیم کرده‌ایم، پیش ببریم. بسیاری از ما برای خود اهداف دست نیافتنی، آرمان گرایانه و غیرمنطقی تعیین می‌کنیم، در نتیجه هر قدر هم که کارایی و عملکرد ما بالا باشد یک نوع حس شکست یا عدم کفایت و صلاحیت در خود احساس می‌کنیم.

این نکته مهم را نباید فراموش کنیم که ما هرگز نمی‌توانیم کامل و بی‌نقص باشیم. پس برای خود اهدافی تعیین کنید که دست یافتنی و قابل دستیابی باشند. یاد بگیریم که در زندگی بازی، تفریح و سرگرمی داشته باشیم شخصی مثبت، سازنده ومفید باشیم. گذشت داشته باشیم و دیگران وعقاید آنها را تحمل کنیم ونکات بسیاری که می‌توان تنها با آرامش آنها را اجرا کرد و از استرس کاست.

چگونه می‌توان استرس را از زندگی خود حذف کرد؟
تنها با حفظ آرامش و خونسردی می‌توان بر تمام بیماری‌های روانی غلبه کرد. استرس مثبت بر تازگی و ابتهاج زندگی می‌افزاید. همه ما با تحمل میزان معینی از استرس زندگی می‌کنیم. سر رسیدن مهلت، رقابت‌ها، برخوردها و حتی ناکامی‌ها و نگرانی‌ها به زندگی‌ها عمق و غنا می‌بخشند. هدف ما حذف استرس نیست، بلکه فراگیری چگونگی استفاده از آن به منظور کمک به خود است.

استرس بر جسم چه اثراتی دارد و چگونه می‌توان با آن مقابله کرد؟
نفس کشیدن آهسته و عمیق، ریتم فعالیت قلب و تنفس شما را به وضع طبیعی برمی‌گرداند. فنون آرام بخشی، تنش عضلانی را کاهش می‌دهد. بازخورد زیستی می‌تواند بر اموری چون تنش عضلانی، ریتم قلبی و فشار خون کنترل ارادی ایجاد کند.

دارو با تجویز پزشک می‌تواند در کوتاه‌مدت به تعدیل واکنش‌های بدنی شما کمک کند، ولی داروها به تنهایی پاسخگو نیستند. تعدیل این واکنش‌ها را به منزله راه حلی بلند مدت یاد بگیرید. ذخایر بدنی خود را افزایش دهید. به منظور ایجاد تناسب و سلامت قلبی _ عروقی سه تا چهار بار در هفته ورزش کنید. غذاهای مقوی به اندازه کافی و متعادل مصرف کنید. وزن مطلوب خود را حفظ کنید.

فراغت و تفریح را با کار درآمیزید. به خود استراحت بدهید و هرگاه ممکن بود، وقفه‌ای در کار ایجاد کنید.