تهدید ترکیه به بستن پایگاه‌های «اینجرلیک» و «کورچیک» در روزهای اخیر و در واکنش به تهدیدهای آمریکا مبنی بر اعمال تحریم علیه آنکارا، به بحثی داغ در روابط سرد واشنگتن- آنکارا تبدیل شده است.
پیش از ورود به بحث چرایی اهمیت این پایگاه‌های نظامی آمریکا در ترکیه باید اشاره‌ای به روند تحولات اخیر در روابط دو کشور در سال‌های اخیر داشته باشیم.
کودتای نافرجام ۲۰۱۶ در ترکیه سبب شد تا ورق روابط آنکارا و واشنگتن به سمت دوره‌ای دراز مدت از تنش و حملات شدید اللحن لفظی برگردد. استرداد «فتح الله گولن»، سیاستمدار ترکیه‌ای ساکن آمریکا که از سوی دولت ترکیه به عنوان عامل اصلی کودتا شناخته می‌شد، مرکز ثقل اختلافات دو کشور عضو ناتو بود.
گذشته از کودتای مذکور، ناکامی ترکیه در پیوستن به اتحادیه اروپا، سودایی که در سال‌های اخیر ترکیه با تمام قوا در مسیر دستیابی به آن در حرکت بود، سبب شد آنکارا ضمن برداشتن نگاه خود از غرب متوجه پتانسیل موجود در شرق شده و گام‌های مطمئنی در جهت چرخش به سوی شرق بردارد.
در واقع مهم‌ترین گامی که ترکیه در میانه این اختلاف نظرها برداشت، امضای قرارداد خرید ۲ سامانه موشکی ضد هوایی «اس ۴۰۰» از روسیه بود که نه تنها نگرانی شرکای این کشور در ناتو را به همراه داشت، بلکه تنش‌های آنکارا و واشنگتن را شدت بخشید.
از همان زمان امضای قرارداد آمریکا با بهره گیری از روش‌های مختلف تلاش کرد این قرارداد را از بین ببرد، اما اصرار ترکیه بر خرید این سامانه‌ها و تلاش روسیه برای حفظ این قرداد تمامی اقدامات واشنگتن را ناکام گذاشت؛ ارسال و استقرار این سامانه‌ها در ترکیه، واشنگتن را به سمت اخذ گام‌های عملی سوق داد؛ واشنگتن در این راستا اقداماتی از جمله حذف ترکیه از برنامه توسعه نسل پنجم جنگندهها، توقف آموزش خلبانان ترکیه در پایگاه هوایی «آریزونا»، لغو قرارداد خرید ۱۰۰ فروند جنگنده اف ۳۵ و ... کرد.
تجاوز نظامی ترکیه به شمال شرق سوریه تحت عنوان چشمه صلح ترکیه اگرچه با چراغ سبز آمریکا انجام شد، اما همزمان چراغ‌های هشدار قرمز رنگی را به ویژه برای اروپا روشن کرد؛ باز کردن مرزها به منظور عبور پناهجویان به سمت اروپا.
مجموع اتفاقات پیش گفته تنش‌ها میان ترکیه و آمریکا را تشدید کرد. تصویب قطعنامه نسل کشی ارامنه در کنگره آمریکا این تنش‌ها را به نقطه اوج خود رساند و
«
رجب طیب اردوغان
»، رئیس جمهور ترکیه را واداشت تا به آمریکا در مورد بستن پایگاه‌های اینجرلیک و کورچیک، میزبانان نظامیان آمریکایی در ترکیه هشدار بدهد.
اما علت اهمیت این پایگاه‌ها چیست؟
پایگاه هوایی اینجرلیک ترکیه، فرودگاهی نظامی متعلق به نیروی هوایی ترکیه است که در شهر «آدانا» در جنوب ترکیه واقع شده است؛ حدود ۵ هزار خدمه نظامی نیروی هوایی آمریکا و وابستگانشان در این پایگاه مستقر هستند.پایگاه راداری کورچیک، پایگاه مدرنی در شرق ترکیه است که از اصلی‌ترین مکان‌های رهگیری موشک‌های بالستیک برای ناتو محسوب می‌شود؛ این پایگاه در سال ۲۰۱۲ تاسیس شده است.
با معرفی مختصر این دو پایگاه، تا حدی اهمیتشان برای آمریکا و ناتو آشکار شده است. اما فاکتور مهم دیگری نیز در این زمینه ایفای نقش می‌کند؛ وجود حدود ۵۰ کلاهک هسته‌ای در اینجرلیک.
استقرار این تسلیحات براساس برنامه درازمدت مشترک تسلیحات هسته‌ای ناتو انجام شد که قدمتش به دهه ۱۹۵۰ میلادی باز می‌گردد. آمریکا از سال ۱۹۵۶ تاکنون از این پایگاه برای انجام ماموریت‌های استراتژیک خود در منطقه و عمدتا برای پیگیری تحرکات اتحاد جماهیر شوروی و سپس روسیه استفاده کرده است.
ناتو به زرادخانه هسته‌ای آمریکا به عنوان عامل بازدارنده مهمی در مقابل توان هسته‌ای و نظامی اتحاد جماهیر شوروی می‌نگریست و این مسئله استقرار بمب‌های اتمی در ترکیه را توجیه می‌کرد؛ این امر سبب شد تا پایگاه هوایی اینجرلیک ترکیه به مهم‌ترین مقر هوایی ناتو و آمریکا در جبهه جنوبی این پیمان مبدل شده و میزبان حدود ۵۰ کلاهک هسته‌ای باشد؛ علاوه بر این، اینجرلیک محل استقرار موشک‌های «پاتریوت» و بمب‌های اتمی مدل «بی ۶۱» با قابلیت پرتاب از هواپیماهای «اف ۱۶» نیز است.
این پایگاه در چند دهه اخیر از سوی واشنگتن برای استقرار نیروهای اعزامی به عراق و افغانستان مورد بهره برداری قرار گرفته و در واقع به پایگاه بسیار مهمی برای ماموریت‌های خارجی ارتش آمریکا به ویژه در آسیای مرکزی و غرب آسیا مبدل شده است.
اینجرلیک در سال ۲۰۰۴ یکی از بزرگ‌ترین پایگاه‌های نظامی آمریکا در رابطه با عراق بود؛ ماموریت‌های نظامی آمریکا در افغانستان و سوریه از دیگر مواردی بودند که سبب می‌شدند واشنگتن همچنان به این پایگاه وابسته باشد.
اما آن چه در مجموع می‌توان گفت، این است که تهدیدهای اردوغان مبنی بر تعطیلی این پایگاه‌ها چندان جدی نیست و ترکیه خود را با خروج از چتر امنیتی آمریکا، زیر فشار روسیه قرار نمی‌دهد و ابزار مناسب اعمال فشار بر این کشور را از دست نمی‌دهد.
2323
نظر شما