محمدعلی مهتدی:
انفجاری که در محله مسیحی‌نشین شهر اسکندریه، یکی از مهمترین شهرهای بزرگ مصر در شب آغاز سال نوی میلادی روی داد حادثه‌ای مهم در مصر محسوب می‌شود. عده‌ای آن را با رفراندوم جاری در سودان که در نهایت احتمالا این کشور را تقسیم می‌کند، مرتبط می‌دانند. البته قبطی‌های مصر تا کنون خواستار جدایی از مصر نبودند. آنها در این کشور پراکنده‌اند. در محله‌های مختلف اسکندریه، قاهره، اسیوط و در مصر علیا مسیحیان قبطی به صورت پراکنده حضور دارند. تقاضایی که آنها همیشه از جامعه امنیتی مصر داشتند این بوده که از برخوردهایی که غالبا میان مسیحیان و قبطی‌ها به خصوص در منطقه جنوب در اسیوط که بیشتر حالت قبیله‌ای دارد، رخ می‌داده، ممانعت شود.
منتها انفجاری که شب گذشته در اسکندریه رخ داد در مصر بی‌سابقه بوده است. اگر به یاد داشته باشیم چند هفته پیش در ماه نوامبر پس از آن که القاعده عراق به کلیسای مسیحیان در بغداد حمله کرد و عده‌ای بسیاری را به گروگان گرفت، اعلامیه‌ای منتشر و در آن قبطی‌های مصر را تهدید به انتقام گرفتن کرد. در آن موقع مسیحیان مصری چند نفر خانم قبطی مسیحی را که مسلمان شده بودند در داخل دیری زندانی کردند که با خشم مسلمانان مواجه شد. به نظر می‌رسد که انفجار اسکندریه با این اتفاق در ارتباط باشد. اگر چه تا حالا القاعده عراق مسئولیت انجام این حادثه را رسما بر عهده نگرفته اما بسیاری از افراد وابسته به تکفیری‌ها در سایت‌هایشان از بروز این حادثه ابراز خرسندی کرده‌اند.
مسئله این جاست که چگونه این نوع از تروریسم به مصر راه پیدا می‌کند و القاعده چگونه در شب سال نو آن هم در اسکندریه چنین حادثه‌ای را انجام می‌دهد؟ انجام چنین اقداماتی نمی‌تواند کار یک گروه ساده تروریستی باشد و به طور حتم دستگاه‌های اطلاعاتی کشورهای بزرگ در انجام چنین حادثه‌ای دست دارند. اخیرا در مصر کشف شد که این کشور صحنه یکه‌تازی دستگاه اطلاعاتی اسرائیل است. در هفته گذشته مصری‌ها موفق شدند یک شبکه گسترده جاسوسی اسرائیل را در کشورشان کشف کنند که وابسته به موساد اسرائیل بوده است. حتی این دستگاه جاسوسی از مصر برنامه تخریبی در سوریه و لبنان انجام می‌داده است. بعید نیست این گونه حوادث و کلا ایجاد شکاف در خاورمیانه بر اساس تقسیم‌بندی‌های مذهبی یا دینی بین مسلمانان و مسیحیان یا بین سنیان وشیعیان کار دستگاه‌های امریکایی یا حتی اسرائیلی باشد. تحقیقاتی که اخیرا انجام شده نشان داده که در پشت بسیاری از عملیاتی که به اسم القاعده انجام می‌شود، یک دستگاه اطلاعاتی فعال است. به عبارت دیگر همان طرح خاورمیانه بزرگ که از سوی جورج بوش و نومحافظه‌کاران امریکا مطرح بود با مهندسی دوباره خاورمیانه بر اساس تقسیمات منطقه‌ای و قومی همچنان در دستور کار است.
از سوی دیگر خود مصر هم شدیدا در معرض تهدید است و متاسفانه ظاهرا دولت مصر اقدامات مهمی برای مقابله با این تهدیدها انجام نمی‌دهد. در سودان ما شاهدیم که جنوب این کشور در حال جدایی از شمال است. سودان از یک طرف مشکل جنوب را دارد و از سوی دیگر مشکل دارفور در آن مطرح است. در همین حال شمال این کشور نیز با مشکلاتی دست و پنجه نرم می‌کند. این نشان می‌دهد که آینده سودان چندان امیدوار کننده نیست. اگر سودان تجزیه شود به طور حتم پس‌لرزه‌های آن دامنگیر مصر خواهد شد.
از سویی ما می‌بینیم که کشورهایی که در سرچشمه‌های نیل قرار دارند در حال ساخت سد بر روی نیل هستند که عملا در آینده اگر این سدها ساخته شوند مصر را دچار بحران شدیدی خواهد کرد؛ چرا که زندگی مصر بستگی به رودخانه نیل دارد و اگر سهمیه مصر از نیل کاسته شود معلوم نیست چه فاجعه‌ای در مصر پدید خواهد آمد.
به هر حال ثابت شده است که دستگاه‌های اطلاعاتی اسرائیل در مصر در ابعاد تخریبی به شدت فعالند. حسنی مبارک، رئیس جمهوری مصر هم پس از حادثه اسکندریه اظهار نظر کرده است که یک قدرت خارجی در این مسئله دست دارد؛ اگر چه مشخص نکرده که چه قدرت خارجی‌ای در پشت این حادثه است. دستگاه اطلاعاتی مصر دستگاه اطلاعاتی قوی‌ای است که بایستی سرنخ‌هایی را در این زمینه به دست بیاورد و تصور می‌شود که اگر جدی عمل کند به اطلاعاتی برسد که در نهایت به دستگاه‌های اطلاعاتی از این نوع خواهد رسید.
ظاهرا مشکلات به اینجا ختم نخواهد شد و کسانی که چنین برنامه‌ریزی‌هایی در مصر انجام می‌دهند ممکن است این گونه کارها را باز هم ادامه دهند؛ به عبارت دیگر این رشته سر دراز دارد. در اسناد ویکی‌لیکس هم ما شاهد بودیم که مسئولان امریکایی از وضعیت ارتش مصر شکایت داشتند و گفته بودند که ارتش مصر همچنان به روش‌ها و نمونه‌های قدیمی پایبند است و به همان گونه عمل می‌کند و نوسازی نشده تا بتواند به طور شایسته‌ای با مسئله تروریسم برخورد کند. این مسئله می‌تواند سرنخی برای مصری‌ها باشد مبنی بر این که می‌خواهند به آنها هشدار دهند که بایستی در کنار امریکایی‌ها و فلسطینی‌ها بیش از آنچه تا کنون عمل کرده‌اند در بحث کنترل و مبارزه با تروریسم فعال باشند.
به هر صورت به نظر می‌آید که مصر به عنوان بزرگترین کشور بزرگ عرب مورد تهدید است و این تهدیدها هم ظاهرا بسیار جدی هستند. 16246
نظر شما