یکی از راهکارهای توسعه و تسهیل تامین مالی به ویژه برای بنگاه های کوچک و متوسط تاسیس بانک های جدید است. یعنی باید اجازه دهند بانک های جدید تاسیس شوند تا فضا به نفع فعالان اقتصادی ترمیم شود بی آنکه بانک های موجود نیز به بحران کشیده شوند، زیرا بانک ها در فضای رقابتی ناگزیر از رقابت بیشتری با یکدیگر می شوند. اگر چه بانک ها، چه در ایران و چه در بسیاری کشورهای دیگر، همواره پیرو توافقات نانوشته ای هستند، یعنی آنها بیشتر از یک حدی با یکدیگر رقابت نمی کنند و نرخ ها را از یک حدی بیشتر پایین تر نمی آورند. این توافقات نانوشته البته در کشورهای دیگر، به میزان بیشتری نانوشته است. زیرا در تمامی کشورها شورای رقابت قوی و ریشه داری وجود دارد که در صورت آگاهی از هرگونه تبانی، جرایم سنگینی را برای متخلفان وضع می کند. شورای رقابت در کشور ما در حد شورای رقابت سایر کشورها نیست و تازه یک سال است که تاسیس شده و تاکنون نتوانسته کار خاصی انجام دهد. حتی این شورا نمی تواند کوچک ترین اظهار نظری کند که منجر به تغییر تصمیمی شود. در سیستم بانکی ما نیز توافقات نانوشته ای از این دست وجود دارد. علیرغم این توضیحات به هر حال یکی از راه های تضعیف توافقات نانوشته، تشدید رقابت است. در این فضاست که عدول از توافق بیشتر محتمل است و اگر یکی عدول کند دیگران هم تبعیت می کنند و نتیجه آن به نفع مشتریان بانک ها تمام می شود.
قوانین و مقررات بانک مرکزی در ایران یکی از عوامل عدم ترویج رقابت است و بنابراین در چنین فضایی با تاسیس بانک های جدید رقابت بوجود می آید اما محدود به همان میزان و اندازه ایست که بانک مرکزی به موجب مقررات خود تعیین کرده است. پس برای ایجاد رقابت واقعی هم نیاز به بانکهای جدید داریم و هم به تغییر مقررات و رویکرد بانک مرکزی نسبت به بانکداری تجاری درکشور.
باید در پنج سال پیشرو اجازه تاسیس بانک ها را از نظر کمی بدهیم تا فضای رقابتی بین بانک ها اشباع شود و سودآوری آنهایی که از رقابت عقب می افتند افت کند و حتی در حاشیه زیان قرار گیرند. چرا سیستم بانکی ما نباید ضرر کند؟ چرا بانک ها مانند صنعت، تولید و هر حوزه کاری دیگر نباید ضرر بدهند؟ در همه جای دنیا بزرگ ترین بانک ها مانند "سی تی گروپ" امریکا و "UBS" سوییس برخی سال ها ضرر می کنند. پس چرا بانک های ایرانی ضرر نکنند؟ در یک دوره زمانی رقابت کنند و حتی لازم است فرارقابت (over competition) در شبکه بانکی اتفاق افتد و برخی از آنها ضرر دهند و سپس ادغامها برای ایجاد نسل جدید از بانک ها در کشورمان آغاز شوند. ادغام در فضای سودآور تنها منجر به تشدید انحصار می شود.
بارها شده است که از صنعت اظهار نارضایتی کرده ایم و آن را صنعت گلخانه ای نامیده ایم. یعنی این قدر از صنعت حمایت کرده ایم که قادر به رهاسازی آن نیستیم. بانک ها را هم داریم گلخانه ای می کنیم و نمی گذاریم فضای رقابتی برای آنها پیش آید تا بتوانند رقابت کنند و تحت فشار قرار گیرند و نهایتا به چالش بیافتند و در پایان سال نیز یکی، دو بانک نیز ضرر دهند.
در مدیریت نظریه ای به نام چرخه عمر صنعت وجود دارد. یعنی هر صنعتی یک دوره ایجاد ، یک دوره رشد، یک دوره بلوغ و سپس یک دوره افت دارد. اگر نگذاریم سیستم بانکی در فرآیند ایجاد، رشد و بلوغ به دوره افت برسد کارکرد و عملکرد آنها به درد کشور نمی خورد.
بالاخره روزی فرا می رسد که ما به WTO (سازمان جهانی تجارت) بپیوندیم و دیگر اثری از تحریم نباشد و فضای طبیعی در کشور حاکم باشد. در این شرایط بانک های خارجی وارد کشور می شوند و کنار بانک های ما شعبه راه اندازی می کنند و با سابقه چند صد ساله با خدمات بانکی بهتر با سرمایه های بالاتر به ارایه خدمات می پردازند. در آن زمان است که ما با دست خودمان بانک های خود را زیان ده و ورشکسته می کنیم. در آن فضا بانک های ما قطعا به چه کنم چه کنم گرفتار می شوند.
*عضو هیات نمایندگان اتاق بازرگانی ایران
متن کامل را در اینجا مطالعه کنید.
/32
نظر شما