به گزارش ایسنا، در مراسم رونمایی از ترجمه تفسیر کشاف زمخشری که در محل انتشارات ققنوس برگزار شد، علی موسوی گرمارودی - شاعر و مترجم قرآن - به بیان توضیحاتی درباره زمخشری پرداخت و گفت: محمودبن عمربن محمد زمخشری مکنا به جارالله در 27 رجب سال 427 هجری قمری در زمخشر از توابع خوارزم متولد شد. در نوجوانی یک پای خود را از دست داد و پدرش وقتی او 28ساله بود، درگذشت. تفسیر کشاف را در مدت دو سال نوشت و در سال 538 در جرجانیه خوارزم درگذشت.
او با بیان این‌که زمخشری مذهب خود را در فروع پنهان می‌کرد، افزود: او در فروع حنفی و در اصول معتزلی بود و به خاطر همین معتزلی بودنش، نظام‌الملک - پادشاه وقت - به او توجهی نمی‌کرد؛ چرا که وی شافعی‌مذهب بود.
گرمارودی با بیان این‌که بهترین کار زمخشری همین تفسیر کشاف است، ادامه داد: برخی از مفسران اشاعره مانند فخر رازی با وجود انتقاد نسبت به عقاید اعتزالی زمخشری، از نکات بلاغی او بسیار بهره برده‌اند.
او در ادامه گفت: دکتر شوقی ضیف، منتقد، محقق و نویسنده بزرگ جهان عرب، درباره زمخشری چنین می‌گوید: معتزله از دیرباز به تفسیر اعجاز بلاغی قرآن توجه داشته است. جاحظ با تألیف کتابی درباره اعجاز قرآن پیشاهنگ معتزله در این مسیر بود. در قرن چهارم، علی بن عیسی رمانی با رساله «النکته فی اعجاز القرآن» کار جاحظ را ادامه داد، پس از وی اشعریان هم وارد میدان شدند و ابوبکر محمدبن طیب کتاب خود را در بیان زیبایی نظم قرآن تألیف کرد.
قاضی عبدالجبار اسدآبادی، قاضی القضات معتزلی آل بویه، متوفا به سال 415 که هم‌روزگار وی بود، در کتاب خود اعجاز قرآن را برخاسته از فصاحت قرآن می‌دانست و البته مفهوم فصاحت را چنان گسترش می‌داد که با نظریه‌ی نظم (اسلوب) هم‌معنا و مساوی به نظر می‌رسید. عبدالقاهربن عبدالرحمن جرجانی متوفا به سال 471 هجری قمری که اشعری بود، در کتاب «دلایل اعجاز» به تفسیر نظریه‌ی نظم پرداخت و جمال اسلوب قرآنی را به معانی اضافی جمله یعنی تقدیم و تأخیر، تعریف و تنشیر و دیگر خصایص آن بازگرداند. در کتاب «اسرارالبلاغه» تفاوت‌های تصور بلاغی را با توجه به آیاتی از قرآن بیان کرد. اما این تفسیر با شرح و تفصیل همراه نبود، باید کسی می‌آمد و این کار را انجام می‌داد.
گرمارودی در ادامه افزود: سرانجام یکی از پیشوایان اعتزال یعنی زمخشری به این کار دست زد. او به زودی دریافت بهترین آبشخوری که می‌تواند او را در این کار یاری کند، نوشته عبدالقاهر در «دلایل الاعجاز» و «اسرار البلاغه» است. زمخشری آشکار علوم معانی و بیان را بهترین توشه برای مفسر قرآن دانسته است. به عقیده‌ی او، بدون دو دانش معانی و بیان، مفسر نمی‌تواند به دلالات قرآن راه یابد.
در ادامه این مراسم، کامران فانی - پژوهشگر و عضو شورای علمی دایرة‌المعارف بزرگ اسلامی - با اشاره به سه دوره ترجمه در ایران گفت: از 40 ، 50 سال قبل دانسته شد که نسل جوان نمی‌تواند از کتاب‌های عربی آن‌طور که باید و شاید استفاده کند؛ لذا نهضت ترجمه از 1330 به بعد در ایران دوباره آغاز شد و کتاب‌های تاریخی، فلسفی و تفاسیری مانند «مجمع البیان» و «المیزان» به فارسی ترجمه شد.
او با بیان این‌که ترجمه کشاف زمخشری همیشه بعید به نظر می‌رسید، اظهار کرد: عربی این کتاب بسیار سنگین است؛ چرا که بسیار با لغت عربی و اعجاز قرآن سروکار دارد؛ لذا مترجمی می‌توانست این کتاب را ترجمه کند که سابقه او بتواند ضامن موفقیتش باشد.
فانی در ادامه گفت: برای ترجمه دو چیز نیاز است؛ یک این‌که مترجم باید موضوع را خوب بداند و دوم این‌که زبان مبدأ و مقصد را بشناسد که این‌ها به اضافه‌ی تجربه، ایمان و ایثار باعث موفقیت یک مترجم می‌شود.
او در پایان گفت: این ترجمه به عنوان یک نمونه برجسته ترجمه از یکی از بهترین کتاب‌ها درباره یکی از مهم‌ترین موضوعات جهان اسلام است که دوره تازه‌ای در ترجمه کتاب‌های عربی به فارسی باز خواهد کرد.
در مراسم رونمایی ترجمه کشاف زمخشری، حجت‌الاسلام محمدعلی ایازی نیز درباره جایگاه این تفسیر، اظهار کرد: درباره‌ی تفسیر زمخشری دو موضوع خیلی بارز است؛ یکی موضوع ادب و بلاغت آن است و دیگری بحث خردگرایی آن.
این قرآن‌پژوه با بیان این‌که در هر دوره‌ای که بحث و گفت‌وگو برای همه امکان داشته، بازار علم و دانش پررونق بوده است، افزود: هر زمانی که دین‌داری با خردگرایی همراه شده، جایی برای خرافات و استفاده‌ی ابزاری از دین وجود نداشته است.
او همچنین اهمیت تفسیر کشاف را در ارائه‌ی یک قرائت خردگرایانه از دین دانست و خاطرنشان کرد: اگر می‌خواهیم حرفی برای گفتن به نسل جوان‌مان داشته باشیم، باید دین‌داری را با عقلانیت همراه کنیم.
در ادامه، حسین استادولی - مترجم قرآن - گفت: زمخشری تنها مفسر قرآن نیست؛ بلکه محدث نیز هست و کتاب «ربیع‌الابرار» وی در پنج جلد دارای احادیث فراوانی است که نشان از تسلط زمخشری به علم‌الحدیث دارد.
او افزود: در اهمیت تفسیر او همین بس که مرحوم طبرسی وقتی از تفسیر کشاف باخبر شد، بعد از «مجمع البیان»، تفسیر دیگری با نام «جامع‌الجوامع» را در برخورد با کشاف زمخشری نوشت که این اهمیت این تفسیر را نشان می‌دهد.
او در پایان سخنانش گفت: حدیث «من مات علی حب آل محمد مات شهیدا» را مرحوم زمخشری نقل کرده و این گویای رابطه خوب او با اهل بیت (ع) و روحیه‌ی شیعی اوست.
بهاءالدین خرمشاهی - قرآن‌پژوه - در ادامه مراسم در سخنرانی اظهار کرد: ترجمه کشاف در زمانی صورت گرفت که نیاز به عقل‌گرایی دین‌پژوهانه داریم.
او با باارزش خواندن تفسیر کشاف افزود: اگر نظیری برای این تفسیر وجود داشته باشد، «مجمع البیان» مرحوم طبرسی و تفسیر فخر رازی خواهند بود که در حل مشکلات عظمتی دارند.
خرمشاهی در ادامه گفت: به عنوان یک دردمند می‌گویم که آثار پژوهشی بازار خوبی در کشور ما ندارد.
او در پایان، نثر مسعود انصاری - مترجم تفسیر کشاف زمخشری - را نثر متعارف امروزی خواند که بهره‌ای از کهن‌گرایی نیز در آن وجود دارد.
در پایان مراسم رونمایی از ترجمه‌ی تفسیر کشاف زمخشری، مسعود انصاری از حضور مترجمان و قرآن‌پژوهان قدردانی کرد و گفت: برای ترجمه‌ی کتاب کشاف زمخشری چهار سال وقت گذاشته‌ام و امیدوارم توانسته باشم حق مطلب را ادا کنم.
نظر شما