علی پاکزاد: نرخ چکهای برگشتی بیش از یک سال است که از مرز ده درصد بالاتر رفته و در سال 89 نیز به نظر نمی رسد که نرخ این چکهای سرگردان تمایل به دور شده از رقم 12 درصد را داشته باشند ومتاسفانه این شاخص نیز بر خلاف بسیاری از شاخص های اقتصادی کشور هرچه پایین تر باشد نشان از وضعیت بهتر فعالیتهای اقتصادی دارد و هرچه این نرخ بالاتر برود مانند نرخ بیکاری آلارمهای بیشتری را به صدا در می اورد و می تواند باعث خروج سرمایه ها از فضای اقتصادی آلوده به ریسکی شود که هیچ فعال اقتصادی تمایلی به حضور در انرا ندارد.
بر اساس اخرین امارهای منتشر شده بانک مرکزی در آستانه فصل زمستان به نطر می رسد در ابتدای فصل پاییز اندکی التهاب چکهای برگشتی افول کرده است و نرخ چکهای برگشتی که در شهریورماه به رقمی معادل 12 درصد را نشان می داد در پایان مهر ماه به رقمی معادل 4/11 درصد نزول کرده است.
البته در حالی که تعداد چکهای برگشتی در مهر ماه نسبت به شهریور ماه کاهش پیدا کرده و از 498 هزار برگه به 476هزار برگه رسیده است ولی از نظر ارزش رشد پیدا کرده و از رقم 2 هزار و 74 میلیارد تومان در شهریور به رقمی معادل 2هزار و 171 میلیارد تومان در مهرماه رسیده است.
البته به تبع آنکه آغاز فصل پاییز و همزمانی آن با فصل آغاز مدارس به معنی رونق فصلی بازار است در مهر ماه نسبت به شهریور ماه شاهد رشد تعداد چکهای مبادله شده نسبت به ماه قبل هم هستیم. امارهای نشان می دهد که در مهر ماه نسبت به شهریور ماه مبلغ چکهای مبادله شده از حدود51 هزار میلارد تومان به رقمی نزدیک به 54 هزار میلیارد تومان افزایش پیدا کرده است ولی جالب ان است که تعداد مبادلات انجام شده افزایش پیدا نکرده است و به رقم افزایش رقم مبادلات تعادا برگه های چک مبادله شده در مهر ماه نسبت به شهریور ماه در سطح 4 میلیون و167 هزار برگه تقربیا ثابت باقی مانده است.
البته باید گفت نرخ تعداد چکهای برگشتی در مهرماه نسبت طی سال 89 پایین ترین نرخ بوده است ولی از نظر ارزش بعد از مردادماه که متوسط ارزش هر چک برگشتی به رقمی معادل 4 میلیون 600هزار تومان رسیده بود در مهر ماه بالاترین ارزش چکهای برگشتی را شاهد بوده ایم که به رقمی نزدیکه به 4 میلیون و 500 هزار تومان افزایش پیدا کرده است.
شاخصی برای رکود مبادلات
از سوی دیگر به غیر نرخ بالای ریسک مبادلات اقتصادی که می توان با استناد به نرخ چکهای برگشتی مورد بررسی قرار گیرد متوسط تعداد چکهای مبادله شده در ماههای متتلف یک سال نیز می تواند گویای حجم مبادلات اقتصادی در سطح کشور باشد و نزول این نرخ را با رکود فعالیت های اقتصادی در رابطه مستقیم قرارداد.
بر اساس گزارهاش بانک مرکزی طی سالهای 84 تا 87 متوسط تعداد مبادلات چک صورت گرفته ماهیانه حدود 5 میلیون و 600 هزار برگ چک بوده است ولی طی دو سال گذشته این شاخص به شدت افت کرده است به طوری که در سال 88 متوسط ماهیانه مبادلات چکی به 3 میلیون 955 هزار فقره رسیده است و در هفت ماهه نخست سال جاری نیز این رقم در حدود 3 میلیون و938 هزار فقره بوده است و به عبارتی طی سالهای 88 و 89 می توان گفت حجم مبادلات مدت دار در بازار در حدود 30 درصد کاهش پیدا کرده است والبته برداشت دیگری که این کاهش می توان داشت عدم تمایل فعالین اقتصادی به انجام مبادلات مدت دار است که این مسئله در شرایط بی ثبات اقتصادی اتفاق می افتد و زمانی که فعالین اقتصاد نگران در چشم انداز کوتاه مدت و میان مدت هستند.
نظر شما