پژوهش و فناوری نقطه اتکاء صنعت نفت

پژوهش و فناوری نقش موثری را درصنعت نفت ایفا می کند ومی توان گفت پژوهش و فناوری نقطه اتکاء صنعت نفت است.

در زنجیره فعالیت ها، پژوهش ؛ حلقه اول، توسعه فناوری؛ حلقه دوم و تجاری سازی؛ حلقه سوم به شمار می آید و این حلقه ها در نهایت زنجیره ی ایده تا محصول را تشکیل می دهند.

این سه حلقه، مسیر ایده تا بازار است که باعث تولید ثروت می شود و حلقه پژوهش تنها در کنار سایر حلقه ها معنا پیدا می کند.

در گذشته به پژوهش و فناوری به عنوان یک فعالیت لوکس یا دست دوم و بدون اثربخشی نگاه می شد؛ اما در سال های اخیرخوشبختانه نگاه ها تغییر کرده است و کارپژوهشی به عنوان یک کار لوکس به شمار نمی آید.در این بین ، نگاه مستقل به فعالیت پژوهشی یکی از مشکلات صنایع است. نتایج پژوهش، در گام اول تبدیل به فناوری و سپس وارد بازار و تبدیل به ثروت می شود؛ بنابراین در صنعت نفت باید این حلقه ها در کنار هم دیده شوند.

خوشبختانه در رویکرد جدید پژوهش و فناوری، که در سال 1388 از سوی وزارت نفت ابلاغ شد ، حلقه های گمشده زنجیره فعالیت ها، دیده شده است و در کنار هم قرار می گیرند.برهمین اساس باید در ابتدا نیازهای صنعت نفت باید شناخته شود، سپس به بخش پژوهش و فناوری سپرده شود تا بخش پژوهش و فناوری برای رفع این نیاز اقدام به کار کند.  

صنعت باید در کنار پژوهش و فناوری قرار گیرد تا مجموعه فعالیت های پژوهش و فناوری معنا پیدا کند.

در صنعت نفت باید در مورد اولویت ها ، پژوهش صورت گیرد؛ یکی از اولویت ها توسعه و بهره برداری از میادین مشترک است که موضوعی بسیار جدی تلقی می شود و ارزش تمرکز پژوهشی را دارد.

اولویت دوم در صنعت نفت؛ ارتقا کیفیت نفت خام، به ویژه نفت سنگین است که در این مورد باید تکنولوژی هایی که نفت سنگین را به نفت سبک تبدیل می کنند و یا روش هایی که با استفاده از انواع نفت خام بتوان نفت خام مرغوب تری برای صادرات تولید کرد را مد نظر قرار داد و در این زمینه فعالیت های پژوهش و فناوری بیشتری صورت گیرد.

در این بین، اولویت سوم در صنعت نفت گوگرد زدایی از نفت خام و اولویت چهارم تبدیل گاز طبیعی به فرآورده های با ارزش افزوده بالا است. براین اساس  کشور ایران دارای منابع گاز طبیعی زیادی است که باید با پژوهش و فناوری در این منابع خدادادی ارزش افزوده ایجاد کنیم. در این بین به دلیل وجود تحریم ها، رویکرد صنعت به پژوهشگاه از اهمیت بیشتری نسبت به گذشته برخوردارشده است؛ به عنوان مثال، در گذشته با وجود اینکه دانش تکنولوژی مرکاپتان زدایی از میعانات گازی در پژوهشگاه صنعت نفت وجود داشت، برای انجام این کار، پژوهشگاه صنعت نفت به همراه شرکت های خارجی در مناقصه انجام مرکاپتان زدایی شرکت می کرد؛ اما اکنون شرکت های خارجی به علت تحریم ،شانس شرکت در مناقصه را از دست داده اند و صنعت نفت انجام این کار را به پژوهشگاه صنعت نفت سپرده است و فناوری مرکاپتان زدایی از میعانات گازی برای تمامی فازهای پارس جنوبی، از پژوهشگاه صنعت نفت خریداری خواهد شد.

در این بین وزیر نفت و مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران و مدیران شرکت های فرعی نگاه خوبی به پژوهشگاه صنعت نفت دارند و این یک فرصت تاریخی برای پژوهشگاه صنعت نفت محسوب می شود.

امید است تا پژوهشگاه صنعت نفت با توانایی که دارد بتواند در زمینه موضوعات مختلف؛ توسعه میادین، محیط زیست، پاک سازی خاک های آلوده و دیگر مواردی که نیاز صنعت نفت است، کمک موثری باشد.

*معاون فناوری و امور بین الملل پژوهشگاه صنعت نفت