از همان نخستین ویزیت در بیمارستان با پزشک متخصص صمیمی و دوست شدم و به تدریح این دوستی عمیق‌تر هم شد. فهمیدم که او چهره‌ای سرشناس، متولد عراق و از خانواده‌ای مشهور و بانفوذ است. تحصیلات تخصصی‌اش در امریکا بوده و اکنون یکی از معروف‌ترین متخصصان غدد و بیماری قند در غرب است.
پزشک معالجم دکتر جعفرصادق علاوی، در جامعه پزشکی و دانشگاهی اروپا و امریکا، چهره‌ای محترم و کاملا شناخته شده است و در کشورهای شرقی از جمله ایران، عراق و ترکیه هم ضمن داشتن بیماران بسیار، ارتباطات علمی و شخصی فراوانی هم دارد. شهرت او سوای علم و تجربه پزشکی، به انسان‌دوستی، پاکدستی، امور خیرخواهانه و دلسوزی برای عراق، ایران و کمک به قوام جامعه کنونی عراق است.
آخرین بار که حدود 40 روز قبل برای ویزیت توسط او به بیمارستان رفتم، ضمن گفت‌وگوهای مرسوم درباره امور سیاسی و حوادث جاری گفت که در آخر سال میلادی بازنشسته می‌شود و قصد دارد به استراحت، سفر و نوشتن خاطراتش بپردازد. از او خواهش کردم که اگر شرایطش مهیا شد، برای سخنرانی و تدریس به ایران هم سفر کند. گفت قبلا با وجود مشغله‌های فراوان چنین کرده و طبعا پس از بازنشستگی وقت بیشتری برای این قبیل امور خواهد داشت.
نکته جالبی که دکتر علاوی گفت، این بود که استاد و پزشک متخصص قند و غدد در جهان و خاورمیانه کم نیست. ولی او مایل است از تجربه غنی خود درباره ملاحظات اخلاقی، معنوی و انسانی در سراسر جهان، در ارتباط درازمدت پزشک و بیمار سخن گفته و دستاوردهای خود در این مقوله بعضا مغفول مانده در پزشکی امروز جهان را با همکاران خود در جهان اسلام به اشتراک بگذارد. به گفته او در حال حاضر، متاسفانه، شماری از پزشکان، هیچ‌گونه رابطه عاطفی و معنوی با بیمار خود نداشته و به آنان صرفا به عنوان موضوع درآمدزایی منحصر به مطب و اتاق عمل می‌نگرند. با این حال، سرنوشت این بود که پزشک متخصص ما، ناگزیر دو ماه قبل از بازنشستگی، از پزشکی در لندن کناره بگیرد و به زادگاهش عراق برگردد.
چند روز قبل ناگهان خبری در رسانه‌ها منتشر شد که در پی بروز اعتراضات و ناآرامی‌ها، عادل عبدالمهدی نخست‌وزیر عراق دست به اصلاحاتی در دولت خود زده و در این مسیر، وزرای چند وزارتخانه کلیدی، از جمله وزارت بهداری را تغییر داده و جعفر علاوی را به جای علاء العدوان، به عنوان وزیر جدید بهداری به پارلمان عراق معرفی کرده است. تا جایی که می‌دانم، این سومین فرد از طایفه بانفوذ علاوی در عراق است که در دوران 16 سال پس از سقوط حکومت صدام و اشغال نظامی عراق به وزارت رسیده است.ایاد علاوی و علی علاوی دو فرد دیگر از این خانواده و پسرعموهای جعفر علاوی هستند که ایاد به نخست‌وزیری و وزارت رسید و علی، ضمن اینکه استادی برجسته در تاریخ و علوم سیاسی در چند دانشگاه بزرگ جهان، چند بار به وزارت تجارت، دفاع و اقتصاد رسید و در چند مرحله از نامزدهای احراز سمت نخست‌وزیری بود و چند بار هم در آستانه ترور توسط نیروهای القاعده و بازماندگان حزب بعث قرار داشت. ولی دکتر جعفر علاوی میانه چندان خوبی با ایاد، به خاطر سوابق بعثی و ایران‌ستیز او نداشت. ولی برعکس با علی که شوهر خواهرش هم هست، روابطی بسیار خوب دارد. ضمنا پدر دکتر جعفر علاوی نیز در دوران سلطنت در عراق، مدتی وزیر بهداری آن کشور بود و خاطرات مهمی هم از او به عربی منتشر شده است.
از آغاز دور جدید شورش‌های اخیر سراسری در عراق، یکی از محورهای مهم اعتراضی، تظاهرات‌کنندگان، وجود و گسترش فساد آشکار و پنهان نهادینه مادی و ناکارآمدی اجرایی در سطوح مختلف دوایر دولتی، به خصوص در دو وزارتخانه کلیدی آموزش و پرورش و بهداری بوده است. از این‌رو، در راستای وعده عادل عبدالمهدی نخست‌وزیر تحت فشار، به انجام اصلاحات جدی و مستمر، وزرای این دو نهاد، از نخستین قربانیان برنامه جدید اصلاحات بودند و در ادامه کار، در تحولی غیرمنتظره، دکتر جعفر علاوی به سمت وزارت بهداری منصوب شد و از پارلمان هم رای اعتماد گرفت.جعفر علاوی بارها به من گفته بود که پس از چند دهه مخالفت با عراق تحت سلطه حزب بعث، در 16 سال اخیر در دولت‌های مختلف، از ایاد علاوی گرفته تا نوری‌المالکی و پس از آن، به او پیشنهاد وزارت بهداری شده بود. ولی به دلیل تجربیات متعدد تلخ شخصی از فساد نهادینه در کشورش، (از جمله ناکامی و سنگ‌اندازی در ساخت چند مرکز مهم پزشکی خیریه در نجف اشرف و از دست رفتن سرمایه‌اش در این راه) وجود مافیای آشکار و پنهان و نبود ساز و کار لازم برای اصلاحات، از پذیرش سمت رسمی در کشور زادگاه خود، پرهیز کرده است.
با این همه، به نظر می‌رسد که در شرایط بسیار خطیر و حساس کنونی، این پزشک دانشمند، مجرب، پاکدست و مردمی، خود را مهیای خدمت به عراق کرده است. جالب اینجاست که انتخاب جعفر علاوی به وزارت بهداری عراق، نه‌تنها در عراق، که در ایران، بریتانیا که حتی دیگر کشورهای خاورمیانه و در سطح رسانه‌های جهانی نیز، به زحمت بازتاب خبری داشته است. شاید حدت و شدت اخبار لحظه به لحظه تحولات عراق مانع شده که به چنین تحول مهمی در عراق توجه شود.به باور من، با توجه به سوابق بسیار ایران دوستانه جعفر علاوی، میهن‌دوستی و دغدغه او برای اعتلای عراق عاری از فساد، ناکارآمدی و دخالت اشغالگران و بیگانگان و احترامی که در میان مسلمانان جهان، به خصوص روحانیت شیعه دارد، با این انتصاب، فرصت و امکان جدید و مهمی برای بهبود، گسترش و عمق بخشیدن به مناسبات راهبردی ایران و عراق ایجاد شده است. قدر این فرصت را بدانیم.
* تاریخ نگار، سندپژوه و پژوهشگر مسایل معاصر
* منتشر شده در روزنامه اعتماد، 18 آبان 98
نظر شما