برخورد با هرگونه تندروی و هتاکی و برقراری اعتدال در جامعه نیازمند فرهنگ سازی در سه سطح فردی، نهادی و اجتماعی است. تا زمانی که در این سه سطح کار جدی صورت نگیرد اعتدال در جامعه نهادینه نشده، همچنان تندروی و هتاکی عنصر غالب و تاثیر گذار در عرصه سیاست به شمار می رود.
تمام تلاش های صورت گرفته در این سطوح باید معطوف به اخلاق اسلامی باشد و بر این نکته تاکید شود که اخلاق اسلامی هیچ سازگاری با اینگونه برخوردها نداشته، روح اسلام با این برخوردها مخالف بوده همچنانکه در دین اسلام بارها بر رفتار اعتدالی تاکید شده است.
در دین اسلام علاوه بر تاکید بر نگاه تعادلی، تصریح شده است که آنچه که برای خود می پسندی برای دیگران هم بپسند و یا اینکه در هنگام قضاوت خود را به جای دیگران قرار بدهید و در نهایت اینکه خدا را همواره ناظر بر افکار و اعمال خود بدانید در صورتیکه این نکات مورد توجه قرار بگیرد تندروی از بین خواهد رفت.
در سطح دوم باید قانونمداری در همه نهادهای موجود نهادینه شده و آنچنان قانونمداری با فرهنگ ما عجین شود که دیگر کسی به خود اجازه ندهد که برای مقاصد سیاسی به کسی تهمت و افترا بزند. در سطح سوم متولیان افکار عمومی مثل رسانه های گروهی و نهادهای آموزش عالی و علما از سوی تریبون های عمومی و مذهبی به صورتی فرهنگ سازی انجام دهند که کسی به خود اجازه حرمت شکنی ندهد و مردم خود، مانع این برخوردها شوند.
اخلاق ایرانی و اسلامی بارها بر این مساله تاکید کرده است کما اینکه در حدیثی از امام صادق(ع) خطاب به شاگردش آمده است کار خوب برای همه خوب است و برای تو خوبتر چون تو شاگرد و پیرو من هستی، کار بد برای همه بد است و برای تو بدتر چون تو از ما هستی. بنابراین از سوی ملتی با این فرهنگ و تمدن انتظار بیشتری می رود که این نکات را مورد توجه قرار دهند.
برای صیانت از اخلاقیات در جامعه، فرهنگ سازی باید در دستور کار قرار بگیرد. در گام نخست باید قانونگذاری صورت بگیرد در گام بعد باید مصادیق آن تعیین شود و در نهایت قوه قضاییه به عنوان ضابط باید قانون را اجرا کند و در این مسیر بدون مسامحه برخورد کند تا اخلاقیات نهادینه شود.
استادیار علوم سیاسی دانشگاه اصفهان
/30118
نظر شما