آیا شاهزاده از جنگ خسته شده است؟

مهسا مژدهی: پس از ماموریت خالد بن سلمان برادر کوچکتر ولیعهد سعودی که در جانشین وزیر دفاع این کشور است، حالا نوبت رسیده است به محمد بن سلمان که دست به یک سلسله ابتکارات برای مذاکره با یمنی ها بزند. هفته گذشته خالد، برای مذاکره با انصارالله در راس هیاتی بلندپایه به عمان رفت و سفیر سابق عربستان در صنعا که چهره ای ضد جنگ دارد را با خود برد. این اتفاق در حالی افتاد که از چند روز پیش از آن تا حدی از حملات ائتلاف سعودی به یمن به دلیل توافق ریاض کاسته شده بود. انصارالله در مورد دیدار صورت گرفته در مسقط گفت که اینبار، ولیعهد سعودی قدم جدی تری از قبل برداشته است و بر مصمم بودن طرف سعودی صحه گذاشت. دو روز بعد از این دیدار دیوید پترائوس رئیس سابق سازمان سیا در یک برنامه تلویزیونی پرده از بحران ارزی در عربستان برداشت و با اعلام رقم ذخیره ارزی سعودی ها نسبت به فعالیت های جنگ طلبانه آنها در منطقه هشدار داد.

چه چیزی بن سلمان را به مذاکره واداشته؟

دو سال پیش شاهزاده سعودی گفته بود که خواستار خروج از جنگ یمن است. در صحبت هایی که متن آن را میدل ایست آی در سال 1397 منتشر کرده بود، بن سلمان در گفت‌وگو با مارتین ایندیک ، سفیر سابق امریکا در سرزمین های اشغالی و استفان هادلی، مشاور اسبق امنیت ملی امریکا پرده از تمایلش به خروج از زمین یمن بعد از سه سال برداشت. این اتفاق البته تا امروز به تعویق افتاده. به اعتقاد بسیاری از ناظران، حمله حوثی ها به آرامکو، باعث شد تا انصارالله دست بالا را در یمن داشته باشد و از همین رو، بن سلمان که در سال های گذشته بر حضور عبدربه منصورهادی در قدرت یمن تاکید داشت، با رو به رو شدن با قدرت نیروهای حوثی، از مواضع پیشینش کوتاه آمده است.

توافق نامه ریاض راهی برای برون رفت از بحران؟

ماه ها از  درگیری میان ارتش دولت مستعفی یمن و نیروهای وابسته به شورای انتقالی جنوب این کشور می گذرد و در انتها هفته گذشته با هدف پایان دادن به درگیری ها توافق صلح ریاض میان دو جانب درگیر به امضا رسید. این توافق در شهر ریاض و در حضور ولیعهد عربستان، شیخ محمد بن زاید، ولیعهد ابوظبی و عبد ربه منصور هادی، رئیس جمهور یمن که  در عربستان به سر می برد، به امضا رسید. پس از امضای این توافق «محمد بن سلمان»  گفت که توافق ریاض گامی در جهت راه‌حل سیاسی و پایان جنگ یمن است و دولت سعودی تمام تلاش خود را برای پایان دادن به درگیری‌ها میان «برادران» در یمن به کار می‌گیرد.

اما مساله آنجاست که توافق در غیاب انصارالله شکل گرفته و به باور بسیاری توافقی برای تقسیم یمن میان امارات و عربستان امضا شده است. محمد علی الحوثی در واکنش به این اتفاق گفت:«توافقنامه ریاض هیچ ارتباطی به ملت یمن ندارد. چرا که بین دو طرف از مزدوران ائتلاف متجاوز سعودی برقرار شده است. توافقنامه ریاض را بر کسانی که هیچ اراده ای از خود ندارند، تحمیل کرده اند و آن را دستاوردی برای توقف جنگ در یمن می دانند.» عربستان در روزی که این توافق نامه منعقد شد از آن به عنوان یک پیروزی نام برد اما مشکل اساسی آنجاست که با گذشت چهار روز از تاریخی که قرار بود دولت هادی به عدن برگردد، هنوز این اتفاق رخ نداده و در واقع بند اول توافق، اجرایی نشده و اجرایی شدن آن بعید به نظر می رسد.

در حقیقت در توافق نامه ای که در ریاض به امضا رسید، امارات و عربستان تلاش کردند تا اختلافات به وجود آمده بر سر جنوب یمن را به کم ترین میزان ممکن برسانند و منافع داخلی یمن در آن نادیده گرفته شده است. در عین حال نیروهای ائتلاف سعودی حملات خود را به سمت انصارالله قطع نکرده اند و جنگ با حوثی ها همچنان ادامه دارد. این موضوع باعث شده تا حوثی ها هم هشدار دهند که در صورت ادامه حملات، عمق خاک عربستان و امارات را مورد هدف قرار خواهند داد و سعودی ها حالا دیگر به خوبی می دانند که این امر محتمل است.

عزم عمان برای کشاندن حوثی ها و سعودی ها بر سر میز مذاکره

عمان یک بار دیگر تلاش کرده تا در نقش واسطه میان یمنی ها و سعودی ها ایفای نقش کند. همزمان با توافق نامه ریاض، برادر محمد بن سلمان، وارد مسقط شد و به گزارش برخی از رسانه های یمنی و فعالان سیاسی این کشور، یکی از افراد نزدیک به«عبدالملک بدر الدین الحوثی» هم همزمان به عمان آمده بود تا مذاکراتی با واسطه گری سلطان قابوس انجام گیرد. جزئیاتی از این ماجرا فاش نشد اما برخی از فعالین توئیتری در یمن مدعی شدند که عربستان شروط حوثی ها را پذیرفته و مذاکرات مستقیم به جریان خواهد افتاد. خبرگزاری آناتولی ترکیه روز گذشته از قول یک منبع آگاه نوشته بود که تماس‌ها میان طرفین یمنی و سعودی در بیش از یک ماه گذشته در جریان بوده است و دو کمیته نظامی و سیاسی تشکیل شده که اولی به بررسی آتش‌بس کامل بین دو طرف و لغو محاصره و بازگشایی فرودگاه صنعا می‌پردازد و کمیته دوم برای بررسی وضعیت سیاسی جدید فعالیت می کند.

برخی از ناظران معتقدند تلاش عمان برای بر سر یک میز نشاندن انصارالله و بن سلمان برای مذاکره، تلاشی است در جهت اینکه ایران و کشورهای عربی هم به یک راه حل مشترک با یکدیگر برسند. بخشی از مشکلات ایران و عربستان بر سر موضوع یمن است و در صورتی که صلحی در یمن شکل بگیرد که انصارالله هم جزئی از آن باشد، می توان راهی برای بهبود روابط میان تهران و ریاض هم پیدا کرد. آنچه مشخص است اینکه عربستان دیگر مایل به ادامه جنگ با یمن نیست و در عین حال حوثی ها از هر زمان دیگر، قدرت نظامی بالاتری دارند.این موضوع باعث بهم خوردن وضعیت قبلی شده و دیگر سعودی ها دست بالا را در معادلات ندارند و همین امر عربستان را به مذاکره با انصارالله مایل کرده است. با این حال با توجه به توافق نامه ریاض و ادامه حملات سعودی ها، این روند آسان نخواهد بود و حوثی ها از عربستان توقع انعطاف و حسن نیت بیشتر خواهند داشت.

23/ 310 310