بهبود نسبی بازارهای مالی اروپا طی یک ماه گذشته بخشی از کاهش‌های شدید شاخص‌ها را جبران کرده است. امید است با این اقداماتی که کشورهای جهان کرده‌اند، بحران در حوزه مالی تا حدودی تخفیف پیدا کرده باشد. اما نگرانی‌های اکنون از رکود در اقتصاد جهانی است. رشد اقتصادی کشورهای پیشرفته از 6/2 درصد در 2007 به 5/1 درصد در 2008 و 5/0 درصد در 2009 خواهد رسید. اینها پیش‌بینی‌های صندوق بین‌المللی پول است. در مورد قیمت نفت همین صندوق پیش‌بینی کرده رشد8/50 درصدی در سال 2008 با کاهش3/6 درصد در سال 2009 مواجه خواهد شد. 50 درصد صنایع اسباب بازی چین به تعطیلی کشیده شده است.
صنایع اتومبیل‌سازی آمریکا، ژاپن و کره جنوبی با مشکل مواجه شده‌اند. حتی خطوط هواپیمایی با ضررهای هنگفت مواجه شده‌اند. به ویژه مسافرت‌های business که برای کسب و کار بوده کاهش پیدا کرده است. ابعاد این رکود خیلی فراگیر است. بحران مالی را می‌توان کنترل کرد ولی بحران اقتصادی که به اشتغال لطمه می‌زند کنترلش خیلی مشکل است. شاخص اعتماد مصرف‌کننده در آمریکا به پایین‌ترین حد خود رسیده است. دوسوم تولید ناخالص داخلی آمریکا را مصرف تشکیل می‌دهد و با کاهش مصرف، تولید کاهش خواهد یافت. نرخ بهره بین بانکی انگلیس (سه ماهه) از 3/6 درصد در 14 اکتبر به 6درصد در 19 اکتبر کاهش یافت که نشانه‌ای از کاهش ریسک و نااطمینانی است.
آمریکا با بیش از یک چهارم تولید ناخالص داخلی جهان و به خاطر‌اینکه وابستگی‌اش به دنیا خیلی کم است کمتر از این بحران لطمه دیده است. نرخ ارز آمریکا در مقابل پوند انگلیس و در مقابل یورو درطی دو ماه با افزایش ارزش در حدود 14درصد مواجه شده است. دلار استرالیا 28درصد نسبت به دلار آمریکا ارزش خود را از دست داده است. دلار کانادا 18درصد ارزشش را در مدت کوتاهی در مقابل دلار آمریکا از دست داده است.
در آسیا، اندونزی از همیشه بیشتر لطمه دیده است. چون بنیان اقتصادی‌اش ضعیف است. کشورهای فقیر مثل آفریقا از همه بیشتر لطمه خواهند دید؛ چون کمک‌هایی که از کشورهای خارجی هم می‌گرفتند بسیار محدود خواهد شد. حتی رئیس بانک جهانی گفته نگرانیم که بحران اقتصادی به بحران انسانی تبدیل شود. به اعتقاد من آمریکا کمترین ضرر را در دنیا دیده است. البته این بحرانی بود که به مانند سایر بحران‌ها باعث شد نوسانات خیلی زیاد شود. مثلاً قیمت سهام، طلا و ارز هرروز در نوسانات شدید قرارداشته است.
ایران به شدت با مشکل مواجه است. بعضی تحقیقات می‌گوید حتی اگر قیمت نفت زیر 95 دلار بیاید ایران و ونزوئلا در سال 2009با مشکل مواجه می‌شوند. صندوق بین‌المللی پول این مقدار را 75 دلار تخمین زده است. تحقیق دیگری می‌گوید اگر قیمت هر بشکه نفت زیر 60 دلار بیاید، ایران با عدم ثبات اقتصاد کلان مواجه می‌شود. بودجه فعلی (در سال 1387) با 55 دلاردر هر بشکه بسته شده است و در سال جاری حدود 15 میلیارد دلار کسری بودجه داریم که با احتساب اینکه سیستم بانکی حداقل 15 میلیارد دلار نیاز دارد، در می‌یابیم که حتی اگر رشد بودجه را در سال 1388 بسیار اندک در نظر بگیریم، به قیمت‌های نفت در حدود 80 دلار در هر بشکه نیاز خواهیم داشت.
دکترای اقتصاد و پژوهشگر اقتصادی
نظر شما