راز قدرت، در نبض «گردنبند مرواید»

زهره نوروزپور: ابتکار یک راه یک کمربند، روز جمعه در پکن وارد فاز دوم افتتاح آن شد. این طرحی که چینی مبتکر آن بوده اند درواقع همان راه ابریشم کهن است که قرار است به روز شود. اما چه طور به روز می شود؟ چه مسیرهایی را باید طی کند؟ چه کشورهایی حضور دارند؟ و در نهایت اینکه ایران در کجای این طرح است؟ برخی تحلیلگران معتقدند که طرح یک راه یک کمربند و اقدامات فعلی چین در بندر گوادر آینده اقتصادی بندر چابهار را تحت تاثیر قرار داده است. برخی دیگر نیز می گویند ایران اگر بخواهد از چابهار بهره اقتصادی چشمگیری ببرد باید با همه کشورها در چابهار همکاری کند. با اینحال سوالی که ذهن تحلیلگران را از غرب به شرق برده است این است که چینی ها شرق را متحول می کنند؟ ابتکار مهم چینی ها را با دکتر بهرام امیراحمدیان، کارشناس ارشد مطالعات منطقه، آسیا و اوراسیا مطرح کرده ایم و او به سوالات خبرآنلاین پاسخ داده است.

طرح یک راه یک کمربندچیست اول برای ما تعریف کنید که این چه طرحی است و چه نقشی در اقتصاد جهان دارد؟
در وهله اول باید متذکر بشم به یک نکته مهم! اینکه می گویند یک جاده و یک کمربند، ترجمه اشتباه است. ترجمه درست این طرح  یک راه دریایی است، دوم اینکه کمربند منظور راه زمینی از چین به سمت اروپا است.   سوم اینکه این پروژه نیست و نام آن "innovation ابتکار" است و هنوز تبدیل به پروژه نشده است.

 از سال ۲۰۱۳ این ابتکار استارت خورد و چندین اجلاس هم تا کنون داشته است. اخرین اجلاس هم  هفته گذشته برگزار شد که علاوه بر آقای طیب نیا آقای کرباسچیان هم بودند و اعلام کردند که ایران علاقه مند به همکاری با این ابتکار است.

موضوع این است که در شرایط کنونی،   چین به سبب چالشی که آمریکا برایش در اقیانوس ارام و دریای چین جنوبی پیش آورده است، درصدد این است که هم از راه زمینی و هم دریایی به نحوی بهره ببرد که کمترین درگیری را با امریکا داشته باشد. چراکه اغلب واردات انرژی و صادرات کالای چین از راه های دریایی انجام می شود.

در دریای چین جنوبی،   جزایر اسپراتلی که بین کشورهای منطقه و چین سر مالکیت آن اختلافاتی وجود دارد، ذخایر نفتی زیادی کشف شد. جزایر مصنوعی روی بستر های مرجانی  که چینی ها احداث کردند، مسائل مورد اختلاف واشنگتن و پکن است که از دوره اوباما رئیس جمهور وقت آمریکا شدت گرفت و نتیجه آن این بود که پایگاه های نظامی خود را به آنجا منتقل کرد و عمدتا تمرکز آنها روی مسائل نظامی است تا حدی که توان خود را از خاورمیانه به ان ور منتقل کرده است چون در خاورمیانه به دست آوردهای خود رسیده است. حتی اگر روسیه هم وارد شود توانایی جایگیری آمریکا در این فضا را نخواهد داشت. بنابراین پکن در این فضای ایجاد شده درپی برطرف کردن تهدیدات و امنیت خود است. بر این حساب می خواهد بخشی از جاده ابریشم قدیم را راه اندازی کند.

الان چیزی که به عنوان راه آهن دارد انجام می گیرد همین یک کمبرند یک راه است که راه آهن از شهری به نام شیان در مرکز امپراطوری سابق چین به عنوان مرکز تولید و توزیع آغاز می شود و به سمت شمال مغولستان،   بعد به سیبری و به سمت شمال بلاروس می رود. همچنین لهستان و بعد هم به آلمان که در نهایت کالا توزیع می شود.

چه چیزی در این راه جابه جا می شود؟
 در این مسیر طولانی کالاهای کم حجم و لوکس انتقال داده می شود، چراکه در مسافت طولانی حمل و نقل همه ی محصولات چینی امکان پذیر نیست. بنابراین ما فکر کنیم که این راه، "زمینی" بتواند دوباره رونق بگیرد! با ان حجم عظیم کالایی که چین دارد درست نیست! الان طرح های چین به چه صورت است؟ برخی می گویند بنادر ساخته شده پکن مثل گوادر رقیب بندر ما در چابهار است. چین  در خلیج بنگال،   میانمار، بنگلادش،   بنادری ساخته است که می تواند در انجا فعالیت کنند و از طریق لوله های انتقال انرژی کشتی ها پهلو بگیرند.

از طرفی در جنوب هند در کلمبو،   سریلانکا، پاکستان هم بنادری  احداث کرده است. در   کاشغر نیز قرار است که بخشی از صنایع تولیدی چین به سمت غرب حرکت کند و در انجا توزیع شود.   این ها اهدافی است که چین دارد دنبال می کند.

 الان در "گردنبند مروارید" هند را محاصره کرده است. همکاری هند و پاکستان در این راستا است.   آنهایی که بندر چابهار را نادیده می گیرند به این مفهوم است که دست هند را می خواهند کوتاه کنند به نظرم بهتر است ایران با هندی ها کار کند و به این ابتکار کار نداشته باشد. چینی ها حتی در کانال سوئز،   جیبوتی و کنیا سرمایگذاری کرده اند.

اجلاس اخیر که برگزار شده برخلاف کشور های اروپایی که زیاد به این ابتکار اهمیت نمی دهند ایتالیا برای همکاری با پکن جذب شده است و تصمیم ایتالیا اتحادیه اروپا را شگفت زده کرده است.

از طرف ایران کسی بود؟
از طرف ایران نیز  آقای سراج رییس سازمان بازررسی کشور هم در این اجلاس صحبت کرد با تاکید بر اینکه ایران می تواند دراین ابتکار حضور داشته باشد.
به نظرم در شرایط فعلی همکاری چین و ایران فرصت بسیار خوبی است.

ما چه طور می توانیم با چینی ها کار کنیم؟
می توان از چین خواست که در مسیر طولانی کالاهای صنعتی خود که صادر می کنند، می تواند بصورت کالاهای نیمه ساخته باشد و به ایران بیاید و کالای ساخته شده را به اروپا حمل کند. دیگر اینکه در منطقه برای باز سازی سوریه و عراق هم محل سرمایه گذاری است. در زیر ساخت ها، برای ساخت مجتمع های تجاری و...  که من فکر می کنم آمریکا با این طرح مخالفت خواهد کرد.

اگر چین وارد این فرایند بشود، فرصت سرمایگذاری داریم و خودش هم می تواند نفس بیشتری بکشد و دسترسی به شرق دریای مدیترانه را به دست می اورد. همه ی این ها موضوعاتی است که می تواند ما را دوباره به چین وصل کند.

جاده ابریشم از کدام شهر ایران رد می شود؟
از سینک کیانگ شروع می  شود به قزاقستان بعد ازبکستان، مرو،   ترکمنستان و به نیشابور، ما هم راه اهن داریم. تا حالا سه بار از جاده ابریشم قطار های صادراتی چین وارد ایران شده است.

ما هم راه های زمینی برای اتصال به آسیای مرکزی  داریم، هم برای اتصال به اب گرم، اتصال به اروپا، راه اهن ما هم شرقی و هم غربی و هم شمالی و هم جنوبی است. ما وقتی می گوییم راه منظور هر نوع راهی است یعنی مسیر اتصال دهنده منتها جاده فقط مفهوم زمینی دارد.

شما در میان صحبت هایتان گفتید که چین در موضع ایران است، درباره نفت هم ههمین طور است؟ چون روز گذشته پکن اعلام کرد که خرید نفت را از امریکا افزایش می دهد.
چین بیست میلیارد دلار کالا به ایران صادر می کند.   ایران هم بیست میلیارد دلار انرژی به چین ارسال می کند. اگر چین از ایران نفت نخرد این معامله به هم می خورد. با روسیه هم ابتکاری هست که روبل کار کنیم و با ترکیه با لیر کار کنیم اگر چین از ایران نفت نخرد به این معنا نیست که ما دیگر هیچ معامله ای با چین نخواهیم داشت. چین نه فقط از ایران بلکه از گینه و امریکای جنوبی هم نفت می گیرد بخشی از آن را هم ما تامین می کردیم.

۳۱۰ ۳۱۰