زور بانک مرکزی تنها به موسسات کوچک می رسد؟/مالی و اعتباری های پرنفوذ همچنان قانون را دور می زنند

راشل آرامیان: از زمانی که خبر تعطیلی موسسات مالی و اعتباری بدون مجوز توسط بانک مرکزی بر سر زبا‌ن‌ها افتاد و تبدیل به یکی از بندهای بسته سیاستی- نظارتی سال 89 شد، هیچیک از موسسات مالی و اعتباری وابسته به نهادهای صاحب نفوذ تعطیل نشدند بلکه بانک مرکزی سعی کرد با ملاطفت و مدارا آنها را به گرفتن مجوز ترغیب کند. با وجود تمامی تلاش‌های صورت گرفته در این زمینه نام این موسسه‌ها هنوز در فهرست مجوزدارهای بانک مرکزی قرار نگرفته است و آنها همچنان بی‌پروا می‌تازند.

در این یک سال و اندی که از پایان التیماتوم بانک مرکزی به این موسسات  می‌گذرد رییس کل بانک مرکزی ساکت ننشست و هر از چند گاهی برای خالی نبودن عریضه در جمع خبرنگاران حاضر شد و از تعطیلی تعاونی‌های مالی و اعتباری سخن راند و با جدیت از پیگیری این سیاست گفت. او حتی فراتر از این رفت و نام برخی از این تعاونی‌ها را به نیروی انتظامی هم اعلام کرد و خواهان تعطیلی آنها شد. اخیرا نیز نام 48 تعاونی نیز به عنوان تعاونی‌های بدون مجوز بر تارنمای بانک مرکزی قرار گرفته است اما هرگز نامی از تعطیلی موسسه‌های بزرگ وابسته به نهادهای صاحب نفوذ برده نشد.

واکاوی پرونده موسسات مالی و اعتباری بدون مجور نشان می‌دهد، بانک مرکزی تاکنون نتوانسته در تحت نظارت قرار دادن موسسات مالی و اعتباری بزرگ و وابسته به ارکان قدرت موفقیتی به دست آورد زیرا با وجود فهرست صندوق‌ها، موسسات و تعاونی‌های دارای مجوز فعالیت از بانک مرکزی بر تارنمای این بانک، هنوز نام این گروه از موسسات در این فهرست مشاهده نمی‌شود.

التیماتوم‌های رییس کل تنها دامن تعاونی‌های بخت برگشته را گرفت که به صورت محلی و به صورت بسیار محدود در تهران یا سایر شهرستان‌های کوچک و بزرگ مشغول فعالیت بودند. این تعاونی‌ها بسته شدند. تعاونی‌هایی که  حتی اگر در عملیاتشان زیاده‌روی می‌کردند اتفاق خاصی نمی‌افتاد چرا که فعالیتشان چندان چشمگیر نبود. اما آنهایی که بیش از 400 تا 700 شعبه دارند و هدف اصلی طرح، به انطباق درآوردن این گروه از موسسات بود با آسودگی خاطر به فعالیت خود ادامه می‌دهند و هنوز از تعطیلی آنها خبری نیست.

در حال حاضر موسسه‌های مالی و اعتباری بدون مجوز نرخ سود سپرده‌های خود را مطابق با بخشنامه بانک مرکزی کرده‌اند که در ابتدای سال جاری به شبکه بانکی ابلاغ شد. با این حال آن چه که در شرایط فعلی حایز اهمیت است این است که این موسسه‌ها هنوز هم راضی نشده‌اند نرخ سود تسهیلات اعطایی خود را پایین بیاورند. هنوز هم نرخ سود این موسسه‌ها در برخی مواقع از سود دریافتی توسط بانک‌های خصوصی بیشتر است.

استقبال این موسسه‌ها از کاهش نرخ سود سپرده‌ها و انطباق آن با بخشنامه بانک مرکزی برای این موسسه‌ها سودآورتر است و این روش سود خالص این موسسات در پایان سال را افزایش می‌دهد. زیرا آنها نرخ سود پرداختی به سپرده‌ها را کاهش داده‌اند اما در نرخ سود تسهیلات همچنان مانند گذشته عمل می‌کنند. در نتیجه هزینه این موسسه‌ها نسبت به قبل کمتر شده و این امر منجر به سودآوری آنها نسبت به گذشته می‌شود.

تخلفات این موسسه‌ها تنها به نرخ سود تسهیلات محدود نمی‌شود. جذب سپرده برای پرداخت تسهیلات از اقدامات غیرقانونی دیگر این موسسات است. آنها همچنان در رسانه‌ها و حتی صدا و سیما اقدام به پحش تیزرهای تبلیغاتی خود می‌کنند و در بسیاری مواقع حتی از نام بانک نیز برای خود استفاده می‌کنند. این در حالی است که محمود بهمنی، رییس کل بانک مرکزی بارها تأکید کرده است که این بانک در راستای برخورد با موسسات و تعاونی‌های مالی و اعتباری بدون مجوز به صدا و سیما، وزارت ارشاد و نیروی انتظامی نامه نوشته است که این موسسات به هیچ وجه حق "تبلیغات" و "وجود" ندارند تا زمانی که مجوز دریافت کنند.

با این حال موسسه‌های مالی و اعتباری بدون مجوز چنان قدرتمند هستند که به نظر می‌رسد بهمنی و روسای آینده نیز نتوانند مانع فعالیت غیر قانونی آنها شوند مگر این که خود آنها روزی تصمیم به انطباق گیرند.

البته تخلف از دستورات بانک مرکزی تنها به این موسسه‌ها محدود نمی‌شود بلکه سایر بانک‌های خصوصی و دولتی نیز اگر لازم باشد دستورات را زیر پا می گذارند. نرخ سود تسهیلات که این روزها به راحتی دور زده می شود یکی از چالش‌های امروز نظام بانکی است که بانک مرکزی تاکنون نتوانسته راه حلی برای آن بیابد.  

32/