این نسخه به کتابت شاه محمود نیشابوری، استاد برجسته خط و خوشنویسی و نستعلیق و نگارگری و هنرمندان و بزرگانی چون سلطان محمد، میرک اصفهانی، میرسید علی، مظفرعلی و محمد زمان از مهم‌ترین نسخ خطی فارسی محسوب می‌شود. خمسه نظامی شاه طهماسبی ۸۰۸ صفحه و ۱۷ نگاره دارد که از نگاره‌های معروف آن معراج حضرت رسول(ص) اثر سلطان محمد است. تاریخ انجام این نسخه سال ۹۴۶ هجری بوده است. هر صفحه از این نسخه، تشعیری متفاوت دارد که بیشتر، تصاویر مناظر طبیعی و نقوش حیوانی را در می‌گیرد.
حکیم ابومحمد الیاس بن یوسف بن زکی ابن مؤید، متخلص به نظامی را می‌توان نماینده شاخص زبان و فرهنگ فارسی در منطقه قفقاز دانست. از دیرباز گفته‌اند که زبان فارسی ۵ رکن دارد. فردوسی، مولانا، سعدی و حافظ و بالاخره نظامی. باید اذعان کرد که در میان این پنج رکن نظامی کمتر مورد توجه واقع شده و از انبوه آثار و کلیات خمسه او غفلت شده است نه تنها در آمار که حتی در شهر هم سهم مناسبی برای نظامی در نظر نگرفته‌ایم.
جز شاهنامه فردوسی شاید کمتر منظومه‌ای به اندازه خمسه جلوه گاه هنر خوشنویسی و تذهیب و نگارگری و جلدسازی بوده است. با این اقدام شایسته فرهنگستان می‌توان امیدوار بود که به دوران غفلت از نظامی پایان داده شود و همچنان که کسانی به خواندن شاهنامه و مثنوی ترغیب می‌کنند خمسه نظامی را هم باید در فعالیتهای فرهنگی گنجاند . زمانی که سفری به جمهوری آذربایجان داشتم گروه‌هایی بودند که می‌پرسیدند چرا ما نظامی را ایرانی میدانیم، پاسخ به این سؤال دشوار نیست. نظامی در واقع تبار کسی است که خمسه او را می‌خواند و فارسی زبان اندیشه اوست و از طریق این زبان با فکر نظامی ارتباط برقرار میکند. هر کس که مقدمه خمسه را بخواند متوجه مراتب عالی اندیشه شاعر در توحید و ستایش خداوند با بهترین تعابیر خواهد شد و بیجا نیست که شروح متعددی بر خمسه نظامی در دست است.
ای نام تو بهترین سرآغاز / بی‌نام تو نامه کی کنم باز
ای هست کن اساس هستی /کوته ز درت دراز دستی
از ظلمت خود رهایی‌ام ده / با نور خود آشنایی‌ام ده
حال که به همت فرهنگستان و یاری شهرداری تهران مجموعه‌ای ارزشمند از نظامی چاپ و منتشر شده است بجاست که در جنبه‌های شهری نیز به این مهم توجه شود از یاد نبریم که تهران پایتخت سرزمین زبان فارسی است و در این پایتخت بایستی جایگاه رفیع پدران و نیاکان این فرهنگ و ادب بازنمایانده شود. از این‌رو بجاست که میدان و خیابان و بوستان نظامی مورد توجه ویژه‌ای قرار گیرد و با بازسازی و پیراستن آن، راسته نظامی در تهران تعریف شود.
در جمهوری آذربایجان تندیسهای هنرمندانه و فاخری از این شاعر اندیشمند ساختهاند. که برخی از آنها با همکاری دیگر کشورهای صاحب سبک در این عرصه بوده است ما در تهران میتوانیم از آن تجربهها بهره گیریم. کار شهری درخوری برای شاعر نغزاندیش جهانی به سامان برسانیم.
دیپلماسی شهری اقتضا میکند که نظامی را مایه وحدت و همدلی و همبستگی بویژه با همسایگان شمالی در قفقاز و آسیای میانه قرار دهیم نه آن چنان که برخی می‌پندارند اسباب تفرقه و حذف یکدیگر. در این کار بیش از دیپلماسی رسمی- دیپلماسی شهری گره گشاست.
۲۴۱۲۴۱
نظر شما