تغییر سیاست ها لازمه بازی «برد برد»

پرونده هسته ای ایران تا زمانی که از اتمسفر گفتمانی مذاکره و تاکید طرفین درگیر در آن بر مذاکره بهره ببرد اساسا در هویت معنایی خود حامل مفهوم برد برد است.

آنچه که قبلا نیز بر آن تاکید می شده و کنشگران فعال در لایه های گوناگون پرونده هسته ای ایران با ادبیات ویژه خود به آن پرداخته اند پافشاری بر مفهوم برد برد در پیکره معنایی پرونده هسته ای ایران بوده است.

اما آیا آنچه که امروز آقای محمود احمدی نژاد بر آن تاکید می کند حامل پیامی افزون بر اتمسفر گفتمانی حاکم بر تاکید بر مذاکره از سوی طرف های درگیر در پرونده هسته ای ایران است یا خیر؟ پرسشی است که باید منتظر ماند تا رییس جمهور ایران باید در آینده به آن پاسخ دهد که آیا مراد ایشان از «برد برد» در وضعیت جدید در بر گیرنده تعریفی مجزا از گذشته است یا خیر.

آنچه که در پرونده هسته ای ایران در لایه های زیرین ایجاد چالش های جدی در مدیریت رفتارهای سیاسی در لایه های زبرین پرونده هسته ای شده است ناشی از چهار چالش عمده است؛ نخست آنکه گفتمان حاکم بر پرونده هسته ای دو جبهه مجزای آن از ادبیات سیاسی متفاوت و برداشت های گوناگون در رنج است.

دوم اینکه پرونده هسته ای ایران دچار بحران مفاهیم است. همین امروز صحبت از برد برد می شود در حالی که در گستره معنایی مفاهیم در گذشته نیز بارها برد برد از سوی مسئولان ایران مورد توجه قرار گرفته است؛ در دوره مدیریت پرونده توسط دکتر حسن روحانی، دکتر علی لاریجانی و امروز توسط دکتر جلیلی بارها بر این مفهوم پافشاری شده است اما برداشت های گوناگون از مفهوم برد برد با مصادیق مختلف آن در اردوگاه های متفاوت درگیر در پرونده هسته ای ایران در زمینه مدیریت پرونده هسته ای ایران در حوزه مذاکرات دیپلمات های گروه های درگیر در این موضوع را با چالش جدی روبرو ساخته است.

مسئله دیگر رقابت ایدئولوژیکی است که در قالب برخورد لیبرال دمکراسی غرب با اسلام انقلابی به رهبری ایران در نظام بین الملل وجود دارد. بی تردید این برخورد ها با یکدیگر موجب می شود که در مذاکرات پرونده هسته ای ایران بازتاب پیدا می کند. لذا از این منظر نیز لایه سوم چالش برانگیز رقابت ایدئولوژیک میان ایران و غرب و انعکاس این رقابت در پرونده هسته ای ایران است.

نکته بعدی به سطح چهارم چالش برانگیز میان ایران و غرب باز می گردد که آن هم مسئله روابط ایران و آمریکا و تبعات ناشی از تقابل آمریکا با ایران بعد از انقلاب اسلامی است؛ به عبارت دیگر نوعی برخورد غیردیپلماتیک با ایران و برداشت منفی از غرب به ویژه آمریکا بر رفتار سیاسی ایران حاکم است. لذا لایه چهارم چالش برانگیز در این زمینه به روابط ایران و آمریکا باز می گردد.

از این جهت باید بگویم که معتقدم تا این چهار حوزه چالش برانگیز مدیریت نشود هر گونه رفتاری در لایه های زبرین در پرونده هسته ای ایران تحت شعاع پیامدهای حاصل از این لایه های زیرین خواهد بود و از این جهت مذاکرات متفاوتی انجام می پذیرد، انرژی های گوناگونی مصرف می شود، ملت های بسیار هزینه های گوناگون متحمل می شود، اما در نهایت گام هایی که برداشته می شود مناسب و متناسب با این کوشش ها در حل پرونده هسته ای ایران نیست که ناشی از چهار لایه بحران خیزی است که از لایه های زیرین رفتارهای سیاسی کنشگران را در لایه های زبرین تحت شعاع قرار می دهند.

آنچه مسجل است تعریف رییس جمهور ایران از مفهوم «برد برد» در مقطع کنونی می تواند بیان کننده ی یک دگرش در سیاست ایران باشد. به عبارت دیگر انتظار از طرح این جمله و تاکید بر آن، این است که باید یک دگرگونی در سیاست های ایران در قبال پرونده هسته ای ایران بوجود آید و گر نه تاکید بر «برد برد» به معنای یک مفهوم دیپلماتیک بدون در نظر داشتن تغییر و تحول در لایه های سیاست گذاری در پرونده هسته ای ایران نمی تواند چندان مسمر ثمر واقع شود.

عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد قم

/30112