دکتر روحانی با اشاره به عدم تشکیل نشست ایران و ۱+۵ بخاطر اصرار ترامپ به عدم لغو تحریمهای یکجانبه علیه ایران، ضمن بیان اینکه: «راه تمام و مسیر بسته نشده و باز هم اروپایی‌ها و دیگران تلاش می‌کنند» افزود: «هر زمانی که حقوق ملت ایران مورد احترام، کرامت و توجه قرار بگیرد و حاضر شوند به عزت این ملت توجه کنند، راه بسته نیست؛ باز هم راه باز است. به نظر من راه باز است و همه دنیا به این نتیجه رسیدند که خروج آمریکا از برجام اشتباه بود و آمریکا به نتیجه‌ای نمی‌رسد.»
همه به این نتیجه رسیده اند که برجام در زمان خودش بهترین توافق بوده و لازم است که با ایران بعنوان قدرت منطقه ای مذاکره شود تا برای مشکلات منطقه، راه حل مطمئنی پیدا شود. معلوم است که حذف ایران یا نادیده گرفتن آن هیچ کمکی به حل مشکلات منطقه ای و حتی جهانی نمی کند و شناسایی جایگاه و نقش واقعی ایران، بیشترین کمک را در این مسیر خواهد کرد.
روحانی در عین حال در زمان شرکت در اجلاس سران اتحادیه اقتصادی اوراسیا، در فرودگاه مهرآباد هم تاکید داشت: «درنشست ۱+۴ در سطح وزرا هم بحث و جلسه داشتیم؛ البته آمادگی‌هایی برای ۱+۵ به وجود آمده بود. چارچوب‌های ۱+۵ مورد توافق همه طرف‌ها یعنی هفت کشور قرار گرفت. به نظر من راه باز است و همه دنیا به این نتیجه رسیدند که خروج آمریکا از برجام اشتباه بود و آمریکا به نتیجه‌ای نمی‌رسد.»
البته در نقطه مقابل نگرش واقع بینانۀ رئیس جمهوری، این باور هم وجود دارد که با پایان یافتن نشست مجمع عمومی سازمان ملل، تحول مثبتی برای لغو تحریم ها و حل مسائل برجام میان ایران و آمریکا و طرف های دیگر، روی نداده و لذا برجام به انتهای راه خود رسیده و عمر این توافق بین المللی بواسطۀ بی عملی و نقض تعهدات از جانب آمریکا و اعضای اروپایی، رو به پایان است. این در حالی است که بنا بر قول دکتر روحانی «گام مهمی برای تبدیل گروه ۱+۴ به ۱+۵ برداشته شده است» و این نشان از امیدواری برای احیای برجام دارد.
حال با عنایت به دیدگاه های خوشبینانه و بدبینانه یک سئوال مهم در اذهان وجود دارد، اگر مقامات آمریکا به مسیر کنونی خود ادامه دهند و ترامپ همچنان در مسیر نقض توافقات بین المللی از جمله برجام گام بردارد و نتیجتا تحریم های ظالمانه و تروریسم اقتصادی علیه مردم ایران تداوم یابد، در حالیکه اروپا هم اقدام موثری برای زنده ماندن برجام نکند، آیا باز می توان امیدوار بود که برجام زنده خواهد ماند. این در حالی است که ایران اعلام کرده پس از پایان مهلت 60 روزه و با توجه به بندهای 26 و 36 برجام، گام دیگری در کاهش تعهدات خود برخواهد داشت.
پاسخ به این سئوال مهم بسیار دشوار است. اما در این باره مقامات ایران همواره تاکید نموده اند که کاهش تعهدات ایران به دلیل نقض توافق برجام توسط آمریکا و کم کاری طرف اروپایی، انجام می پذیرد و هرگاه آنها به تعهدات خود عمل نمایند، گامهای ایران، برگشت پذیر خواهد بود. از این رو باید امیدوار بود که مقامات آمریکایی هر چه سریعتر به غیر موثر بودن تحریم های ظالمانه علیه ایران اذعان نموده و برای جبران مافات به برجام باز گردند. این نکته روزنه ای است که دکتر روحانی با درک صحیح از رفتار مقامات خارجی در نتیجه مذاکرات در نیویورک بدان رسیده است.
کشورهایی که تمایل به برقراری صلح و ثبات در منطقه و جهان دارند، باید تلاش خود را بیشتر از قبل روی ترغیب ترامپ برای تغییر مسیر تروریسم اقتصادی علیه ایران نمایند. تنها با بازگشت عقلانیت و منطق به تصمیم گیریهای دولت آمریکا، می توان به برقراری صلح و ثبات و امنیت در منطقه و جهان، امیدوار بود. بلاتردید با بازگشت ترامپ به برجام و توبۀ آمریکا، زمینه برای مذاکرات در جهت حل مسایل دیگر مهیا خواهد شد. برجام هنوز قابلیت خود را برای گسترش صلح، ثبات و امنیت منطقه ای و جهانی حفظ کرده و می توان آن را کلید حل معماهایی دانست که در صورت از بین رفتن آن، دیگر امیدی به حل آنها نخواهد بود.
*کارشناس سیاسی
310 310
نظر شما