سوغاتی هر شهر درست همانند بناهای تاریخی از اهمیت خاصی برخوردار است و همانند آداب و رسوم خاص یک شهر جزوی از میراث ناملموس آن منطقه محسوب می شود، سوغاتی که می‌تواند شامل دست بافته‌ها، دست سازها، صنایع دستی و یا شیرینی‌های خاص یک شهر یا استان باشد.
به طور معمول این نوع سوغات از قدیم الایام به نام یک استان شناخته می‌شود و هر گردشگری از داخلی و خارجی به خوبی با نام و نشان این سوغات‌ها پیش از سفر به هر شهر گردشگری آگاهی داشته و یا در این زمینه از طریق کتاب‌ها، نت و یا پرس و جو از مردم اطلاعات کسب می‌کند.
برخی سوغات یا صنایع دستی میان شهرهای مختلف مشترک است و مشخص نیست که برای نخستین بار به شکل دقیق توسط کدام شهر طراحی شده است اما برخی از قدیم‌الایام در میان مردم تمامی کشور تنها به نام یک استان رقم خورده است، در این مواقع به طور معمول طرز تهیه این صنایع دستی یا سوغات به شکل اصیل، شاید برای دیگران نیز قابل دسترسی باشد اما تنها یک استان، دستورالعمل اصلی آن را از قدیم الایام در اختیار داشته است.
در طول سالهای اخیر دسترسی به سوغات و صنایع دستی شهرهای مختلف از سوی جهانگردان داخلی و خارجی موجب شده است تا کارشناسان میراث فرهنگی راهکاری برای ثبت این صنایع به منظور عدم سوء استفاده از این عنوان توسط دیگر کشورها بیاندیشند.
کسب «نشان جغرافیایی» امروز راهکار شناخته شده‌ای برای کشورهایی است که می خواهند صنایع دستی، دست ساز و یا سوغات آنها از دستبرد کپی‌های بی‌کیفیت توسط کشورها و یا شهرهایی در کشور خودشان در امان باشد، بر این اساس در طول سالهای گذشته میراث فرهنگی موفق شد صنعت «مینای» اصفهان را از دستبردها و کپی های کاملا زشت و بی کیفیت چینی حفظ و نشان جغرافیایی مینا را به نام اصفهان ثبت کند.
بدین ترتیب به گفته مدیرکل میراث فرهنگی استان اصفهان شاید در همه جای دنیا و یا کشور امکان ساخت مینا وجود داشته باشد اما ثبت این صنعت به نام اصفهان به یقین موجب می شود تا نام و نشان این صنعت در طول زمان از دستبرد در امان بماند و به دلیل اطلاع گردشگران از مکان اصلی تولید این صنعت زیبا که گویی با آبی گنبدهای فیروزه‌ای اصفهان گره خورده است، کالاهای بی کیفیت نیز رونق چندانی در میان خواستاران واقعی صنایع دستی با کیفیت پیدا نکند.
امروز به نظر می رسد بنا به گفته کارشناسان و مدیرکل میراث فرهنگی استان اصفهان، سوغات‌های خوراکی شهرها نیز نیازمند چاره اندیشی مشابه هستند چراکه دسترسی های آسان امروزی به هر نقطه از کشور موجب شده تا نمونه های مشابه و بی کیفیت این سوغات که شاید صدها سال به نام یک شهر بوده است را در دیگر شهرهای کشور شاهد باشیم که این مشکل به خوبی در ارتباط با سوغات بنام اصفهان یعنی گز و پولکی نیز جریان دارد.
امروز این مشکل تا جایی پیشرفت کرده است که شهرهایی درست در مجاورت استان اصفهان این سوغات را به نام خود تصاحب کرده‌اند و خود را مرکز تولید گز کشور برمی‌شمارند این در حالی است که همه می دانند ساخت گز و فرمولاسیون آن از قدیم الایام در اختیار اصفهان بوده است.
در شرایطی در روزهای گذشته شاهد بنام زدن گز «اصفهان» به نام شهر دیگری توسط یکی از رسانه های شاخص بودیم که حتی در گزارش رسانه مذکور نیز ذکر شده که نخستین تولید کننده گز از گذشته های دور تاکنون اصفهان است و مردم شهر مجاور با حضور در کارگاه‌های آموزشی ساخت گز در اصفهان طریقه ساخت آن را فرا گرفتند و به شهر خود بردند، بر این اساس بسیار عجیب است که با عجله و بدون اتکا به صحبت های کارشناسی مرکز تولید گز کشور را در یک گزارش عجیب به نام استان دیگری ثبت کنیم!!
از سوی دیگر مدتی است شاهد تولید پولکی اصفهان در یکی دیگر ازشهرهای کشور با کیفیت بسیار پایین هستیم، با توجه به اینکه پولکی دارای طعم‌های متفاوت زعفرانی، لیمویی و غیره است، درصد طعم افزوده شده به پولکی بسیار مهم است و این در حالی است که ساختار درست در افزودن مواد به پولکی‌های کپی شده از این سوغات اصلی اصفهان رعایت نشده به نوعی که باعث بدنامی این سوغات اصیل نصف جهان در میان برخی هم‌وطنان شده است.
بنا به گفته کارشناسان و مدیرکل میراث فرهنگی استان اصفهان تنها راه جلوگیری از سقوط این نوع میراث ناملموس در هر شهر ثبت نشان جغرافیایی است، موضوعی که باید توسط ادارات صنعت، معدن و تجارت هر استان مورد توجه قرار گیرد اما متاسفانه تاکنون از این موضوع غفلت شده است تا شاهد باشیم که این سوغات اصیل نصف جهان به جای قطب تولید گز و پولکی کشور ،کام صنعت دیگر شهرها را شیرین و دهان گردشگران را تلخ کند.
* سرپرست خبرآنلاین استان اصفهان و فعال رسانه‌ای
46
نظر شما