شادی حمید*
عکس العمل اولیه دولت باراک اوباما به ناآرامی ها در مصر بسیار ناامید کننده بود اما شگفت انگیز و به دور از انتظار نبود. هیلاری کلینتون وزیر امور خارجه آمریکا در روزهایی که تنش خیابان های قاهره را در آغوش کشیده بود ادعا کرد که دولت در مصر بسیار هم با ثبات است . البته سالهاست که آمریکایی ها بر فراز کشورهای حامی خود در منطقه خاورمیانه سایه ای پوشالی از امنیت و ثبات را کشیده اند. اکنون اندک اندک دولت آمریکا متوجه اشتباه های خود و پیشینیان می شود. سخنان باراک اوباما که از حق مصری های برای تعیین سرنوشت خود سخن گفت تا اندازه ای نشان دهنده این چرخش بود . البته یک عبارت بیش از همه در این خصوص مصداق دارد: بسیار کمرنگ و بسیار دیر.
انها که ادعا می کنند ایالات متحده سیاست عدم دخالت در امور داخلی مصر را پیشه راه خود کرده است باید بدانند که سکوت واشنگتن نشین ها از سوی معترضان به حمایت از مبارک تعبیر می شود. بر هیچ کس اتحاد استراتژیک میان مصر و آمریکا پوشیده نیست . مصر سالانه صدها هزار دلار کمک نقدی از آمریکا دریافت می کند. بخش اعظمی از اصلاحات اقتصادی و نظامی در مصر با دلارهای امریکایی انجام می گیرد . اکنون زمان امتیازگیری امریکایی ها از مصری ها در این حوزه فرا رسیده است . اکنون زمان ابراز نگرانی نیست. آشفتگی در مصر به اوج رسیده، معترضان با خون خود انقلاب را پیش می برند و این اوضاع نیازمند زبانی فهیم تر است . شاید بتوان به تجربه انقلاب های رنگی در اروپای شرقی نگاه کرد. در جریان دور دوم انتخابات در اوکراین در سال 2004 میلادی ، وزیر امور خارجه وقت کالین پاول این سخنان را بر زبان راند: اگر دولت اکراین به سرعت و با مسئولیت پذیری وارد عمل نشود، بی شک تبعاتی جبران ناپذیر متوجه رابطه ما با کی یف خواهد بود .
در خصوص مصر شناسایی اهداف اعمال فشارهای آمریکا واجب است. نخست ممانعت از توسل دولت مصر به زور و اعطای حق اعتراض مدنی به شهروندان مصری.آمریکا باید از خاندان مبارک قول بگیرد که دیگر در ساعات حساس قرار نیست اینترنت مصری ها به ناگهان قطع شود. کاخ سفید باید به خاندان مبارک حالی کند که اگر این انتظارها برآورده نشود بی شک رابطه میان قاهره و واشنگتن هم به سبک و سیاق قبل نخواهد بود. واشنگتن می تواند در مقام تنبیه به عنوان نمونه کمک های نظامی به قاهره را قطع کند. آمریکا به نوعی در انتقال آرام قدرت در اوکراین و صربستان هم نقش داشت اگر بتواند این بار در مصر دست به این حرکت بزند، به نوعی به اعتبار امریکا در منطقه کمک کرده است.
کمک ایالات متحده به انتقال آرام قدرت و یا اصلاحات در مصر یا تونس می تواند اعتبار از دست رفته آمریکا را بازگرداند.اوباما در سال 2009 میلادی در مصر به عنوان قلب اسلام سخن گفت و از نزدیکی آمریکا با جهان اسلام سخن گفت. وی این دوره را اغازی دیگر خواند. اکنون شاید نوبت به آغازی دیگر رسیده باشد. در این فضا هیچ کس هم نمی تواند نقش بازیگران بین المللی را تکذیب کند. مصری ها نمی توانند بدون کمک غربی ها انتقال ارام و با حداقل خونریزی در کشور را تجربه کنند. البته یک سوال اساسی باقی می ماند: آیا ایالات متحده واقعا خواهان دموکراسی در مصر است یا ترجیح می دهد دولت حسنی مبارک به اصلاحات بسنده کند . شاید مهم ترین سوال که باراک اوباما باید به آن جواب دهد همین است .
*عضو مرکز تحقیقاتی بروکینگز در دوحه قطر.
48
نظر شما