این رویکرد ایران پس از انقلاب اسلامی دستاوردهای مهمی داشت که در چهلمین سال انقلاب به چهل مورد آن بصورت اجمال اشاره می شود. این موارد می تواند بطور مستقل موضوع تحقیق و پژوهش اساتید و دانشجویان علوم انسانی باشد.
۱- قبل از پیروزی انقلاب، ایران به دلیل عضویت در پیمان نظامی بغداد و سپس سنتو از عضویت در کشورهای غیرمتعهد باز ماند. اما بعد از پیروزی انقلاب اسلامی در بیست‌ودوم بهمن ۱۳۵۷(فوریه ۱۹۷۹) با فروپاشی پیمان سنتو، در تاریخ ۱۹ خرداد ۱۳۵۸ کنفرانس وزیران کشورهای غیرمتعهد در پایتخت سریلانکا ،عضویت ایران را در جنبش کشورهای غیرمتعهد تصویب کرد.
۲- در اجلاس ششم جنبش در هاوانا در سال ۱۹۷۹، بغداد به‌عنوان محل کنفرانس هفتم سران جنبش عدم تعهد تعیین شده بود. اما به دلیل اقدامات موثر رزمندگان در جبهه ها و فعالیت های دیپلماتیک، روز هفدهم سپتامبر ۱۹۸۲ اجماع نظر اعضای جنبش درباره تغییر محل کنفرانس هفتم سران از بغداد به دهلی نو اعلام شد.
۳ - در حاشیه اجلاس هشتم سران جنبش عدم تعهد در حراره ــ پایتخت زیمبابوه ــ درشهریور ۱۳۶۵، حضور هیات ایرانی به ریاست آیت‌الله خامنه‌ای، رئیس‌جمهور وقت، موجب تقویت روابط با برخی از کشورهای آفریقائی از جمله زامبیا و تاثیر گذاری ایران در فروپاشی آپارتاید شد.
۴- قطع فروش نفت ایران به آفریقای جنوبی و حمایت از نهضت آزادیبخش سواپو و اقدامات دیپلماتیک بعدی، در روند استقلال نامیبیا موثر بود و در اول فروردین ۱۳۷۰ سام نجوما با هواپیمای اختصاص ایران وارد نامیبیا شد و استقلال این کشور را اعلام کرد.
۵- آزادی نلسون ماندلا از زندان و تسریع روند فروپاشی آپارتاید از آثار انقلاب اسلامی، بود و ماندلا پس از رهایی از آپارتاید، در جریان سفر به ایران به این موضوع اذعان کرد.
۶- قطع رابطه ایران با رژیم صهیونیستی وتوقف فروش نفت به اسرائیل و حمایت ایران از آرمان آزادی قدس و سرزمین فلسطین، موجب شعله ور شدن انتفاضه و پیروزی محور مقاومت در جنگ های ۳۳ ،۲۲ و هشت روزه علیه رژیم اشغالگر و انزوای این رژیم شد.
۷- توقف فروش نفت ایران به فیلیپین در حمایت از مسلمانان این کشور(موروها) و اقدامات دیپلماتیک بعدی موجب انجام مذاکرات دولت با جنبش آزادیبخش مرو و تقویت جایگاه مسلمانان گردید.
۸- پیش از حمله شوروی به افغانستان سفیر شوروی درایران با امام خمینی (ره) دیدار و موضوع را به اطلاع وی می‌رساند اما با مخالفت ایشان مواجه شد. پس از حمله شوروی به افغانستان، ایران حمایت از مجاهدین افغان را آغاز کرد و در سال ۱۳۵۸ به دعوت ایران جبهه متحد انقلاب اسلامی افغانستان، متشکل از هشت گروه تأسیس گردید.
۹- حمله و حضور نظامی شوروی در افغانستان باعث شد تا ایران در کنار سایر کشورهای اسلامی بازی‌ها المپیک مسکو را تحریم کند.
۱۰- ایران در سال ۱۳۶۱ روابط رسمی خود را با مالزی به عنوان یک کشور مسلمان و غیر متعهد و از اعضای مهم آسه آن برقرار و سفیر خود را به آن کشور فرستاد کرد.
۱۱- به پیشنهاد ایران پس از فروپاشی شوروی، در سال ۱۳۷۲ کشورهای افغانستان، جمهوری آذربایجان، قزاقستان، ترکمنستان، قرقیزستان،ازبکستان و تاجیکستان به سازمان همکاری اقتصادی- اکو- پیوسته و برای بهبود شرایط توسعه اقتصادی پایدار کشورهای عضو تلاش می‌کند.
۱۲- کمک‌های بلا عوض ایران به جمهوری آذربایجان و ارتباط نزدیک دیپلماتیک با این کشور پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی آغاز شد و موجب حفظ این جمهوری شیعه نشین در زمان وقوع بحران های مختلف گردید.
۱۳- پس از فروپاشی شوروی و وقوع جنگ در بالکان، تلاش های دیپلماتیک ایران برای دفاع از حقوق مسلمانان آغاز شد.رئیس جمهور بوسنی بارها از کمک های ایران تشکر کرد. تلاشهای میانجیگرانه جمهوری اسلامی ایران در مناقشه قره‌باغ از ژانویه ۱۹۹۲ که سختترین دوره از سیر تحولات مربوط به این مناقشه بود، آغاز شد. اجلاس سران آذربایجان و ارمنستان در تهران، مبین اوج تلاشهای ایران برای خاتمه دادن به یکی از پیچیدهترین مناقشات در اتحاد جماهیر شوروی پیشین بود.
۱۴- در سال۱۹۹۳ با اوجگیری جنگ داخلی در تاجیکستان با بهره‌گیری از تجربه میانجی‌گری در مناقشه قره‌باغ، رایزنیهای ایران و روسیه برای حل مسالمتآمیز بحران جدیتر شد. در نتیجه، موافقتنامه نهایی صلح تاجیکستان و نه سند مهم به عنوان ضمائم در ۲۷ ژوئن ۱۹۹۷ در مسکو با حضور کشورها و سازمانهایی که در میانجی‌گری فعال بودند، به امضای رئیس جمهور تاجیکستان و رهبر اتحادیه مخالفین تاجیک رسید.
۱۵- پس از پیروزی انقلاب اسلامی روابط ایران و لبنان گسترده تر شد و کمک‌های تاثیرگذار ایران، این کشوررا در برابر حمله اسرائیل مقاوم ساخت. تاسیس حزب الله و مصون ماندن لبنان از حملات اسرائیل، نتیجه سیاست درست ایران در لبنان بود.
۱۶- از جمله موضوعات مهم در خصوص جنگ تحمیلی، پذیرش قطعنامه ۵۹۸ و پایان جنگ و خروج اشغالگر از خاک ایران بود. با تصویب قطعنامه ۵۹۸، در کنار ایثارگری رزمندگان اسلام، جدی‌ترین فرآیند دیپلماتیک خاتمه جنگ آغاز و دستور کار دیپلماسی ایران را متحول کرد.
۱۷- بعد از پیروزی انقلاب و با الهام از آموزه های اسلامی، حضرت امام خمینی(ره) وحدت اسلامی را به عنوان شعاری راهبردی مطرح کرده و با نامگذاری ایام میلاد پیامبر عظیم الشان اسلام (ص) به عنوان هفته وحدت و راه‌اندازی "مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی" ، گفتمان اتحاد اسلامی رایج شد.
۱۸- آیت الله خامنه ای با نگاهی راهبردی به گفتمان اتحاد اسلامی، برای اولین بار گفتمان "دیپلماسی اتحاد اسلامی" را مطرح و در حکم انتصاب آیت الله اراکی دبیرکل مجمع تقریب مذاهب اسلامی، از ایشان خواستند که دیپلماسی اتحاد اسلامی را به عنوان یک راهبرد مورد توجه قرار دهند.
۱۹- دیپلماسی هسته ای ایران مبتنی بر پاسخگویی در ابعاد فنی و حقوقی و گرفتن هرگونه بهانه از دست آمریکا و برخی از هم پیمانان آن بود. در این مسیر تلاش گردید که تنها بر تعهدات و حقوق ایران در چارچوب معاهده منع گسترش سلاح هسته ای و پادمان مورد توافق با آژانس تاکید نموده و عوامل سیاسی زائد در گفتگوها به حاشیه رانده شود.
۲۰- بدنبال چند دور مذاکره با خاویر سولانا مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا و نماینده گروه ۱+۵ و همچنین محمد البرادعی مدیرکل آژانس بین المللی انرژی اتمی، مدیرکل آژانس در گزارش سوم اسفند خود ۱۳۸۶، حل و فصل و بسته شدن هر شش موضوع را رسما اعلام نمود.
۲۱- صدور بیانیه مشترک جنبش عدم تعهد در جریان پانزدهمین اجلاس وزرای امور خارجه در حمایت از فعالیتهای صلح آمیز هسته ای جمهوری اسلامی ایران و تکرار آن در چارچوب نشست شورای حکام آژانس، از جمله اقدامات مرتبط با دیپلماسی هسته ای بود.
۲۲- در زمینه تداوم فعالیت های موشکی با تلاشهای انجام شده، گروه سوم کارشناسان دولتی سازمان ملل متحد ، علیرغم مخالفت برخی کشورهای غربی موفق به ارائه گزارش محتوائی اجماعی گردید و در همین ارتباط ، قطعنامه جمهوری اسلامی ایران توسط مجمع عمومی سازمان ملل مورد تصویب قرار گرفت .
۲۳- در حوزه دیپلماسی عمومی ، تبیین سیاست های هسته ای جمهوری اسلامی ایران جهت افکار عمومی جهان از کانال رسانه های گروهی کشورهای مختلف توسط نمایندگیهای کشورمان ، مصاحبه های متعدد سفرا ، کنفرانسهای مطبوعاتی و برگزاری سمینار بین المللی انرژی هسته ای در تهران با شرکت اندیشمندان داخلی و خارجی صورت پذیرفت.
۲۴- برگزاری دومین اجلاس سران کشورهای دریای خزر در پائیز ۱۳۸۶ دستاورد بزرگی بود و در پایان این نشست بیانیه ای صادر گردید که در آن، سران کشورهای ساحلی برای نخستین بار ضمن پذیرش مجموعه اصول کلی مانند مخالفت با حضور نیروهای خارجی در دریای خزر، توافق نمودند.
۲۵- جمهوری اسلامی ایران با هدف کمک به مردم ستمدیده عراق و همکاری برای تامین امنیت، سه دور گفتگو با آمریکایی ها درباره عراق داشت. دور چهارم این گفتگوها که بنا به درخواست رسمی دولت عراق و دولت آمریکا قرار بود انجام شود، به دلایل فنی به تعویق افتاد.
۲۶- سیاست جمهوری اسلامی ایران در قبال عراق مبتنی بر حمایت همه جانبه از حاکمیت و تمامیت ارضی آن کشور و تاکید بر خروج اشغالگران و واگذاری کلیه نهادها و سازو کارهای داخلی به دولت قانونی و منتخب عراق ، همواره محور مذاکرات دیپلماتیک ایران بوده است.
۲۷- دولت جمهوری اسلامی ایران تلاش هایی را برای رفع اختلافات و ترغیب مشارکت همه مردم عراق در تعیین سرنوشت سیاسی خود، از طریق اعلام مواضع رسمی و گفتگو با همه نیروها و جناح های عراقی تاثیرگذار انجام داده است.
۲۸- برگزاری نشست مشترک با حضور هیات عالیرتبه عراقی به ریاست معاون وزیر خارجه آن کشور در تهران در تاریخ ۳۰ بهمن و اول اسفند ۱۳۸۶، برای رفع ابهامات و شفاف سازی همکاری ها در چارچوب معاهده ۱۹۷۵ منجر به رفع مشکلات موجود در مرز زمینی و رودخانه ای مشترک شد.
۲۹- تحکیم و گسترش روابط با افغانستان از طریق تشکیل کمیسیون مشترک اقتصادی ، کمیسیون مشترک مرزی ، اجلاس کمیساران آب هیرمند ، کمیته مشترک حمل و نقل صورت گرفت. همچنین مرز سوم رسمی بین دو کشور در منطقه میل ۷۸ در مجاورت بیرجند در سال گذشته افتتاح گردید.
۳۰- جمهوری اسلامی ایران با اجرای طرحهای بازسازی افغانستان از جمله طرحهای جاده سازی ، احداث راه آهن و برق رسانی و طرحهای آموزشی و فرهنگی توسط شرکتهای ایرانی ، پیوسته در راستای تسهیل مراودات اقتصادی و فرهنگی با این کشور و نیز معرفی توانمندیهای فنی شرکتهای ایرانی قدم برداشته است .
۳۱- در زمینه مبارزه با قاچاق مواد مخدر ، اجلاس سه جانبه مقامات عالی مبارزه با مواد مخدر ایران ، پاکستان و افغانستان و نیز چهل وسومین اجلاس کمیسیون فرعی مواد مخدر در تهران برگزار گردید.
۳۲- تحولات مربوط به خاورمیانه بویژه تحولات فلسطین و لبنان ، اتخاذ مواضع سریع و بموقع، رایزنی و ارتباط با سازمان همکاری اسلامی و جنبش عدم تعهد با هدف یافتن ابتکارات لازم در دستور کار قرار داشته است.
۳۳- در خصوص عادی سازی روابط ایران و مصر نیز دیدارها و تلاش های متقابلی از سوی ایران و مصر بمنظور رفع موانع و بهبود روابط سیاسی فیمابین صورت پذیرفت.
۳۴- یکی از اهداف سیاست خارجی ، تنوع بخشی همکاری های خارجی است. در این مسیر تلاش شد با توزیع ظرفیت های همکاری با مناطق مختلف دنیا مانند شرق آسیا، آفریقا و آمریکای لاتین، حضور ایران در سطح جهان گسترش یابد.
۳۵- برای کاهش وابستگی به غرب دستگاه دیپلماسی با نگاه به شرق، تلاش زیادی برای متعادل سازی این روابط به عمل آورد. توسعه همکاری های همه جانبه با همسایگان بخصوص در شما، روسیه،چین و هند به عنوان نمونه ای از موفقیت دستگاه دیپلماسی کشور قابل توجه است.
۳۶- سفر ولادیمیر پوتین به عنوان رئیس جمهور روسیه به ایران که برای نخستین بار صورت گرفت، یک سفر تاریخی بود که در جریان برگزاری اجلاس سران خزر، بسیاری از زمینه های همکاری دوجانبه مورد بررسی توافقات زیادی میان دو کشور انجام شد. این سفر در سال های بعد هم تکرار شد.
۳۷- امضای اولین سند حفاظت اسناد محرمانه ایران و روسیه در بهمن ۱۳۸۶، افتتاح سرکنسولگری ایران در غازان پایتخت جمهوری تاتارستان و برگزاری کمیسیون مشترک همکاری های دفاعی از جمله فعالیت هایی برای تقویت روابط با روسیه بود.
۳۸- همکاری های جمهوری اسلامی ایران با کشورهای آسیایی نیز به اقتضاء رویکرد نگاه به شرق، از رشد قابل خوبی برخوردار بود.
۳۹- برگزاری دومین اجلاس رؤسای مجمع مجالس آسیایی (APA) در تهران که با حضور ۳۲ هیات از کشورهای عضو تشکیل شد، یکی از موفقیت های چشمگیر دستگاه دیپلماسی کشور در توسعه همکاری با آسیا محسوب می شود.
۴۰- مذاکرات ایران و کشورهای ۱+۵ و دستیابی به توافق برجام، حضور موثر ایران در گفتگوهای بین المللی مرتبط با اوضاع سوریه،یمن،افغانستان که در هماهنگی با فعالیت های میدانی در این کشورها موجب تقویت نفوذ ایران در منطقه و شکست تروریسم بخصوص داعش و النصره از دیگر دستاوردهای سیاست خارجی ایران در چند سال اخیر بوده است.
نظر شما