عقوبت بی‌پایان یک گناه

نزهت بادی: هفته پیش به فیلم «داگویل» ساخته لارنس فون تریه پرداختم که امیدوارم توانسته باشد شما را به تماشای آثار دیگرش علاقه‌مند کند.

این بار می خواهم فیلمی را به شما پیشنهاد دهم که شاید زیاد از آن خوشتان نیاید. اساسا تعداد کمی هستند که سینمای این فیلمساز اتریشی را دوست دارند. چون فیلم‌هایش چه به لحاظ ساختار و چه از نظر مضمون به شدت تکان‌دهنده و غیرقابل‌تحمل هستند.

اما باور کنید دیدن چنین فیلم‌هایی برای دوران ما که به خشونت عادت کرده‌ایم و به راحتی به یکدیگر آسیب می‌رسانیم و اصلا به نتایج آن فکر نمی‌کنیم، به شدت لازم است. برای اینکه چنان عریان و واقع گرایانه تاثیر مخرب و ویرانگر همین شرارت‌ها و بدی‌های کوچک را که به سادگی از کنارش می‌گذریم نشانمان می‌دهد که دیگر فکر گناهانمان ما را راحت نمی‌گذارد. 

فیلم با اینکه به شدت ساده، آرام و باوقار به نظر می‌رسد، اما بیش از آنچه انتظار دارید شما را به وحشت می اندازد. وقتی می‌بینیم دانیل اوتوی با خوردن چند قرص آرام‌بخش به خواب می‌رود و اصلا از اینکه زندگی یک نفر دیگر را تباه کرده، عذاب وجدان ندارد احساس می‌کنیم دنیای پیرامونمان چه جای هولناک و هراس‌انگیزی است.

در ابتدا تصور می‌کنیم اوتوی قربانی یک بازی خطرناک شده، اما بعد می‌بینیم او آنقدر هم که نشان می دهد آدم معصوم و بی‌آزاری نیست و آنچه او را به وحشت انداخته چند نوار ویدیویی ساده نیست، بلکه نقاط تاریک و سیاه گذشته‌ای است که او فکر می‌کند با فراموش کردنش می‌تواند از آن بگریزد. 

پایان فیلم به گونه‌ای است که بعید می‌دانیم اوتوی بتواند از عقوبت اعمالش رهایی یابد و مهمترین دلیلش این است که با حالتی حق به جانب گناهش را انکار و توجیه می‌کند و حتی پس از خودکشی تکان‌دهنده دوست دوران کودکی‌اش نیز حاضر نمی‌شود مسئولیت اشتباهش را بپذیرد و اظهار پشیمانی و شرمساری کند.

اگر دقت کرده باشید فیلم با طرح یک معمای شخصی توجه ما را به یافتن مقصر جلب می‌کند، اما  بعد با یک چرخش در روایت بجای گره‌گشایی به سراغ طرح چالش‌های اخلاقی می‌رود و به طرز غافلگیرکننده‌ای جای شخصیت خیر و شر داستان را عوض می‌کند.

درواقع ما با نوعی پرهیز عمدی از حل معما، کمبود اطلاعات و ارائه نشانه‌ها و سرنخ‌های گمراه‌کننده روبرو هستیم و ساختار تریلر‌گونه اثر فقط بهانه‌ای برای نمایش دغدغه‌های درونی انسان‌هاست. پایان ناتمام و ناخوشایند فیلم نیز که بیشتر ادامه کابوس شخصیت را تداعی می‌کند تا اینکه گره‌های قصه را بگشاید، از دل چنین ساختاری می‌آید.

حالا نوبت شماست تا نظراتتان را برایم بگویید.